რუსეთისა და საქართველოს ურთიერთობა საუკუნეების განმავლობაში ძალიან რთული და წინააღმდეგობრივია. საქართველო არაერთხელ აღმოჩნდა რუსეთის იმპერიული პოლიტიკის ობიექტი, სადაც იგი გამოყენებული და მიტყუებული იყო გეოპოლიტიკური ინტერესებისთვის. ეს რუსეთის მრავალსაუკუნოვანი ხელწერაა. ეს რუსული ეროვნულ-კულტურული მენტალიტეტია, რომელიც საუკუნეების მანძილზე უყალიბდებოდა რუს ერს და სახელმწიფოს.

რუსეთის ტყუილები და საქართველოს გამოყენებები

პეტრე პირველის მიერ საქართველოს "გადაგდება"

პეტრე I-ის სპარსული ლაშქრობა (1722-1723) და საქართველოს იმედები: 1722 წელს პეტრე I-მა წამოიწყო სპარსული ექსპედიცია, რომლის მიზანი იყო კავკასიასა და ირანში გავლენის მოპოვება.თეიმურაზ I, რომელიც იმ დროს ცდილობდა ქართლსა და კახეთში თავის დამკვიდრებას, რუსეთის იმედად იყო და ელოდა დახმარებას ირანელების წინააღმდეგ. პეტრემ ქართველ მეფეებს სთხოვა დახმარება ლაშქრობაში, რის შემდეგაც ვახტანგ VI-მ (ქართლის მეფე) 40, 000-იანი ჯარიც კი შეკრიბა, თუმცა პეტრემ მას პრაქტიკულად უღალატა და ლაშქრობა შეაჩერა.

პეტრე I-ის მოტყუება და შეხვედრაზე არმისვლა: თეიმურაზ I იმედოვნებდა, რომ პეტრე I მას საქართველოს სამეფო ტახტზე აღადგენდა და ამ მიზნით დათქმული ჰქონდათ შეხვედრა დერბენტში (დღევანდელი დაღესტნის ტერიტორია). თუმცა პეტრე I შეხვედრაზე არ გამოცხადდა და ფაქტობრივად, თეიმურაზი უყურადღებოდ დატოვა.ამის შემდეგ თეიმურაზმა სცადა თავისი მდგომარეობის განმტკიცება ირანის გავლენის პირობებში, მაგრამ საბოლოოდ მას არ გაუმართლა.

პეტრე I-ის სპარსული კამპანია სარგებლიანი მხოლოდ რუსეთისთვის აღმოჩნდა, რადგან მან დაიკავა კასპიის ზღვის სანაპირო რეგიონები, მაგრამ ქართველებს არანაირი დახმარება არ აღმოუჩინა.ვახტანგ VI და თეიმურაზ I რუსების იმედად დარჩნენ, მაგრამ პეტრემ ისინი უგულებელყო. შედეგად, რუსეთი მალევე გაიყვანა ჯარები, და საქართველო ირანის ხელში კვლავ დაუცველი დარჩა.

1783 – გეორგიევსკის ტრაქტატი

გეორგიევსკის ტრაქტატი (1783 წელი) იყო ქართლ-კახეთის სამეფოსა და რუსეთის იმპერიის შორის გაფორმებული შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც საქართველო რუსეთის მფარველობის ქვეშ გადავიდა, თუმცა რუსეთის მხრიდან მრავალი პირობა უნდა შესრულებულიყო

გეორგიევსკის ტრაქტატის დარღვეული პუნქტები
1.საქართველოს უსაფრთხოების დაცვა. ტრაქტატის მთავარი პირობა იყო, რომ რუსეთი დაიცავდა ქართლ-კახეთის სამეფოს საგარეო საფრთხეებისგან. თუმცა, 1795 წელს აღა-მაჰმად-ხანმა თბილისი გადაწვა, ხოლო რუსეთმა რეაგირება არ მოახდინა და საქართველოს დახმარებაზე უარი თქვა.ეს იყო პირველი და ყველაზე მძიმე ღალატი.
2.მეფის უფლებების შენარჩუნება. ტრაქტატის მიხედვით, ქართლ-კახეთის სამეფო უნდა შენარჩუნებულიყო, ხოლო მეფესა და მის შთამომავლებს მემკვიდრეობის უფლება უნდა ჰქონოდათ. 1801 წელს რუსეთმა ცალმხრივად გააუქმა საქართველოს მონარქია, გაანადგურა მეფის ოჯახი და საქართველო რუსეთის გუბერნიად აქცია.
3.საქართველოს შიდა საქმეებში ჩაურევლობა. დოკუმენტით ქართლ-კახეთის სამეფოს შიდა პოლიტიკა დამოუკიდებელი უნდა ყოფილიყო. ამის საპირისპიროდ, რუსეთის იმპერიამ დაიწყო ადგილობრივი არისტოკრატიის უფლებების შეზღუდვა და ქართული სამეფო ელიტის გავლენის შემცირება.
4.საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის შენარჩუნება. ტრაქტატის მიხედვით, რუსეთი ვალდებული იყო დაეცვა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალია. 1811 წელს რუსეთის იმპერიამ საქართველოს ეკლესიის დამოუკიდებლობა გააუქმა და მოსკოვის საპატრიარქოს დაუქვემდებარა.
5.რუსეთის ჯარების მუდმივი ყოფნა საქართველოში. რუსეთმა იკისრა ვალდებულება, საქართველოში მუდმივად ჰყოლოდა სამხედრო ნაწილები ქვეყნის დასაცავად.რეალურად, 1795 წელს რუსულმა ნაწილებმა საქართველო დატოვეს, რაც თბილისისა და აღმოსავლეთ საქართველოს განადგურებით დასრულდა. რუსეთმა არ დაიცვა საქართველო როცა ირანის შაჰმა, აღა-მაჰმად-ხანმა, თბილისი დაარბია. ეს უკვე აშკარა ღალატი იყო.
მაშასადამე:

1801 – ქართლ-კახეთის სამეფოს ანექსია. მიუხედავად დაპირებისა, რომ საქართველოს სამეფო დამოუკიდებლობას შეინარჩუნებდა, 1801 წელს რუსეთმა ქართლ-კახეთის სამეფო ანექსია მოახდინა და ქართველ მეფე გიორგი XII-ის მემკვიდრეების უფლებები დაარღვია. ეს საქართველოს სახელმწიფოებრიობის უგულებელყოფა იყო.
1804-1810 – იმერეთის სამეფოს გაუქმება.სოლომონ II, იმერეთის უკანასკნელი მეფე, ცდილობდა რუსეთის წინააღმდეგ ბრძოლას, მაგრამ 1810 წელს იმერეთის სამეფოც გაუქმდა. ქართველ თავად-აზნაურობა გაბითურებული დარჩა, რადგან რუსეთის მეფის ერთგულებამ მათ არაფერი არგო.

XIX საუკუნე – ეკლესიების გაუქმება. 1811 წელს რუსეთის იმპერიამ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალია გააუქმა. ამის შედეგად, ქართველი სასულიერო პირები მეორეხარისხოვან მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ.

1921 – საბჭოთა ოკუპაცია

1918 წლის 26 მაისს საქართველომ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა და საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა დაარსდა. ახალი სახელმწიფო ორიენტირებული იყო დასავლურ დემოკრატიაზე და ცდილობდა, თავი დაეღწია რუსეთის გავლენისგან. ვერსალის ხელშეკრულებით (1919) ევროპის სახელმწიფოებმა საქართველო დე ფაქტო აღიარეს, მაგრამ ბოლშევიკური რუსეთი მის დამოუკიდებლობას ვერ ეგუებოდა.

ოკუპაციის ქრონოლოგია:

1921 წლის 11 თებერვალი – საბჭოთა რუსეთის არმიამ საქართველოში შემოსვლა დაიწყო.

16 თებერვალი – ქართველებმა კოჯრისა და ტაბახმელის ბრძოლებში გმირულად დაიცვეს თბილისი.

25 თებერვალი – რუსულმა ჯარებმა თბილისი აიღეს.

18 მარტი – საქართველოს მთავრობა ემიგრაციაში წავიდა, ოკუპაცია დასრულდა.

შედეგი – საქართველო 1921 წელს ბოლშევიკებმა მიიერთეს და საბჭოთა კავშირში ძალით შეიყვანეს.

საბჭოთა რეჟიმის რეპრესიები (1921–1953)

1924 წლის აჯანყება. საბჭოთა ოკუპაციის წინააღმდეგ ქართველებმა 1924 წლის აგვისტოში აჯანყება წამოიწყეს. აჯანყება სასტიკად ჩაახშეს – დაიღუპა 12, 000-მდე ადამიანი, ათასობით დააპატიმრეს და გადასახლეს ციმბირის გულაგებში.

მასობრივი რეპრესიები (1937–1938). იოსებ სტალინის მმართველობის დროს (1930-იანი წლები) „დიდი ტერორის“ პერიოდში საბჭოთა უშიშროებამ 30, 000-ზე მეტი ქართველი დახვრიტა. 1937–1938 წლებში საბჭოთა კავშირის მასშტაბით „მხოლოდ ქართველთა საქმე“ (ქართული ნაციონალიზმის განადგურება) განსაკუთრებით სასტიკი იყო. უამრავი მეცნიერი, მწერალი, სამხედრო პირი, პოლიტიკოსი დაპატიმრეს, დახვრიტეს ან გადაასახლეს. დაკავებულთა 90% უდანაშაულო იყო და ბრალად ედებოდათ „ანტისაბჭოთა პროპაგანდა“ ან „შპიონაჟი“.

1941–1945 წლების რეპრესიები. მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში საქართველოდან 700, 000-მდე ადამიანი გაიწვიეს ფრონტზე, საიდანაც 350, 000-მდე დაიღუპა.ომის შემდეგ საბჭოთა კავშირმა საქართველოში ოპოზიციის წინააღმდეგ ახალი რეპრესიები დაიწყო. 1945 წელს სსრკ-მ აფხაზეთში დაიწყო მასობრივი რუსიფიკაციის პოლიტიკა, რამაც კონფლიქტის ნიადაგი შექმნა.

1956 წლის 9 მარტის დახვრეტა.1956 წელს თბილისში სტალინის კულტის წინააღმდეგ გამოსვლები დაიწყო. 9 მარტს საბჭოთა ჯარებმა დემონსტრანტებს ცეცხლი გაუხსნეს, რის შედეგადაც 100-ზე მეტი ადამიანი მოკლეს.

1978 წლის 14 აპრილს თბილისში მასშტაბური გამოსვლები გაიმართა, როდესაც ქართველმა ხალხმა ქართული ენის სახელმწიფო სტატუსის გაუქმების მცდელობას გააპროტესტა.

1978 წლის გამოსვლები ქართული ენის დასაცავად

საბჭოთა კავშირი ცდილობდა რესპუბლიკების რუსიფიკაციას. საბჭოთა ხელისუფლება აქტიურად ახდენდა ეროვნული კულტურებისა და ენების დათრგუნვას.

1977 წელს საბჭოთა კავშირის ახალი კონსტიტუცია მიიღეს, რომლის მიხედვითაც რუსული ენა სავალდებულო ხდებოდა ყველა საბჭოთა რესპუბლიკისთვის.

გეგმა – ქართული ენის სტატუსის გაუქმება!!!

1978 წელს სსრკ-ს ხელმძღვანელობამ გადაწყვიტა, რომ საქართველოს კონსტიტუციიდან ამოეღოთ მუხლი, რომელიც ქართულ ენას სახელმწიფო ენად აღიარებდა.

ეს ნიშნავდა, რომ საქართველოში ქართული ენა ოფიციალური სტატუსს დაკარგავდა და რუსული სავალდებულო გახდებოდა.

როგორ დაიცვეს ქართველებმა თავიანთი ენა.1978 წლის 14 აპრილს თბილისში ათასობით სტუდენტი, პროფესორი, მწერალი და მასწავლებელი გამოვიდა ქუჩაში. აქციის ძირითადი ნაწილი რუსთაველის გამზირზე და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მიმდებარე ტერიტორიაზე გაიმართა. ხალხი „მამული, ენა, სარწმუნოება!“ და სხვა ეროვნულ-სოციალურ ლოზუნგებს სკანდირებდა. დემონსტრანტები საბჭოთა ხელისუფლების ადგილობრივ წარმომადგენლებს დაუპირისპირდნენ და არ დაემორჩილნენ მმართველობას.

თბილისში საგანგებო მდგომარეობა გამოცხადდა. მოსალოდნელი იყო, რომ საბჭოთა სამხედრო ძალები 1968 წლის პრაღის გაზაფხულის მსგავსად პროტესტის ძალადობრივი მეთოდებით ჩახშობას შეეცდებოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ 1978 წელს არავინ დახვრეტილა ან დაკავებულა, პროტესტმა უდიდესი ზეგავლენა მოახდინა.

მასობრივი პროტესტის შემდეგ საბჭოთა ხელისუფლებამ დათმო პოზიციები.

ედუარდ შევარდნაძე, რომელიც მაშინ საქართველოს კომუნისტური პარტიის ხელმძღვანელი იყო, მოსკოვში წავიდა და ლეონიდ ბრეჟნევთან მოლაპარაკებების შედეგად ქართულ ენას სახელმწიფო ენის სტატუსი შეუნარჩუნდა! ეს იყო უნიკალური შემთხვევა საბჭოთა ისტორიაში, როდესაც მოსკოვმა ეროვნული პროტესტის გამო დათმო პოზიცია.

ქართულმა საზოგადოებამ დაამტკიცა, რომ ერის იდენტობა და ენა წითელი ტერორის მმართველობის პირობებშიც კი დაუძლეველი იყო.

ეს დღე დღემდე სიმბოლოა ეროვნული თვითშეგნების, ერთიანობისა და ბრძოლისა ქართული კულტურის შენარჩუნებისთვის.1978 წლის პროტესტი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო საბჭოთა ოკუპაციის პერიოდში. ქართველმა ხალხმა საკუთარი ეროვნული თვითმყოფადობის დასაცავად იბრძოლა და გაიმარჯვა! ქართული ენა გახდა ერთადერთი საბჭოთა ენა, რომელმაც რუსიფიკაციის მცდელობა გადაურჩა და სახელმწიფო ენად დარჩა. ამ მოვლენამ გაამყაროს იდეა, რომ ერის ძალა ერთიანობაშია და ენა ეროვნული იდენტობის მთავარი სიმბოლოა!

1989 წლის 9 აპრილის სისხლისღვრა. თბილისში საქართველოს დამოუკიდებლობის მოთხოვნით მშვიდობიანი დემონსტრაცია გაიმართა. საბჭოთა არმიამ აქციის დასაშლელად სამხედრო ძალა გამოიყენა. დაიღუპა 21 ადამიანი, ასობით კი მოწამლა სამხედრო გაზმა და ნაღმმტეხავებმა. ეს იყო გადამწყვეტი მომენტი, რომელმაც დამოუკიდებლობის პროცესს ბიძგი მისცა.

საქართველოს დამოუკიდებლობა (1991 წელი). 1991 წლის 9 აპრილს საქართველო საბჭოთა კავშირიდან დამოუკიდებელ რესპუბლიკად გამოცხადდა. 70-წლიანი ოკუპაცია დასრულდა, მაგრამ ქვეყანა მძიმე პოლიტიკურ და ეკონომიკურ კრიზისში აღმოჩნდა.

ჯამში, 1921–1991 წლებში, საბჭოთა რეჟიმის დროს, საქართველომ 500, 000-ზე მეტი მოქალაქე დაკარგა სხვადასხვა მიზეზით:

1921 წლის ოკუპაციისას – ათასობით ქართველი მებრძოლი დაიღუპა.

1924 წლის აჯანყება – 12, 000-ზე მეტი დაღუპული.

სტალინის რეპრესიები – 30, 000 დახვრეტილი, ათასობით გადასახლებული.

მეორე მსოფლიო ომი – 350, 000-ზე მეტი ქართველი დაღუპული.

1956 წლის დახვრეტა – 100-ზე მეტი მოკლული.

1989 წლის 9 აპრილი – 21 დაღუპული.

საბჭოთა ოკუპაცია იყო საქართველოსთვის მძიმე პერიოდი, რომელიც ხასიათდებოდა მორალური, პოლიტიკური და ფიზიკური ტერორით. საბჭოთა რეჟიმმა არაერთხელ უღალატა ქართველ ხალხს, ჩაახშო აჯანყებები და ეკონომიკურადაც გაანადგურა ქვეყანა. თუმცა, ქართველ ხალხს დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლა არასდროს შეუწყვეტია, რამაც 1991 წელს საბოლოოდ თავისუფლებამდე მიიყვანა საქართველო.

1992-93 – აფხაზეთის და ოსეთის ომი. რუსეთმა მხარი დაუჭირა სეპარატისტულ მოძრაობებს აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში. საქართველომ 1993 წელს დაკარგა კონტროლი აფხაზეთზე, რამაც ათასობით ქართველი ლტოლვილად აქცია.

აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტებმა საქართველოსთვის მძიმე შედეგები მოიტანა, მათ შორის მნიშვნელოვანი ადამიანური დანაკარგები.

აფხაზეთის ომში დაღუპულები: სხვადასხვა მონაცემებით, ომმა 10, 000-დან 30, 000-მდე ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. დაკარგულები: ასობით ადამიანი უგზო-უკვლოდ დაიკარგა. დაჭრილები და დასახიჩრებულები: დაახლოებით 10, 000 პირი დაიჭრა და დასახიჩრდა. დევნილები: 300, 000-ზე მეტი მოქალაქე იძულებული გახდა, დაეტოვებინა საკუთარი სახლები და დევნილად ქცეულიყო.

სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტი:

სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტთან დაკავშირებული ზუსტი მონაცემები დაღუპულებისა და დაკარგულების შესახებ განსხვავებულია და დამოკიდებულია წყაროებზე.

2008 წლის ომი. რუსეთმა სრულმასშტაბიანი ომი დაიწყო საქართველოს წინააღმდეგ და აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის ე.წ. "დამოუკიდებლობა" აღიარა. ამით რუსეთმა კიდევ ერთხელ დაარღვია საერთაშორისო ხელშეკრულებები.2008 წლის აგვისტოს ომის დროს, ოფიციალური მონაცემებით, საქართველოს მხრიდან დაახლოებით 170 სამხედრო და 228 სამოქალაქო პირი დაიღუპა. დაკარგულთა ზუსტი რაოდენობა უცნობია, თუმცა ცნობილია, რომ ასობით ადამიანი უგზო-უკვლოდ დაკარგულად ითვლება.

რუსეთმა არაერთხელ გამოიყენა საქართველო საკუთარი ინტერესებისთვის, არაერთხელ დაარღვია შეთანხმებები და მუდმივად ახდენდა მანიპულაციას ქართველი ხალხით. ისტორიის განმავლობაში, რუსეთის პოლიტიკა საქართველოს მიმართ დამყარებული იყო იმპერიულ მიზნებზე და არა პარტნიორულ ურთიერთობებზე.

"არ გათეთრდების ყორანი, რაც უნდა ხეხო ქვიშითა"

ქართველის მარადიული ოცნება: