1914- 1918 - საზღვაო ძალების ფაქტორი

მსოფლიო ისტორიაში საზღვაო ძალები იყო უსაფრთხოების ერთ-ერთო გარანტი იმ ქვეყნებისთვის, რომლებსაც ზღვაზე გასასვლელი ჰქონდათ .

კუნძულოვან ქვეყნებს, მაგალითად, დიდ ბრიტანეთს, მეზობელ სახრლმწიფოებთან საზღვაო ვაჭრობა აკავშირებდათ. მათ უმეტესობას სახმელეთო საზღვრები თითმის არ გააჩნდა .

ომის დროს საზღვაო ვაჭრობის მნიშვნელობა იზრდება. ქვეყნის ეკონომიკა შეიძლება სერიოზულად დაზიანდეს . თუკი საზღვაო ვაჭრობა შეფერხდება.

ქვეყნები აშენებდნენ საბრძოლო ხომალდებს, რათა უცხო სავაჭრო გემებისთვის შეეტიათ, საკუთარი კი დაეცვათ. საბრძოლო ხომალდრბით ტერიტორიულ წყლებს აკონტროკებდნენ.

ხომალდრებს ხშირად საზღვაო ბრძოლებში იყენებდნენ. თუმცა საზღვაო ომის მთავარი მიზანი მაინც ვაჭრობის გაკონტროლება იყო. სხვა ყველაფერი მეორეხარისხოვანი.

1805 წელს ბრიტანეთის სამეფო სამხედრო- საზღვაო ფლოტმა ფრანგული და ეაპანური ფლოტები ტრაფალგარის ბრძოლაში დაამარცხა . მას შემდეგ არც ერთ ქვეყანას სერიოზული საფრთხე არ შეუქმნია მისთვის .

საფრანგეთის, აშშ -სა და იტალიასაც ჰყავდა ფლოტები და თავ-თავიანთ სავაჭრო გემებსაც იცავდნენ, მაგრამ მსოფლიოს ოკეანეებს სრულად მხოლოდ ბრიტანეთი აკონტროლებდა.

ბრიტანეთის იმპერიას ჰქონდა პორტები მსობლიოს სხვადასხვა კუთხეში. იმ პორტრბს სამეფო სამხედრო- საზღვაო ფლოტი თავისი ხომალდების გასარემონტებლად იყენებდა. ასე რომ, ხომალდებს შეეძლოთ ყველგან ემოქმედათ .

შემდეგ ერთმა ქვეყანამ, გერმანიამ, სამეფო სამხედრო -საზღვაო ფლოტთან დაპირისპირება გადაწყვიტა .

დრედნოუტების შეჯიბრება

ნახშირზე მომუშავე ძრავის მქონე, ფოლადისჯავშნიანი გემებს შორის მსროლელი იარაღის გამოგონებამ, გადატრიალება მოახდინა სამხედრო დიზაინსა და სამხედრო-საზღვაო ფლოტის სტრატეგიაში .

1890 წლისათვის სამხედრო -საზღვაო ფლოტების უმეტესობამ დაინახა, რომ მომავალი ეკუთვნოდა 10 000 ტ წყალწყვის მქონე და 16 კვანძი სიჩქარით მოძრავ საბრძოლო ხომალდებს. ძირითადი შეიარაღება კი ოთხი დიდი 10- 12 ინჩიანი ქვემეხები უნდა ყოფილიყო.

სამხედრო-საზღვაო ფლოტებმა გადაწყვიტეს, აეგოთ სპეციალიზებული გემები, თუმცა მათგან საზღვაო ომებში მნიშვნელოვანი როლის შესრულებას არ მოელოდნენ.

1896 წელს გერმანელებმა სრულიად ახალი ფორმის საომარი ხომალდების - კეისრების წარმოება დაიწყეს. კრეისერი უფრო პატარა იყო, ვიდრე მანამდე არსებული საბრძოლო ხომალდები აღჭურვილი იყო საშუალო ზომის ქვემეხებით .საათში დაახლოებით 22- კვანძ სიჩქარეს ავითარებდა და დიდ მანძილზე ისე ფარავდა რომ საწვავის შევსება არ სჭირდებოდა .

კრეისერებს შეეძლოთ ' ხელი შეეშალათ საზღვაო ვაჭრობისათვის შორ მანძილებზე და ჩაეძირათ გემები . მოწინააღმდეგის მიახლოების შემთხვევაში კი სწრაფად დაეღწიათ მისგან თავი .

გერმანული კრეისერები საფრთხეს უქმნიდნენ ბრიტანულ სავაჭრო გემებს მსოფლიოს ნებისმიერ კუთხეში. ბრიტანელებმა გამოწვევა მიიღეს და საკუთარი კრეისერების მშენებლობას შეუდგნენ .

1906 წელს ბრიტანეთმა დრედნოუტის მშენებლობა დაიწყო. იმ ხომალდთან შედარებით ყველა დანარჩენი მოძველებული ჩანდა .

დრედნოუტს ჰქონდა ათი 12- ინჩიანი ქვემეხი, სქელი ჯავშნიანი და საათში 21 კვანძ სიჩქარეს ავითარებდა . მას შეეძლო ნებისმიერი საბრძოლო ხომალდთან მოეგო ბრძოლა .

როცა გერმანიის კაიზერმა ვილჰელმა დრედნოუტი ნახა, ადმირალ ფონ ტირპიცს გერმანიის სამხედრო -საზღვაო ფლოტისთვის ოთხი მსგავსი ხომალდის აგება შეუკვეთა . ბრიტანელებმა მას დრედნოუტის ტიპის შვიდი დამატებითი ხომალდის შექმნით უპასუხეს .

ბრიტანეთისა და გერმანიის სამხედრო-საზღვაო ფლოტებს შორის დაპირისპირება სულ უფრო გამწვავდა . საბოლოოდ ბრიტანეთმა 48 დრედნოუტი ააგო, ხოლო გერმანიამ - 26 .

1914 წლისათვის საომარი ხომალდრბის უმეტესობად სქელი ჯავშანი ფარავდა . ისინი აღჭურვილი იყო დიდი ქვემეხებით, რომლებიც დაჯავშნილ კოშკურრბზე იდგა და სხვადასხვა მხარეს შეტრიალება შეეძლო

მომწამვლელი გაზი ბრძოლის ველზე