The Wine Museum in Yerevan says that Armenia is the homeland of wine. They also talk about the "8000-year-old wine culture" of Armenia.
In fact, the oldest evidence of wine culture is found in Georgia, in particular in Kakheti region, which dates back to 6000-5900 BC. (8000 years ago) in Shulaveri culture.
The second oldest place in the world where evidence of winemaking has been found is the Zagros Mountains in Iran and dates back to 5500 BC. (7500 years ago).
In Armenia, the oldest evidence of winemaking dates back to 4100 BC. (6100 years ago) - Areni-1 winery.
But who made wine in the terrytory of Armenia in 4100 BC? Who were those people? They were not Indo-Europeans and they were not Armenians. They were the same people, who made the first wine in Georgia, as Shulaveri culture was spread in the whole territory of the South Caucasus. An Indo-European people called the Brigs lived in the Balkans, north of the Greeks. Then they moved to Turkey somewhere From the 11th century BC, in the kingdom of Mushki (the Meskhs were the Mushki) and the people who settled there, were no longer called Brigs but Phrigs (Then Phrigians). The Phrygians gradually multiplied in the kingdom of Mushki and became the dominant people in several centuries, and the kingdom was then called Phrygia by foreign sources. From these Phrygians, In the 6th century, one of their constituent peoples - Hayes separated (as Georgians consist of Kakhs, Tushes, Khevsurs) and came to the South Caucasus. They became Armenians after linguistic and genetic mixing with Urartians. The Urartians were not only Armenians, but not even Indo-Europeans. The first Armenian kingdom in history was the Kingdom of Armenia - existing in the 4th century BC, in particular, it was created in 331 BC, on the ruins of Urartu (Biainili).

The Armenians are the descendants of a branch of the Indo-Europeans. The ancient Greek historians Herodotus and Eudoxus of Rhodes related the Armenians to the Phrygians—who entered Asia Minor from Thrace—and to the peoples of the ancient kingdom upon whom the Phrygians imposed their rule and language. (British Encyclopedia).
Armenians, first appeared on the territory of the South Caucasus from VI century BC. It is mentioned in the VI century BC and from this period in ancient Greek (Hecataeus of Miletus, Herodotus) and other historical written sources. The entry of the Armenians into the South Caucasus took place after the Alarodians , the same Urartians ( Bayanilians) were very weakened and the state was destroyed by the invasion of the Scythians and finally by the kingdom of Media destroyed the strength of Urartu In 590 BC. It was during this period that the Armenians entered the lands of the defeated Urartians and assimilated with them, culminating in the formation of Armenia. Herodotus (484-425 BC) wrote: Phrygians, next door to the Cappadocian , who we Syrians call, while their neighbors are Cilicians ... Cilicians are next door, in Colchis and Mattians, then Armenians, who occupy this country. "(Herodotus, 1975, p.330, V, 49).
"The Phrygians as Macedonians, They are said to be called Briges , as long as they were Europeans and lived next door to the Macedonians, and when they moved to Asia, along with land, they also changed their name and they were called Phrygians. The Armenians, who are descended from the Phrygians, were organized like the Phrygians." (Herodotus, 1975, page 434).

პროტო-ქართველების უძველესი ტრადიცია იყო ვაზის ზვრებში ვარდების დარგვა, რაც დღემდე შემორჩენილია. ღვინის შემქმნელმა ცივილიზაციამ პირველმა შენიშნა ისიც, რომ ვენახის ისეთი დაავადებები, როგორიცაა უპირველესად ნაცარი და ჭრაქი პირველად სწორედ ვარდებზე გამოვლინდება ამიტომ ვარდები ვენახთან საჭირო ინდიკატორია და გამოიყენება მანიშნებელად იმის, რომ ვენახს დაავადება ემუქრება და სანამ გავრცელდება მიწათმოქმედის დახმარებას საჭიროებს. შუმერები ამის შესახებ ამგვარ რამეს წერდნენ:

"იქ, სადაც ღმერთები წურავენ ღვინოს,
ვარდები ვენახის მცველებად დგანან!"

საქართველოში, კახეთის ტერიტორიაზე ველური ვაზის მოშინაურება დაიწყო დაახლოებით ძვ.წ. 7000 წლიდან და უკვე ძვ.წ. 6000 წლისთვის სრულად მოშინაურებული იყო.
ერევნის ღვინის მუზეუმში ამბობენ რომ სომხეთი ღვინის სამშობლოა. ასევე საუბრობენ სომხეთის "8000-წლიან ღვინის კულტურაზე".
სინამდვილეში საქართველოში არის აღმოჩენილი, კერძოდ კახეთში ღვინის კულტურის უძველესი მტკიცებულებები, რომელიც დათარიღებულია ძვ.წ. 6000-5900 წლებით. ანუ 8000 წლის წინანდელი პერიოდით.
მსოფლიოში მეორე უძველესი ადგილი სადაც მეღვინეობის მტკიცებულებაა აღმოჩენილი არის ზაგროსის მთიანეთი ირანში და თარიღდება ძვ.წ. 5500 წლით. ანუ 7500 წლის წინანდელი პერიოდით.
სომხეთში კი მეღვინეობის უძველესი მტკიცებულება თარიღდება ძვ.წ. 4100 წლით ანუ 6100 წლის წინანდელი პერიოდით.

მათემატიკა გვეუბნება, რომ როგორც წესი 8000 მეტია 6000-ზე. შეიძლება ახლა შეიცვალა რამე. არ გამიკვირდება სადაც რასები არ არსებობს და 50 გენდერი არსებობს, შეიძლება 6 ათასიც მეტია 8 ათასზე.

და რაც შეეხება იმას თუ ვინ დაამზადა სომხეთის ტერიტორიაზე ეს ღვინო. ისევ და ისევ იგივე ხალხმა და იგივე კულტურამ, ვინც კახეთში დაამზადა პირველად. ეს იყო შულავერის კულტურის ხალხი - ადგილობრივი კავკასიელები. ქართველების და ურარტუელების საერთო წინაპრები. ჯერ არ იყო ქართველური და ურარტო-ნახური ენობრივი ოჯახები მაგ დროს გაყოფილი. და ურარტუელები არ იყვნენ არმენები. არმენები მოვიდნენ შემდეგ. სომხების ისტორია თუ ვინმეს გაინტერესებთ, მოკლედ არის ასე საქმე: ინდო-ევროპელი ხალხი, სახელად ბრიგები ცხოვრობდნენ ბალკანეთში, ბერძნების ჩრდილოეთით. მერე გადმოვიდნენ თურქეთში სადღაც ძვ.წ. მე-11 საუკუნიდან, მაშინდელ მუშქეთის სამეფოში (მესხები იყვნენ მუშქები) და იქ დასახლებულებს უწოდებდნენ უკვე არა ბრიგებს არამედ ფრიგებს. ფრიგები თანდათან გამრავლდნენ მუშქეთის სამეფოში და რამდენიმე საუკუნეში დომინანტური ხალხი გახდნენ და სამეფოსაც ამის მერე უცხოური წყაროები უწოდებდნენ ფრიგიას. ამ ფრიგიელებიდან ძვ.წ. მე-6 საუკუნეში გამოეყვნენ მათი შემადგენელი ერთ-ერთი ხალხი (როგორც ქართველები შედგებიან კახელებისგან, თუშებისგან, ხევსურებისგან) და წამოვიდნენ აქეთ, კავკასიისკენ. ეგენი ჩამოყალიბდნენ სომხებად ურარტუელებთან ენობრივი და გენეტიკური შერევის მერე. ურარტუელები კი არათუ სომხები, არამედ ინდო-ევროპელებიც კი არ იყვნენ. პირველი სომხური სამეფო ისტორიაში იყო არმენიის სამეფო ძვ.წ. მე-4 საუკუნიდან, კერძოდ ის შეიქმნა ძვ.წ. 331 წლიდან ურარტუს ნანგრევებზე.