სხვა ვინ არიან ლაზები? (ნაწილი IV) 2018, 26 სექტემბერი, 2:18 
საინტერესოა, რომ V საუკუნის სომეხი ისტორიკოსი მოვსეს ხორენაცი თავის თხზულებაში "სომხეთის ისტორია" ალექსანდრე მაკედონელის დროინდელი ბრძოლების აღწერისას საერთოდ არ ასახელებს კოლხეთს, სამაგიეროდ მოხსენიებული აქვს მის ნაცვლად "ლაზიკა". იგი წერს: "ლაზიკა, პონტოსი, ფრიგია, მაჟაქი და სხვები მტკიცედ იცავდნენ ერთობის პირობას მაკედონელთა სახელმწიფოსთან." შავი ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე მცხოვრებმა პონტოელმა ლაზებმა (ჭანებმა) დღევანდლამდე შეინარჩუნეს თავიანთი სახელწოდება - "ლაზი", ხოლო რაც შეეხება შავი ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე მცხოვრებ ლაზებს - მათ შემდგომ მეგრელები ეწოდათ. სიმონ ჯანაშია წერს: "ლაზი X საუკუნიდან უდრის თანამედროვე მეგრელს." მისი აზრით საკუთრივ მეგრელები და დღევანდელი ლაზები (ჭანები) მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებულნი სატომო სახელთა სფეროშიც. (ლაზი, ზანი). ჩრდილოეთით: სან, ზან, წან. სამხრეთით: სან, ჭან. 
საინტერესოა თავად ტერმინის - "ლაზი"-ს ეტიმოლოგია. აკადემიკოს ნიკო მარს თავდაპირველად ლაზი, ზანების ქვეყნის ელინიზებულ ფორმად მიაჩნდა. მისი აზრით ლაზი გამომდინარეობს "ლა-ზანი"-დან, რომელიც თავის მხრივ წარმოადგენს ადგილის სახელის სვანურ ფორმას. მისი მტკიცებით გეოგრაფიულ-ტერიტორიულმა ტერმინმა ეთნიკური მნიშვნელობით "შეუსაბამო" გამოყენება ჰპოვა არა "იაფეტიდებში", არამედ ბერძნებში. შემდგომ ნიკო მარმა უარჰყო ზემოაღნიშნული ვერსია და სრულიად ახალი შემოგვთავაზა, რომლის მიხედვითაც ლაზი უკავშირდება ტერმინ პელაზგს. კვლევით დაინტერესებული ადამიანებისთვის საჭიროა აღვნიშნოთ ის უძველესი ავტორები, რომლებიც თავის ნაშრომებში მოგვითხრობენ ლაზებზე, სწორედ ამ ტერმინის - "ლაზის" გამოყენებით. ესენია: მემნონი (ძვ.წ. I საუკუნე) გაიუს პლინიუს სეკუნდუს უფროსი (23-79 წწ.) ფლავიუს არიანე (95 - 175 წწ.) კლავდიოს პტოლემაიოსი (100 - 178 წწ.) ლუკიანე (120 - 200 წწ.) გელასი კესარიელი (IV საუკუნე) ეპიფანე კვიპრელი (314 - 403 წწ.) თეოდორე კვირელი (393 - 457 წწ.) ამიანე მარცელინე (IV - V სს.) პრისკე პანიონელი (V საუკუნე) მოვსეს ხორენაცი (V საუკუნე) იონე ლიდე (V -VI სს.) პროკოპი კესარიელი (VI საუკუნე) აგათია სქოლასტიკოსი (536 - 582 წწ.) მენანდრე პროტიქტორი (VI ს.) იოანე ანტიოქელი (VII ს.) "პასქალური ქრონიკა" (VII საუკუნე) თეოდორე განგრელი (VII ს.) ეპიფანე კონსტანტინოპოლელი (VII ს.) VII საუკუნის ანონიმი სომეხი ისტორიკოსი "ლაზივის" სახელწოდებით. გიორგი სინგელოზი (VIII - IX საუკუნეები) იოანე ცეცე (1110 - 1180 წწ.) იბნ ბიბი (XIII ს.) ევლია ჩელები (XVII ს.) ასევე დაგაინტერესებთ: 1. ვინ არიან ლაზები? (ნაწილი I) 2. ვინ არიან ლაზები? (ნაწილი II) 3. ვინ არიან ლაზები (ნაწილი III) 4. ვარდან მამიკონიანი და შუშანიკი ლაზები იყვნენ ავტორი: თორნიკე ფხალაძე 387 3-ს მოსწონს |
  |
Intermedia.ge © 2011-2024 წელი
საავტორო უფლებები დაცულია
 |
Interestingly, the 5th century Armenian historian Movses Khorenatsi did not mention Colchis at all in his description of the battles of Alexander the Great in his History of Armenia, but instead referred to Lazica instead. He writes:
"Lazika, Pontus, Phrygia, Mazak and others strongly adhered to the promise of unity with the Macedonian state."
The Pontic Laz (Chans) living on the east coast of the Black Sea have retained their name - "Laz" to this day, and as for the Laz living on the east coast of the Black Sea - they were later called Megrelians.
Simon Janashia writes: "Laz has been equal to modern Megrelian since the 10th century."
In his opinion, the Megrelians themselves and the present-day Laz (Chans) were closely connected in the field of tribal names as well and this is true. (Lazi, Zani).
North: San, Zan, Tszan.
South: San, Chan.
The etymology of the term "Laz" itself is interesting. Academician Nico Mary was originally considered Laz as the Hellenized form of the country of the Zanes. In his opinion, Laz is derived from "La-Zani", which in turn is a Svan form of the place name. According to him, the term geographical-territorial use of the ethnic meaning "inappropriate" was found not in the "Japhetides" (Ibero-Caucasians), but in the Greeks.
For those interested in research, it is necessary to mention the ancient authors who tell us about Laz in their works, using this very term - "Laz". these are:
Memnon (1st century BC)
Senior of Gaius Pliny Secundus (23-79)
Flavius Arian (95 - 175)
Claudius Ptolemy (100 - 178)
Lucian (120 - 200 BC)
Gelasius of Caesarea (IV century)
Epiphanius Cyprian (314 - 403)
Theodore Kvireli (393 - 457)
Amiane Marcelline (IV - V centuries)
Priske Panionelli (5th century)
Moses Khorenatsi (5th century)
Ion Lide (V -VI centuries)
Procopius of Caesarea (VI century)
Agatha Scholasticus (536 - 582)
Menander Protictor (VI c.)
John of Antioch (VII c.)
"Paschal Chronicle" (VII century)
Theodore Gangrel (VII c.)
Epiphanius of Constantinople (7th century)
An anonymous 7th century Armenian historian named Laziv.
George Singeloz (VIII - IX centuries)
John the Baptist (1110 - 1180)
Ibn Bibi (XIII century)
Evlia Chelebi (XVII century)