ებოლას ვირუსის წარმოშობა და გავრცელება

ებოლას ვირუსი (Ebola virus) ერთ-ერთი ყველაზე სახიფათო ვირუსული ინფექციაა, რომელიც ადამიანებსა და ცხოველებში მძიმე ჰემორაგიულ ცხელებას იწვევს. პირველად ის 1976 წელს აღმოაჩინეს აფრიკაში, ზაირისა (დღევანდელი კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა) და სუდანის ტერიტორიაზე.
ვირუსის სახელწოდება მომდინარეობს ებოლას მდინარიდან, რომელიც იმ ტერიტორიაზე მიედინება, სადაც პირველად გამოვლინდა ეს ინფექცია.

ვირუსის წარმოშობა

მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ებოლას ვირუსის ბუნებრივი წყარო ხილიანი ღამურებია (Pteropodidae). ეს ცხოველები ვირუსის ბუნებრივი მატარებლები არიან და თავად სიმპტომების გარეშე ატარებენ მას. ებოლას ვირუსი ადამიანებში და სხვა ცხოველებში შეიძლება გადაეცეს დაინფიცირებული ცხოველების სისხლის, სეკრეციების ან ქსოვილების შეხებით. პირველადი გადაცემა, როგორც წესი, ხდება ინფიცირებულ ღამურებთან ან სხვა ცხოველებთან კონტაქტის შედეგად.

ვირუსის გავრცელება

1976 წლის პირველი აფეთქების შემდეგ, ებოლას ვირუსი პერიოდულად ჩნდებოდა ცენტრალურ და დასავლეთ აფრიკის სხვადასხვა რეგიონებში.
ვირუსის გავრცელება ხდება ადამიანის ორგანიზმიდან სხვის ორგანიზმში, ინფიცირებული სითხეებით — სისხლით, ოფლით, ნერწყვით ან სხვა ბიოლოგიური მასალით. განსაკუთრებით მაღალია ინფიცირების რისკი სამედიცინო პერსონალისთვის, რომელიც უშუალო კონტაქტშია დაავადებულებთან, თუ შესაბამისი დაცვის ზომები არ არის დაცული.

ყველაზე მასშტაბური ეპიდემია 2014-2016 წლებში მოხდა დასავლეთ აფრიკაში, როდესაც ვირუსმა გამოიწვია ათასობით ადამიანის სიკვდილი სიერა-ლეონეში, გვინეასა და ლიბერიაში. ამ პერიოდში ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ (WHO) და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებმა მნიშვნელოვანი ძალისხმევა გასწიეს ეპიდემიის შეკავების მიზნით.

პრევენცია და მკურნალობა

მიუხედავად იმისა, რომ ებოლა ძალზე მომაკვდინებელი დაავადებაა, მისი გავრცელების თავიდან ასაცილებლად მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა. არსებობს დამტკიცებული ვაქცინა (rVSV-ZEBOV), რომელიც ეფექტურად იცავს ვირუსისგან. გარდა ამისა, მკურნალობა მოიცავს სიმპტომატურ მოვლას, ორგანიზმის სითხისა და ელექტროლიტების ბალანსის შენარჩუნებას, რაც ინფიცირებულის გადარჩენის შანსებს ზრდის.

ებოლას ვირუსი ერთ-ერთ ყველაზე საშიშ ვირუსულ დაავადებად რჩება, თუმცა თანამედროვე მეცნიერება და ჯანდაცვის ღონისძიებები საშუალებას გვაძლევს, ეფექტურად ვმართოთ მისი გავრცელება და გავლენა მსოფლიო საზოგადოებაზე.