ვიტამინები ეს ის ნივთიერებებია, რომლის გარეშეც შეუძლებელია ადამიანის სიცოცხლის შენარჩუნება. “ვიტა“ – ლათინურად სიცოცხლეს ნიშნავს.

ვიტამინებზე ადამიანის ორგანიზმის მოთხოვნილება განისაზღვრება გარემოთი, კლიმატური პირობებით, კვების ხარისხით და თვითონ ადამიანის მუშაობის რეჟიმით.

მოდით გავიცნოთ თითოეული ვიტამინი ცალცალკე:

ვიტამინი A
ვიტამინ A -ს შეიცავს: ყველი, რძე, ხაჭო, კვერცხი, თევზი, გოგრა, სტაფილო, ქაცვი. ნაღების კარაქი, თევზის ქონი, მწვანე და ყვეთელ ბოსტნეული, ყვითელი ხილი.

სასარგებლოა:

• მხედველობისათვის და ძვლების რეგენერაციისათვის;
• იცავს ქათმის სიბრმავისაგან;
• ხელს უწყობს როდოპსინის სინთეზს თვალში;
• ზრდის სასუნთქი გზების წინააღმდეგობის უნარს ინფექციების მიმართ;
• გარე კანის საფარველს ინახავს ჯანმრთელ მდგომარეობაში;
• ხელს უწყობს ძვლების ზრდას და გამაგრებას, კანის, თმების, კბილების და ღრძილების ჯანმრთელობას;
• გარე გამოყენების დროს გამონაყარის, ფურუნკულების, კარბუნკულების მკურნალობას შველის;
• ხელს უწყობს ემფიზემას და ჰიპერთირეოზის მკურნალობას.

ასევე:

• ნებისმიერი რაოდენობის ალკოჰოლი აფერხებს A ვიტამინის ათვისებას;
• A ვიტამინი უკეთესად მუშაობს B კომპლექსთან, D ვიტამინთან, E ვიტამინთან, კალცთან, ფოსფორთან და ტყვიასთან შეთავსებით;
• A ვიტამინი ასევე იცავს ც ვიტამინს დაჟანგვისაგან;
• თუ ადამიანი იღებს ქოლესტერინის დამწევ პრეპარატებს, ამ დროს ქვეითდება A ვიტამინის ათვისება და მისი მიღება უფრო მეტი რაოდენობითაა საჭირო.

ვიტამინი B1

ვიტამინ B1 -ს შეიცავს: მშრალი საფუარი, ბრინჯის ჩენჩო, ხორბალი, შვრიის ღერღილი, არაქისი, ღორის ხორცი, ბოსტნეულის უმეტესობა, ქატო.

სასარგებლოა:

• ხელს უწყობს ზრდას;
• აუმჯობესებს საჭმლის მონელებას, განსაკუთრებით ნახშირწყლების;
• აუმჯობესებს გონებრივ მონაცემებს;
• ახდენს ნერვული სისტემის, კუნთების და გულის მუშაობის ნორმალიზებას;
• შველის ზღვის ავადმყოფობის და რყევის შეგრძნების დროს;
• ამცირებს კბილის ტკივილს სტომატოლოგიური ჩარევის შემდეგ;
• ეხმარება ჰერპეს ზოსტერის მკურნალობის დროს.

ასევე:

• წყალში ხსნადია. ნებისმიერი ჭარბი რაოდენობა არ გროვდება ორგანიზმში და გამოიყოფა, ამიტომ ის ყოველდღიურად უნდა ანაზღაურდეს;
• მასზე მოთხოვნილება იზრდება ავადმყოფობის, სტრესის და ქირურგიული ჩარევის შემდეგ. აქვს სუსტი შარდმდენი ეფექტი;
• ვიტამინი B1 ადვილად იშლება სითბური დამუშავების შედეგად.

ვიტამინი B2

ვიტამინ B2 შეიცავს : რძე, ღვიძლი, თირკმელები, საფუარი, მწვანე ფურცლიანი ბოსტნეული, თევზი, კვერცხი.

სასარგებლოა:

• ხელს უწყობს ზრდას;
• იცავს კანს, ფრჩხილებს, თმებს;
• შველის პირზე, ტუჩებზე, ენაზე გამონაყარის მკურნალობას;
• აუმჯობესებს მხედველობას;
• სხვა ნივთიერებებთან ერთად მონაწილეობს ცილების, ცხიმების, ნახშირწყლების ცვლაში;

ასევე:

• წყალში ხსნადია, ადვილად შეიწოვება;
• არ გროვდება ორგანიზმში და მისი მარაგის შევსება მუდმივადაა საჭირო;
• ორსულებს და მეძუძურებს უფრო მეტი დოზა ესაჭიროებათ;
• მისი საჭიროება იზრდება სტრესულ სიტუაციებში;
• თუ ადამიანი ხანგრძლივ დიეტაზეა კუჭის წყლულის ან დიაბეტის გამო, დიდია ამ ვიტამინის დეფიციტის შექმნის ალბათობა.

ვიტამინი B6

ვიტამინ B6 -ს შეიცავს: ლუდის საფუარი, ხორბლის ანაცერი, ხორბლის ბუტკო, ღვიძლი, თირკმელები, გული, ნესვი, კომბოსტო, შავ ბადაგი, რძე, კვერცხი, ძროხის ხორცი.

სასარგებლოა:

• ანტისხეულების და სისხლის წითელი უჯრედების ჩამოყალიბებისთვის;
• ხელს უწყობს ცხიმის და ცილების ათვისებას;
• ხელს უწყობს ტრიპტოფანის – შეუცვლელ ამინომჟავის ნიაცინად გადაქცევად;
• ეხმარება სხვადასხვა ნერვული და კანის დაავადებების თავიდან არიდებას;
• ამსუბუქებს გულის რევის შეგრძნებას;
• ხელს უწყობს დაბერების შემაფერხებელი ნუკლეინის მჟავების სწორი სინთეზის პროცესს;
• ამცირებს ღამის განმავლობაში წვივის კუნთების სპაზმს, კრუნჩხვას და კიდურების გარკვეული ნევრიტებს გამოვლინებას;
• მოქმედებს როგორც ბუნებრივი შარდმდენი საშუალება.

ასევე:

• სჭირდებათ მათ, ვინც დიდი რაოდენობით ცილებს ღებულობს;
• ართრიტით დაავადებულ ადამიანებს, რომლებიც გადიან მკურნალობას პენიცილამინით, სჭირებათ ამ ამ ვიტამინის დანამატები.

ვიტამინი B12

ვიტამინ B12 -ეს შეიცავს: ღვიძლი, ძროხის ხორცი, ღორის ხორცი, კვერცხი, რძე, ყველი, თირკმელები.

სასარგებლოა:

• არიდებს ანემიის განვითარებას;
• ბავშვებში ხელს უწყობს ზრდას და მადის გაუმჯობესებას;
• ზრდის ენერგიას;
• ხელს უწყობს ნერვული სისტემის ჯანმრთელობას;
• ხსნის გაღიზიანებადობას;
• აუმჯობესებს კონცენტრაციას, მეხსიერებას და წონასწორობას;

ასევე:

• ერთადერთი ვიტამინი, რომელიც შეიცავს შეუცვლელ მინერალურ ელემენტებს და ეფექტურია მცირე დოზებში;
• ვეგეეტარიანელობის შემთხვევაში, როცა რაციონიდან ამოღებულია კვერცხი და რძის პროდუქტები, საჭიროა ბ12-ის დანამატების მიღება;
• ფოლიუმის მჟავასთან შეხამებით ბ12 ეფექტური საშუალებაა სასიცოცხლო ძალების აღსადგენად;
• როგორც ბ კომპლექსის შემადგენელი ნაწილი ვიტამინი ბ12 სასარგებლოა ქალებისათვის მენსტრუალურ და პრემენსტრუალურ პერიოდში.

ვიტამინი B13

ვიტამინ B13 -ს შეიცავს: ძირხვეულა, შრატი, მჟავე რძის თხევადი ნაწილი.

სასარგებლოა:

• ღვიძლის პრობლემების და ნაადრევი დაბერების პროცესის შეფერხებისათვის.

ვიტამინი B17

ვიტამინ B17 შეიცავს: ვაშლის, ალუბლის, ატმის, ქლიავის კურკებში.

სასარგებლოა:

• აფერხებს სიმსივნური დაავადებების წარმოქმნას.

ასევე:

• დღის განმავლობაში გარგარის რამდენიმე კურკის ჭამა, ოღონდ არა ერთ მიღებაზე, კარგი პროფილაქტიკური საშუალებაა.
• B17-ის გამოყენებამდე კონსულტაცია გაიარეთ ექიმთან. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ვიტამინი მოიხსენიება როგორც კიბოს საწინააღმდეგო საშუალება, აშშ-ს სამედიცინო ასოციაციის მიერ ის უარყოფილია, იმ საფუძველზე, რომ შეიძლება მომწამვლელი იყოს ციანიდის შემცველობის გამო.

ვიტამინი C ვიტამინ С -ს შეიცავს: ციტრუსები, ასკილი, კივი, შავი მოცხარი, მწვანე ბოსტნეული, მჟავე კომბოსტო, კენკრა, პომიდორი, ყვავილოვანი კომბოსტო, ტკბილი კარტოფილი, ჩვეულებრივი კარტოფილი.

სასარგებლოა:

• ორგანიზმის წინააღმდეგობის უნარიანობის გაზრდა, რკინის ათვისების გაუმჯობესება, ჰემოგლობინის დონის შენარჩუნება;
• მთავარ როლს თამაშობს კოლაგენის ჩამოყალიბებაში, რომელიც აუცილებელია ქსოვილების უჯრედების, ღრძილების, სისხლძარღვების, ძვლების და კბილების ზრდისა და აღდგენისათვის;
• აუმჯობესებს ორგანიზმის მიერ რკინის ათვისებას;
• ჭრილობების შეხორცების, დამწვრობის მოშუშების და სისხლმდენი ღრძილებისათვის;
• ოპერაციის მერე შეხორცებისათვის;
• ამცირებს სისხლში ქოლესტერინის დონეს;
• იცავს მრავალი ვირუსული და ბაქტერიული ინფექციებისაგან;
• მოქმედებს როგორც ბუნებრივი სასაქმებელი;
• ამცირებს ტრომბის წარმოქმნის შანსს;
• შველის გაციებების მკურნალობას;
• ამცირებს სხვადასხვა ალერგენების მოქმედებას.

ასევე:

• ჭარბი რაოდენობა სახიფათოა მათთვის, ვისაც აწუხებს ნიკრისი და მარილების დაგროვება;
• სტრესის დროს გაცილებით სწრაფად მოიხმარება;
• მწეველებს და ღრმად მოხუცებულებს გაზრდილი დოზა ესაჭიროებათ (ერთი მოწეული ღერი სიგარეტი ანადგურებს 25მგრ. C ვიტამინს);
• ნახშირბადის მონოოქსიდი შლის C ვიტამინს, ამიტომ დიდი ქალაქის მაცხოვრებლებმა უნდა გაზარდონ ვიტამინის დოზა;
• თუ ადამიანი ასპირინს ღებულობს, უმჯობესია თუ გაზრდის C ვიტამინის დოზას;
• ჟენშენის მიღების შემთხვევაში, გააკეთეთ 3 საათის შუალედი C ვიტამინის მიღებამდე ან მისი მიღების შემდეგ.

ვიტამინი D
ვიტამინ D- ს შეიცავს: ზღვის თევზი, ზღვის კომბოსტო, რძის პროდუქტები, თევზის ქონი, სარდინები, ქაშაყი, ორაგული, თინუსი.

სასარგებლოა:

• ძვლების გამაგრებისათვის, უჯრედების მიერ ტენიანობის შენარჩუნებისათვის, კანის საფარველის მდგომარეობის გაუმჯობესებისათვის;
• საჭიროების მიხედვით ახდენს კალცის და ფოსფორის უტილიზაციას, რაც კბილების და ძვლების სიძლიერისთვისაა საჭირო;
• A და C ვიტამინთან ერთად მიღებისას გაციების საწინააღმდეგოდ კარგი პროფილაქტიკური საშუალებაა;
• კონიუქტივიტის სამკურნალოდ;
• რაქიტის, ოსტეოპოროზის სამკურნალოდ.

ასევე:

• D ვიტამინზე მოთხოვნილება არამზიან ამინდში იზრდება, რადგან აღნიშნული ვიტამინი ორგანიზმის მიერ სინთეზირდება მზის სხივების საშუალებით;
• მათ, ვისაც სპეცსამსახურის ტანსაცმლის ტარება უწევთ, რომელიც არ ატარებს მზის სხივებს, ესაჭიროებათ D ვიტამინის დოზის გაზრდა.

ვიტამინი E ვიტამინ E-ს შეიცავს: მწვანე ბოსტნეული, კვერცხი, რძე, მცენარეული ზეთი, გაღვივებული თესლი, ხორბლის ბუტკო, სოიოს მარცვალი, ბროკოლი, ბრიუსელური კომბოსტო, მწვანილის ფურცლები, მთლიანი მარცვლოვნები, ისპანახი, შოკოლადი.

სასარგებლოა:

• კუნთების ქმედუნარიანობის შენარჩუნებისათვის, სისხლძარღვოვანი და ენდოკრინული სისტემისათვის;
• იცავს გულის და ნერვული დაავადებებისაგან, მოწევის და დაბინძრებული ჰაერის მავნე ზემოქმედებისაგან;
• ახალგაზრდული იერის შენარჩუნებისათვის, უჯრედების დაბერების პროცესის შენელებისათვის;
• აფართოებს სისხლძარღვებს;
• იცავს ფილტვებს ჰაერის დაბინძრებისაგან;
• სისხლის ტრომბების გაჩენას აფერხებს;
• დამწვრობის მოშუშებას აჩქარებს;
• მოქმედებს როგორც შარდმდენი საშუალება და შეუძლია სისხლის წნევის დაწევა;
• იცავს ნაყოფს მუცლისმოწყვეტისაგან.

ასევე:

• ვიტამინი E და A ეფექტურად გამოიყენება ერთობლივად, ისინი აძლიერებენ ერთმანეთს;
• E ვიტამინის უკმარისობას შეუძლია უნაყოფობის გამოწვევა;
• აქტიური ანტიოქსიდანტი, ხელს უშლის ცხიმოვანი შეერთებების, A ვიტამინის, სელენის, ორი გოგირდისშემცველი ამინომჟავის და გარკვეული დოზით C ვიტამინის დაჟანგვას;
• იშლება ჟანგბადისგან, ყინვისგან და საკვების დამუშავებისას;
• თუ ადამიანი დიეტის დროს იღებს ნახევრად არანაჯერ ცხიმებს, შესაძლებელია დასჭირდეს E ვიტამინი;
• შეუზღუდავი რაოდენობით რკინა შლის E ვიტამინს, ამიტომ არაა კარგი მათი ერთდროულად მიღება;
• ორსულ და მეძუძურ ქალებს, ასევე მათ ვინც ჩასახვის საწინააღმდეგო საშუალებებს და ჰორმონალურ პრეპარატებს იღებს, მენოპაუზის დროს ესაჭიროებათ E ვიტამინის მეტი დოზა.

ვიტამინი F შეიცავს:

მცენარეული ზეთი ხორბლის ბუტკოსგან, სელის მარცვლები, მზესუმზირა, ალისარჩული, სოიოს მარცვლები, არაქისი, ნუში, პეკანი, ავოკადო.

სასარგებლოა:

• ხელს უშლის ქოლესტერინის არტერიებში დალექვას;
• უზრუნველყოფს კანის და თმების ჯანმრთელობას;
• მოქმედებს შინაგანი სეკრეციის ჯირკვლების აქტიურობაზე, კალცს უჯრედებისათვის ხელმისაწვდომს ხდის;
• ხელს უწყობს წონის დაკლებას, წვავს ნაჯერ ცხიმებს.

ასევე:

• 12 ჩაის კოვზი მზესუმზირის ზეთი ან პეკანის 18 ნაჭერს შეუძლია ამ ვიტამინის დღიური ნორმის დაკმაყოფილება;
• არ აღინიშნება ტოქსიკურობა, მაგრამ გადაჭარბებულმა მიღებამ, შესაძლებელია სხეულის წონის ზრდა გამოიწვიოს;
• F ვიტამინის უკეთესი ათვისებისათვის უმჯობესია მისი E ვიტამინთან ერთად მიღება. F ვიტამინის მიღება სჭირდება ყველას ვისაც ქოლესტერინის პრობლემა აწუხებს.

ვიტამინი P შეიცავს:

ციტრუსების თეთრი ნაწილი და ცედრა, გარგარი, წიწიბურა, ბალი, მაყვალი, ასკილი.

სასარგებლოა:

• აძლიერებს კაპილარების კედლებს, რითაც ხელს უშლია დალურჯებების წარმოქმნას;
• აფერხებს და კურნავს ღრძილების სისხლდენას;
• თავბურსხვევის, რომელიც გამოწვეულია შიდაყურის ავადმყოფობით და შეშუპეპების მკურნალობისათვის.

ასევე:

• თუ კბილების გახეხვის დროს ღრძილებიდან სისხლდენის, დალურჯებებისადმი მიდრეკილების დროს, საჭიროა ამ ვიტამინის მიღება.

ვიტამინი T შეიცავს:

კუნჟუტის თესლში და კვერცხის გულში.

სასარგებლოა:

• ხელს უწყობს სისხლის შედედებას და ტრომბოციტების წარმოქმნას. ამის გამო, ის მნიშვნელოვანია ანემიის და ჰემოფილიის ზოგიერთი ფორმის არიდებისათვის.

ვიტამინი K შეიცავს:

ბოსტნეულის ფურცლები, მწვანე პომიდორი, ასკილი, ისპანახი, ბროკოლი და ყვავილოვანი კომბოსტო, ჭინჭრის ფურცლები, ჭვავი, შვრია, სოიო, ხორბლის კულტურები, ცხოველური წარმოშობის მოიპოვება ღორის ღვიძლში და კვერცხში.

სასარგებლოა:

• K ვიტამინი ითვლება სისხლდენის საწინააღმდეგო ვიტამინად;
• ხელს უწყობს ძვლის ქსოვილების რეგენერაციას და წარმოქმნას;
• ხელს უწყობს ოსტეოკალცინის სინთეზს – ძვლის ქსოვილის ცილას, საიდანაც კრისტალიზირდება კალცი;
• K ვიტამინი ახდენს ოსტეოპოროზის პროფილაქტიკას.

ასევე:

• K ვიტამინი ასევე სინთეზირდება ადამიანის ორგანიზმში. ეს ვიტამინი ცხიმში ხსნადია და იმისათვის, რომ მისი გადამუშვება შეფერხების გარეშე მოხდეს, საჭიროა კუჭში მცირეოდენი ცხიმის არსებობა.