გიძნელდებათ სხვადასხვა ფილოსოფიური კონცეფციის არსის გაგება? ან სულაც არ გაქვთ დრო მათ შესასწავლად? მაშინ ნახეთ ეს სტატია და გაიგებთ ძირითადი ფილოსოფიური კონცეფციების არსს.

ლონდნელმა დიზაინერმა ჯეიმს კარერამ შექმნა რიგი პოსტერებისა, გეომეტრიული ფიგურების საშუალებით, რომლებიც განმარტავს რთულ ფილოსოფიურ კონცეფციებს. პოსტერების განმარტების ნაწილი აღებულია ვიკიპედიიდან, ამიტომ განმარტებები განსხვავდება პოსტერებზე წარმოდგენილი ტექსტებისაგან.

დეტერმინიზმი: სამყაროში მიმდინარე ყველა მოვლენა, მათ შორის კაცობრიობის ცხოვრების მიმართულებები განისაზღვრება ღვთის მიერ (თეოლოგიური დეტერმინიზმი) ან ბუნების ძალების მიერ (კოსმოლოგიური დეტერმინიზმი). დეტერმინიზმი შეხედულებაა სამყაროს კანონზომიერების შესახებ, რომლის მიხედვითაც სამყაროში ყველაფერი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირით არის განპირობებული, დეტერმინირებული. ამიტომ სამყაროში არ არსებობს არავითარი უმიზეზო მოვლენა ანუ შემთხვევითობა. შემთხვევითობა, მხოლოდ სუბიექტური არცოდნის გამო მოიხმარება მეცნიერებაში, თორემ თავისთავად სამყაროში არავითარი შემთხვევითობა არ არსეობს, სამყაროს მხოლოდ მკაცრი აუცილებლობა და მიზეზობრიობა მართავს.

დეიზმი: დეიზმი აღიარებს ღვთის, როგორც სამყაროს პირველმიზეზის, არსებობას, მაგრამ (თეიზმის საწინააღმდეგოდ) უარყოფს პერსონიფიცირებულ ღმერთს, გამოცხადებას და ღვთის განგებას და საერთოდ, ყოველგვარ ღვთისმეტყველურ, დოგმატურ მოძღვრებებს. ღმერთი არ ერევა ადამიანების ცხოვრებაში.

რელატივიზმი: ვერცერთი მსოფმხედველობა ვერ იქნება აბსულუტურად სწორი. ყველაფერს აქვს სუბიექტური ფასეულობები, რომლებიც განისაზღვრება მსოფლიოს აღქმის ინდივიდუალურობით. პრინციპები და ეთიკა მისაღებია მხოლოდ გარკვეულ კონტექსტში.

დუალიზმი: არის სწავლება, რომელიც ცნობს სამყაროს მატერიალური, ისევე როგორც იდეალური მხარის არსებობას. ადამიანს აქვს როგორც სხეული ისე სული. მორალური დუალიზმი ემყარება რწმენას იმის შესახებ, რომ სხეული და სული ავსებს ერთმანეთს.

ჰოლიზმი: არცერთი სისტემის ახსნა არ შეიძლება მისი ცალკეული ნაწილების შესწავლის გზით. პირიქით სისტემა განსაზღვრავს იმას თუ, როგორ იქცევიან მისი გარკვეული ნაწილები.

რედუქციონიზმი: კომპლექსური სისტემა სხვა არაფერია თუ არა მისი ნაწილების ერთობლიობა, ამიტომ სისტემის არსის გაგება შესაძლებელია მისი ნაწილების შესწავლით.

რეალიზმი: რეალობა არსებობს დამკვირვებლისგან დამოუკიდებლად. ეთიკაში რეალიზმი ცნობს ობიექტურ მორალურ ღირებულებებს. რეპრეზენტატული რეალიზმი ამტკიცებს, რომ ადამიანს არ შეუძლია რეალობის პირდაპირი აღქმა.

დოგმა: დოგმა ეს დამტკიცებული რწმენა ან დოქტრინაა, რომელსაც იცავს რელიგია, ან ფართო გაგებით სხვა რომელიმე ორგანიზაცია. დოგმა არ შეიძლება გახდეს განსძის ან ეჭვის საბაბი ადამიანების მხრიდან.

ჰუმანიზმი: ადამიანებს შეუძლიათ გაატარონ ბედნიერი და სავსე ცხოვრება, ამასთან იყვნენ ეთიკურები ყოველგვარი დოგმებისა და რელიგიის გარეშე. ცხოვრებისეული პოზიცია შენდება კაცობრიობის წინაშეუნიკალური პასუხისმგებლობისა და ადამიანის ეთიკური გადაწყვეტილებების ხარჯზე.

პოზიტივიზმი: ერთადერთი ჭეშმარიტი ცოდნა არის მეცნიერული ცოდნა, რომელიც თეორიების მეცნიერული შემოწმების საშუალებით მიიღწევა. ამ შეხედულებას მეცნიერების იდეოლოგიადაც მოიხსენიებენ.

უტილიტარიზმი: ეთიკური თეორია, რომლის მიხედვითაც მოქმედებების სწორი კურსის არჩევა მაქსიმალურს ხდის შესაძლებლობას, რომ ეს მოქმედება საერთო „სიკეთის“ მომტანი იქნება. ეს არის კონსეკვენციალიზმის ფორმა და გულისხმობს, რომ მოქმედების მორალური ღირებულება მისი შედეგით განისაზღვრება. ამ თეორიის განვითარებაში დიდი წვლილი შეიტანეს ჯერემი ბენთემმა და ჯონ სტიუარტ მილმა.
ბენთემმა უტილიტარიზმი დაახასიათა, როგორც „ყველაზე დიდი ბედნიერება“.

სკეპტიციზმი: ფილოსოფიური რადიკალური მიმდინარეობა რომელიც მიიჩნევს, რომ შემეცნება შეუძლებელია.

ეგზისტენციალიზმი: ინდივიდი, ერთადერთია ვისაც აკისრია პასუხისმგებლობა მის მიერ ცხოვრების აღქმაზე, ის არის პასუხისმგებელი თუ როგორ იცხოვრებს, გამოიყენებს თავის ემოციებს, ფიქრებს და მოქმედებებს.