პოლიტიკა თურქეთის პირველი სამხედრო გადატრიალება 2016, 21 ივლისი, 0:30 თურქეთის პირველი სამხედრო გადატრიალება მოხდა 1960 წლის 27 მაისს. ეს იყო პირველი მცდელობა რესპუბლიკურ თურქეთში, როდესაც სამხედროები რადიკალური გზებით ჩაერივნენ ქვეყნის პოლიტიკაში. ამ დროს პრეზიდენტია ჯელალ ბაიარი, რომელიც იყო რიგით მესამე. ქვეყანაში უკმაყოფილება პიკს აღწევდა, უფრო და უფრო მცირდებოდა დემოკრატიული პარტიის მომხრეთა რიცხვი, მოსახლეობა გაწბილებული დარჩა მათი მეტამორფოზით, მათი დაპირებებით და რეალურად საპირისპირო ქმედებებით. ქვეყანა რთულ ვითარებაში იმყოფებოდა, ეკონომიკური კრიზისი იყო, გლეხებში უკმაყოფილება იზრდებოდა, შეიზღუდა სიტყვის თავისუფლება, ხურავდნენ დამოუკიდებელ ჟურნალ-გაზეთებსა და აპატიმრებდნენ რედაქტორებს. 1961 წლის არჩევნები რაც უფრო ახლოვდებოდა, მით უფრო იკლებდა ბაიარის მხარდამჭერთა რიცხვი. დაიწყო გამოსვლები, მალე სტუდებტებიც შეუერთდნენ აქციებს, რომლებიც მოითხოვდნენ მთავრობის გადადგომას. პირველ ეტაპზე არ ჰქონდათ მოქმედების განსაზღვრული გეგმა, თუმცა 1957 წელს ჩამოყალიბებული იდეებით და შემართებით დაიწყეს მეთაურის ძიება. მათ ესაჭიროებოდათ ავტორიტეტული და ყველასთვის სასურველი ფიგურა. თავიდან გენერალი ნეჯათ თეჯანი შეირჩა, თუმცა მოულოდნელად 1958 წელს გარდაიცვალა და მისი ადგილი დაიკავა ჯემალ გურსელმა. მან დიდი კვალი დატოვა თურქეთის ისტორიაში როგორც 1960 წლის სამხედრო გადატრიალებაში, ისე შემდგომ განვითარებულ მოვლენებში, იგი გახდა თურქეთის მეორე რესპუბლიკის პრეზიდენტი 1961-1966 წწ-ში, თუმცა საერთო ჯამში მოსახლეობა არც მისით დარჩენილა კმაყოფილი. 1960 წლის 3 მაისს ჯემალ გურსელმა მიმართა თავდაცვის მინისტრს წერილით, სადაც პუნქტებად იყო ჩამოთვლილი მოთხოვნები. უპირველეს ყოვლისა, სურდათ პრეზიდენტის გადადგომა, ავტორიტეტ დაკარგული და სახელგატეხილი პოლიტიკოსების გადადგომა თანამდებობიდან, სპეციალური კომისიის შექმნა, რომელიც განიხილავდა ორგანიზაციის მოთხოვნებსა და საქმიანობას, პარლამენტის დადგენილების შეცვლა უსამართლოდ დაპატიმრებული პირების განთავისუფლება. 131 6-ს მოსწონს
|