პრაღაში კარასინ-აბაშიძის მორიგი შეხვედრის შედეგებსა და საგარეო პოლიტიკის აქტუალურ საკითხებზე "ინტერპრესნიუსი" რუსეთთან ურთიერობების საკითხებში საქართველოს პრემიერ-მინისტრის სპეცწარმომადგენელს, ზურაბ აბაშიძეს ესაუბრა.

- ბატონო ზურაბ, პრაღის შეხვედრამდე თქვენმა მოსკოველმა ვიზავიმ, ბატონმა გრიგორი კარასინმა გორჩაკოვის სახელობის ფონდის ორგანიზებით მოსკოვში გამართულ ქართულ-რუსული დიალოგის მონაწილეებთან შეხვედრაზე განაცხადა, რომ რუსეთსა და საქართველოს შორის საბაჟო ადმინისტრირების საკითხებზე მონიტორინგს შვეიცარული კომპანია SGS-სი სავარაუდოდ, რამოდენიმე თვეში დაიწყებს. აქამდე რატომ ჭიანურდებოდა შეთანხმების იმპლემენტაცია და და რაზე ვერ თანხმდებოდნენ მხარეები? პრაღის შეხვედრაზე დადგინდა შვეიცარული ფირმის ფუნქციონირების ადგილი და მონიტორინგის დაწყების სავარაუდო დრო? 2011 წლის შეთანხმებით მათი ფუნქციონირების ადგილად განსაზღული იყო რუსეთის მხრიდან მდინარე ფსოუსა და როკის გვირაბის ჩრდილოეთით ადგილების შერჩევა...
- აღნიშნული ქართულ - რუსული შეთანხმება 2011 წელს გაფორმდა, მას შემდეგ, რაც საქართველომ მხარი დაუჭირა რუსეთის გაწევრიანებას მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში. ამის შემდეგ დაიწყო მუშაობა კონტრაქტზე, რომელიც შვეიცარიულ კომპანია SGS--თან უნდა გავაფორმოთ. ანალოგიური კონტრაქტი ამ კომპანიასთან უნდა გააფორმოს რუსეთის მხარემაც.
ზოგადად, ეს პროექტი საკმაოდ არაორდინალურია, ამიტომ კონტრაქტზე მუშაობა ფრიად რთული საქმე აღმოჩნდა. 2012 წელს ჩვენში ხელისუფლების შეცვლამ გარკვეული პერიოდის განამვლობაში შეაფერხა ეს პროცესი. ახალი გუნდის მიერ ამ თემის შესწავლას დრო დასჭირდა. სხვათა შორის, რამდენიმე შეხვედრა შედგა წინა ხელისუფლების იმ წარმომადგენლებთან, რომლებიც ხელშეკრულების მომზადებაზე მუშაობდნენ. ზოგადად, ამ საკითხზე ბევრი დისკუსია გაიმართა. ამასთანავე, ამ პროცესში მხოლოდ ქართული მხარის დაინტერესება არ იყო საკმარისი. რუსეთსაც უნდა გადაედგა შესაბამისი ნაბიჯები, დაახლოებით იმავე ტემპით.
ამ პროცესში აქტიურად იყვნენ და არიან ჩართულნი ჩვენი შვეიცარიელი მეგობრები. ახლახანს დასრულდა დოკუმენტებზე მუშაობა და ჩვენ ამის თაობაზე ვაცნობეთ შვეიცარიელებს. შაქმის კურსში ჩავაყენეთ რუსეთის მხარეც. სხვათა შორის, ჩვენი ოპონენტები ყოფილი ხელისუფლებიდან მთელი ამ ხნის განმავლობაში გვაკრიტიკებდნენ ხელშეკრულების შეუსრულებლობის გამო. როცა საქმე დავასრულეთ და გადავწყვიტეთ, რუსეთის მხარესთან პრაღაში შეგვეთანხმებინა ზოგიერთი საკითხი, რასაც შვეიცარიელებმა ხაზგასმით დაუჭირეს მხარი, ატყდა ოპოზიციის "ჟრიამული".
ოპონენტების კრიტიკა საკმაოდ კომიკურია, რადგან ჩვენ ფაქტობრივად მათ დაწყებულ საქმეს ვაგრძელებთ, არ გვსურს, საქართველომ ური თქვას ნაკისრ საერთაშორისო ვალდებულებაზე. სამწუხაროდ, ოპონენტებმა ესეც ვერ დაინახეს. რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, მხოლოდ ყოფილმა საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ სერგი კაპანაძემ გამოხატა ობიექტურად თავისი პოზიცია.
26 თებერვალს პრაღაში რუსეთის მხარემ პრინციპულად დაადასტურა თავისი მზადყოფნა ამ პროქტის განხორციელებასთან დაკავშირებით. მათი განცხადებით, უახლოეს მომავალში დაასრულებენ შიდა უწყებრივ პროცედურებს და ამის შესახებ გვაცნობებენ ჩვენც და შვეიცარიელებსაც. შემდეგ ხელი უნდა მოეწეროს კონტრაქტებს კომპანიასთან და შეიქმნას შვეიცარიაში სამმხრივი ერთობლივი კომიტეტი (ქართულ-რუსულ-შვეიცარული), რომელიც გააგრძელებს მუშაობას პროქტის იმპლემენტაციაზე.
რაც შეეხება თქვენს კითხვას, 2011 წლის შეთანხმების შესაბამისად სავაჭრო კორიდორები უნდა შეიქმნას ყაზბეგი-ლარსის, ასევე ოკუპირებული ტერიტორიების (აფხაზეთი, ცხინვალის რეგიონი) მიმართულებებით, თუმცა ეს რეგიონები არ არის მოხსენიებული ამ შეთანხმებაში, რას პოზიტიური ელემენტია.
- ოპონეტები რუსეთთან დიალოგს იმ ვითარებაში წარმოებას საყვედურობენ, როცა მოსკოვმა პრაქტიკულად დაასრულა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ანექცია...
- ამ კითხავს კითხვითვე ვუპასუხებ: რატომ ესაუბრებიან რუსეთს ევროპელები, მაშინ როცა უკრაინის გამო მოსკოვს სანქციები დაუწესეს? რატომ ესაუბრებიან მათ ამერიკელები? რატომ ხვდებიან და ესაუბრებიან რუსებს თვით უკრაინელები? მიუხედავად ურთულესი ვითარებისა, უკრაინას რუსეთთან დიპლომატიური ურთიერთობებიც კი არ გაუწყვეტია. ეს ხდება იმიტომ, რომ დიპლომატიის მაქსიმალურად ამოქმედება სწორედ მაშინ არის საჭირო, როცა ქვეყნებს შორის რთული ურთიერთობებია. დიპლომატია ამისთვის შეიქმნა, ეს ელემენტარული ჭეშმარიტებაა. ჩვენი ოპონენტების მხრიდან ამ კითხვის დასმაც კი მათ არაკომპეტენტურობაზე მიუთითებს. ჩვენ გვახსოვს, წინა ხელისუფლებამ რა "შესანიშნავად" გაართვა თავი რუსეთთან ურთიერთობას. ამ კომპეტენციის ადამიანებს როგორ უნდა ესაუბრათ რუსეთთან, როცა საკუთარ ხალხთან ვერ გამონახეს საერთო ენა... ჯერ იყო და 2008 წლის აგვისტოს კატასტროფას შეუწყვეს ფაქტობრივად ხელი თავიანთი უნიათობითა და არაკომპეტენტურობით, მერე რუსულ კომპანიებს მიყიდეს ჩვენი სტრატეგიული ობიექტების დიდი რაოდენობა. "დესერტად" 2008 წლის ნოემბერში რუსულ მხარეს სთავაზობდნენ მოსკოვში საქართველოს კულტურის დღეების ჩატარებასა და ცეკვა-თამაშს (როგორია?!). ახლა კი მძლეთამძლე გმირებივით ლომებსა და რუსულ ტანკებს ჭამენ ტელეეკრანებთან.
რაც შეეხება შეხვედრას პრაღაში, მისი გამართვა ჩვენს ინტერესებში იყო, რათა დაგვეჩქარებინა 2011 წლის ხელშეკრულების იმპლემენტაცია. ეს ხელშეკრულება თავისი შინაარსით სწორედ პრაღის ფორმატს შეესაბამება, რომელიც უმთავრესად სავაჭრო-ეკონომიკურ და სატრანსპორტო საკითხებს განიხილავს.
პრაღაში ჩვენ ჰუმანიტარული საკითხებიც განვიხილეთ. კერძოდ, გასულ წელს საქართველოში დავაბრუნეთ ჩვენი სამი მოქალაქე, რომლებიც რუსეთში მრავალწლიან სასჯელს იხდიდნენ ჯაშუშობის ბრალდებით. ჩვენ კიდევ რამოდენიმე ჩვენი მოქალაქე გვყავს იქიდან წამოსაყვანი და ამ მიმართებით 26 თებერვალს, პრაღაში, კონკრეტული ნაბიჯები გადაიდგა. ჰკითხონ ჩვენმა ოპონენტებმა ამ ბიჭების მშობლებს, არის თუ არა საჭირო რუსეთთან საუბარი? ეს კითხვა დაუსვან ჩვენს მეწარმეებსაც, რომლებმაც შარშან რუსეთში ორასი მილიონი დოლარის ღირებულების პროდუქცია გაიტანეს. დაუსვან ეს კითხვა ჩვენს სატრანსპორტო კომპანიებსაც, ფერმერებსაც.
სხვათა შორის, პრაღაში ჩასვლამდე შეხვედრები მქონდა ბრიუსელში, ევროკავშირის ინსტიტუტებში, ევროპელი კოლეგები ერთმნიშვნელოვნად უჭერენ მხარს რუსეთთან დიალოგის გაგრძელებას, რაოდენ რთულიც არ უნდა იყოს ეს. 25 თებერვალს ჩვენი საზოგადოებრივი ტელევიზიის ჟურნალისტს ესაუბრა ნატო-ს გენერალური მდივნის სპეციალური წარმომადგენელი სამხრეთ კავკასიაში ჯეიმს აპატურაი, რომელმაც, სხვა საყურადღებო მომენტებთან ერთად, ხაზი გაუსვა ქართულ-რუსული დიალოგის გაგრძელების აუცილებლობას. მაშ, ვის უნდა ვენდოთ, ამერიკელი კოლეგების, ევროკავშირის, ნატო-ს რეკომენდაციებს, თუ, ვთქვათ, ბატონ ბათუ ქუთელიას ანაც ბატონ ბოკერიას შეშფოთებასა და ხილვებს? თქვენ თვითონ განსაჯეთ.
- მოსკოვში გამართულ იმავე შეხვედრაზე ბატონმა კარასინმა განაცხადა, რომ მხარეები "რუსეთ-საქართველოს რკინიგზის ამოქმედების საკითხებს დელიკატურად განიხილავენ". თქვენი შეფასებით, რა შედეგით დასრულდა აფხაზეთის მონაკვეთზე რუსეთ-საქართველოს შორის რკინიგზის ამოქმედების "დელიკატური განხილვა"?
- მე ამის შესახებ პრაღის შეხვედრის დასრულებისთანავე გავაკეთე კომენტარი: საქართველო-რუსეთის რკინიგზის აღდგენის საკითხი არ განხილულა, საგნობრივად ამ მხრივ ახალი არაფერია. რუსმა კოლეგებმა კარგად იციან ამ თემის მიმართ ჩვენი პრინციპული დამოკიდებულება, ამიტომ ამ პოზიციას " დელიკატური მინიშნებები" ვერ შეცვლის.
- დამოუკიდებელ ექსპერთა კლუბის პრეზიდენტი სოსო ცისკარიშვილი კულუარულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით აცხადებს, რომ კრემლმა თბილისს 2011 წლის შეთანხმების შესრულების სანაცვლოდ მოსკოვი-სოხუმი-თბილისი-ერევნის სარკინიგზო მარშრუტის გახსნაზე ულტიმატუმი წაუყენა. რამდენად შეესაბამება სინამდვილეს ბატონი სოსოს მტკიცება?
- ჩემი ძველი მეგობრის კომენტარს მხოლოდ იუმორით თუ მივუდგები. საინტერესოა, ბატონი სოსოს კულუარული ინფორმაციით მხოლოდ ულტიმატუმი წამოგვიყენეს, თუ კაპიტულაციის დოკუმენტიც გადმოგვცეს? ჩემი დაკვირვებით, მსოფლიოს არც ერთ ქვეყანაში არ უყვართ შეთქმულების თეორიები ისე, როგორც ჩვენში. ზოგჯერ ეს გატაცება პროვინციალიზმშიც გადადის, რაც არ არის კარგი საქმე.
- პრაღის შეხვედრამდე თქვენ განაცხადეთ, "კარგი იქნებოდა, თუ მოსკოვი თბილისს სოხუმთან და ცხინვალთან პირდაპირი დიალოგის დაწყებას ხელს შეუწყობდა." პრაღაში კარასინთან გამართულ შეხვედრაზე ქართულმა მხარემ ამის პირობა მიიღო? თუ კი, სავარაუდოდ, როდის შეიძლება დაიწყოს თბილისსა და სოხუმს და თბილისსა და ცხინვალს შორის პირდაპირი მოლაპარაკებები და თუ გაქვთ ინფორმაცია, ქართული მხრიდან მასში სავარაუდოდ ვინ მიიღებს მონაწილეობას?
- ჩემი ინტერვიუს ეს პასაჟი თქვენს მიერ არასწორად არის ციტირებული. მე რუს ჟურნალისტს ავუხსენი, რომ მოსკოვი სიტყვით ყოველთვის მხარს უჭერდა ქართულ-აფხაზურ და ქართულ-ოსურ დიალოგს, მაგრამ წლების განმავლობაში რეალურად საპირისპიროს აკეთებდა. შემდეგ კი დავძინე - "თუკი რუსეთი მართლა დაინტერესდება ან მართლაც მოინდომებს, რომ ხელი შეუწყოს ასეთ დიალოგს, ჩვენ ამას უმალ შევამჩნევთ და დავინახავთ". თქვენს მიერ მოყვანილ სიტყვებსა და ჩემს ნათქვამს შორის სერიოზული სხვაობაა. მაგრამ აქ კვლავ ჩვენი ოპონენტების ხელწერა იკვეთება, მათი ამოცანაა ტყუილისა და მართლის არევა. ამ შემთხვევაში გათვლა ისეთი ჰქონდათ, რომ ჩემი ინტერვიუს სრული ტექსტის წაკითხვით არავინ შეიწუხებდა თავს. შემდეგ კი ტელეეკრანებზე ვიხილეთ მათი მრისხანე სახეები და განცხადებები, რომლითაც დაგმეს "ჟენევის ფორმატის დაკნინების მცდელობა". სად, ვინ თქვა ეს? განსაკუთრებით უსიამოვნოა ამის მოსმენა ჩვენი ახალი ოპოზიციის წარმომადგენლებისგან, რომლებთანაც მუდამ მეგობრული ურთიერთობები მაკავშირებდა. ასეთი ტაქტიკით ისინი ეტყობა, "ნაცმოძრაობას" ეჯიბრებიან, რათა პოლიტიკაში მოიპოვონ "ნიშა". გაუგებარია, რა პოლიტიკური დივიდენდების ძიებამ უნდა უბიძგოს ადამიანს ასეთი არაობიექტურობისკენ? რაც შეეხება აფხაზებთან და ოსებთან პირდაპირი დიალოგის თემას, ჩვენ ამაზე წლების მანძილზე ვსაუბრობთ, ახალი ეს მხოლოდ მათთვისაა, ვისაც პოლიტიკამ მეხსიერება და ტვინი გადაუკეტა.
- ბატონო ზურაბ, პრაღის შეხვედრამდე თქვენს მიერ გაკეთებულმა განცხადებამ "მიუხედავად იმისა, რომ ნატო-ში გაწევრიანება საქართველოს სტრატეგიული არჩევანია, საქართველოს ნატო-ში გაწევრიანების საკითხი ახლა დღის წესრიგში არ დგას", პოლიტიკურ წრეებში დიდი აჟიოტაჟი და მითქმა-მოთქმა გამოიწვია. "თავისუფალი დემოკარტების" ლიდერმა, ირაკლი ალასანიამ საზოგადოებას მოუწოდა, მკაცრი კონტროლი დააწესოს კარასინ-აბაშიძის შეხვედრებზე. ალექსი პეტრიაშვილმა ფაქტობრივი საგარეო საქმეთა მინისტრიც გიწოდათ. საგარეო საქმეთა ყოფილი მინისტრის, მაია ფანჯიკიძემ კი განახცადა - "2012 წელს წინასაარჩევნო კამპანიის დროს ვამბობდი, რომ საქართველოს დასავლურ ორიენტაციას არაფერი შეცვლიდა. სამწუხაროდ, მე დღეს იგივეს თქმა არ შემიძლია". როგორი იქნებოდა თქვენი პასუხი იმათ გასაგონად, ვინც მიიჩნევს, რომ "ქართული ოცნების" პირობებში ქვეყნის დასავლური საგარეო პოლიტიკური კურსი შეიცვალა და ამ ცვლილების უკან ექსპრემიერი ბიძინა ივანიშვილი დგას?
- ნატო-ში გაწევრიანების თაობაზე აჟიოტაჟი სწორედ ჩვენმა ახალმა ოპონენტებმა დაასწრეს "ნაციონალებს." მათ ჩემზე კარგად იციან, რომ ალიანსში საქართველოს წევრობა დღევანდელი და ხვალინდელი დღის პერსპექტივა არ არის, მაგრამ რაღაცით ხომ უნდა მოაწონონ საზოგადოებას თავი. თეზისები, რაც აღნიშნულ კომენტარში ჩამოვაყალიბე, სრულად აისახა 25 თებერვალს ნატო-ს გენერალური მდივნის წარმომადგენლის, ბატონ აპატურაის განცხადებაში. კერძოდ, მან დაადასტურა, რომ 1. საქართველო მიზანმიმართულად მიემართება ნატო-ში გაწევრიანებისკენ, მაგრამ სრული წევრობის შესახებ ახლა კონკრეტული პროგნოზის გაკეთება რთულია; 2. ნატო არანაირად არ გეგმავს საქართველოში თავისი სამხედრო ინფრასტრუქტურის ან ბაზის განლაგებას. საუბარია ერთობლივ საწვრთნელ ცენტრზე, რაც საქართველოს კუთვნილება იქნება; 3. ნატო-საქართველოს თანამშრომლობა არავის წინააღმდეგ არ არის მიმართული. საქართველომ კი აუცილებლად უნდა გააგრძელოს დიალოგი რუსეთთან.
საინტერესოა, რატომ არ უპასუხეს ჩვენმა ოპონენტებმა ბატონნ აპატურაის ამ კომენტარებს? რატომ არ შევიდნენ მასთან პოლემიკაში? რატომ არ უწესებენ "სამოქალაქო კონტროლს" თავიანთ არაკომპეტენტურობას? ასეთი უსაფუძვლო აჟიოტაჟით ისინი განა არ იფუჭებენ ავტორიტეტს შიგნით და გარეთ? ვფიქრობ, რომ იფუჭებენ და სწორედ იმ პოზიციაში დაზიანდებიან პოლიტიკურად გამუდმებით, რომელიც ყველაზე დაცული ჰგონიათ.
რაც შეეხება ბატონ პეტრიაშვილს, მას იუმორისკენ სწრაფვა აქვს, მაგრამ ვფიქრობ, მონდომება აკლია. მას შემდეგ, რაც მთავრობიდან წავიდა, ეტყობა მწვავედ განიცდის ნოსტალგიას მინისტრის პოსტის მიმართ და ქვეცნობიერად ამას სხვასაც მიაწერს. ისე, უცნაური ხალხი არიან ეს ჩვენი ოპონენტები. იმ დღემდე, სანამ მთავრობაში იყვნენ, საქართველოს ევროატლანტიკურ კურსს არაფერი ემუქრებოდა. იმავე დღესვე კი, როცა მთავრობა დატოვეს, თურმე ეს კურსი რადიკალურად შეიცვალა. თითქოს საგარეო კურსი სამარშრუტო ტაქსი იყოს...
- გასაგებია რასაც ბრძანებთ, მაგრამ თქვენი ოპონენტების მტკიცებით, პრაღის შეხვედრამდე თქვენი განცხადებები მოსკოვისათვის ერთგვარი ნიშანი იყო იმისა, რომ ოფიაციალური თბილისი ითვალისწინებს კრემლის პოზიციას ყოფილი სსრკ-ს რესპუბლიკების ტერიტორიების ხარჯზე ნატო-ს გაფართოების მიუღებლობასთან დაკავშირებით. როგორი შთაბეჭდილება დაგრჩათ, მოსკოვში და ბატონ კარასინის მიერ თქვენი განცხადებები სწორედ ასე იქნა აღიქმული?
- შეგახსენებთ, რომ ჩემი "სკანდალური" განცხადება გახლდათ პასუხი ქართველი ჟურნალისტის კითხვაზე, თუ რას ვფიქრობდი წინა დღეს ბატონ სერგეი ლავროვის კომენტარზე, საქართველო-ნატო-ს ურთიერთობასთან დაკავშირებით. მგონი, როგორც საქართველოს პრემიერის სპეციალურ წარმომადგენელს რუსეთთან ურთიერთობების საკითხებში, მაქვს უფლება, კომენტარი გავაკეთო რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადებაზე. ჩემს კომენტარებსა და განცხადებებში სკანდალური ან პრინციპულად ახალი კი, როგორც უკვე მოგახსენეთ, არაფერი ყოფილა. ამიტომ, მავანთა დარდი, რომ ზურაბ აბაშიძე სხვათა კომპეტენციებში ჩაერია, მათი უცოდინარობის მორიგი დასტურია.
რაც შეეხება ბატონ კარასინის მოსაზრებებს საქართველო-ნატოს ურთიერთობებზე, მან კარგად იცის, რომ ეს ჩვენი დიალოგის თემა არ არის. მინდა ეს ინტერვიუ პოზიტიური ნიშნით დავასრულო და ჩემს კოლეგა ოპონენტებს შევთავაზო ჩემი წიგნი "ნატო და საქართველო", ნატო-ს ყოფილი გენერალური მდივნის, რობერტსონის წინასიტყვაობით.