საბუნებისმეტყველო § 7. პროტეროზოური ერა. თავი II - დედამიწის ასაკი და განვითარების ისტორია. ზოგადი გეოგრაფია. დამხმარე სახელმძღვანელო აბიტურიენტებისთვის 2015, 15 ნოემბერი, 12:43 პროტეროზოური ერის (2500 – 551 წწ.) დასაწყისში, დედამიწას უკვე ჰქონდა მყარი ბირთვი, მაგნიტური ველი, თითქმის ჩამოყალიბებული ქერქი, კონტინენტების ჩანასახები, მსოფლიო ოკეანე და ჟანგბადი ოკეანეში, რომელსაც ციანობაქტერიები წარმოქმნიდნენ. თუ როგორ გაჩნდნენ ბაქტერიები დედამოწაზე უცნობია, მაგრამ ცნობილია, რომ მილიონობით წლის მანძილზე, ამ პატარა არსებებმა, ტრილიონი ტონა ჟანგბადი გამოიმუშავეს. დედამიწაზე ჟანგბადის გაჩენამდე, პირველი ოკეანე მწვანე ფერის იყო, იმიტომ რომ წყალი დიდი რაოდენობით რკინას შეიცავდა. წყალში ჟანგბადის გაჩენის შემდეგ, რკინა სუფთა ჟანგბადთან შეხებისას, იწვებოდა და ფსკერზე ილექებოდა. წყლის რკინისგან გაწმენდის შემდეგ, ოკეანე ლურჯი ფერის გახდა. ეს მოხდა 1, 5 მილიარდი წლის წინ. ამ დროისთვის, დედამიწამ ისეთი სახე მიიღო, როგორიც ის კოსმოსიდან ჩანს. მაგრამ, ჯერ კიდევ წინ იყო კონტინენტების დრეიფი. როდინიამ, დაახლოებით, 300 მლნ. წელი იარსება (დაახლოებით, 850—635 მლნ. წწ. წინ) და ვულკანური პროცესების შედეგად დაიშალა. გააქტიურებული ვულკანიზმის შედეგად, დედამიწის სიღრმიდან დიდი რაოდენობით ამოსულმა ნახშირორჟანგმა სითბური ეფექტი გამოიწვია და ყინული გადნა. ყინულის აბჯრისგან გათავისუფლებულმა კონტინენტებმა დრეიფი დაიწყეს. სუპერკონტინენტის დაშლის შემდეგ, კონტინენტების სანაპიროები წყალმარჩხი იყო, ხოლო ატმოსფეროში ჟანგბადის რაოდენობა 1%-ს შეადგენდა, რაც საკმარისი იყო ერთუჯრედიანი ცოცხალი ორგანიზმებისთვის. ოკეანეში იმ პერიოდში, უკვე იყო ლურჯი და მწვანე მრავალუჯრედიანი წყალმცენარეები, ხოლო ფაუნის წარმომადგენლებიდან: მედუზები, მოლუსკები და ჭიაყელები. პროტეროზოუროი ერის ბოლოს, ცოცხალ ორგანიზმებს უკვე განვითარებული ჰქონდათ სუნთქვის ორგანოები, ორგანიზმის ორმხრივი სიმეტრია და სქესი. 176 7-ს მოსწონს
|