შუასაუკუნეების ევროპა ხშირად წარმოგვიდგენია როგორც ერთმნიშვნელოვანი სურათი: მეფეები, ეკლესია, სასახლეები, გლეხები — ყველას თავისი ადგილი ჰქონდა. მაგრამ ამ გარედან მონოლითურ სამყაროში არსებობდნენ ადამიანები, რომლებიც სხვაგვარად ფიქრობდნენ. ისინი უარყოფდნენ ძალადობას, მღვდლების ფუფუნებას, ეკლესიის ბრწყინვალე ტაძრებს და წმინდად თვლიდნენ მხოლოდ ღარიბ, უბრალო სულს.

ეს ადამიანები ბოგომილები იყვნენ — რელიგიური მოძრაობა, რომელმაც ბალკანეთში დაიწყო აღორძინება და თანდათან მოედო სამხრეთ ევროპას, იტალიას, ფრანგულ პროვანსსაც კი.

ვინ იყვნენ ბოგომილები?

ბოგომილური მოძრაობა დააარსა ბულგარელმა მღვდელმა, სახელად ბოგომილმა — ამიტომაც ეწოდათ ასე. ეს დაახლოებით X საუკუნეში მოხდა, იმ დროს, როცა ბულგარეთი ოფიციალურად მართლმადიდებელი გახდა, მაგრამ ხალხი ჯერ კიდევ ეჭვით უყურებდა ახალ რწმენასა და მასთან ერთად მოსულ იერარქიულ სისტემას.

ბოგომილებს სჯეროდათ, რომ მთელი მატერიალური სამყარო ბოროტების შედეგია. მათ სწამდათ ორი საპირისპირო ძალის — ღმერთისა და სატანის. სამყაროს, სხეულს, მიწას, ეკლესიის სიმდიდრეს — ყველაფერს, რაც ფიზიკურია — სატანის საქმეებად თვლიდნენ.

მათთვის ჭეშმარიტი რწმენა არ იყო გარედან ნაკარნახევი წესების დაცვა. ეს იყო შინაგანი სიწმინდე, თავმდაბლობა, ღატაკობა და ჭეშმარიტების ძიება.

რატომ გახდა ეკლესიისთვის ბოგომილობა ასეთი საშიში?

ბოგომილები უარყოფდნენ:

• მღვდლების ავტორიტეტს

• ეკლესიის მიერ დაწესებულ რიტუალებს

• ხატებს, ჯვრებს, წმინდანებისადმი მორჩილებას

• სამხედრო ძალას და მონარქიის სიწმინდეს

მათ არ სჭირდებოდათ ტაძრები — ისინი ქადაგებდნენ სოფლებში, მინდვრებში, სახლებში. ქალი და კაცი თანასწორად ქადაგებდა. ისინი არ იბრძოდნენ, არ თვლიდნენ თავს არც მართლმადიდებლად და არც კათოლიკედ — იყვნენ თავისუფალნი რწმენაში.

ამიტომაც მიიჩნია ოფიციალურმა ეკლესიამ ისინი მწვალებლებად და დაიწყო დევნა, წამება, დაწვა.

როგორ გააღწია ბოგომილობამ ბალკანეთიდან დასავლეთ ევროპაში?

მიუხედავად დევნისა, ბოგომილებმა თავიანთი იდეები ჯერ დალმაციაში გაავრცელეს, შემდეგ კი ჩავიდნენ ჩრდილოეთ იტალიაში და ბოლოს საფრანგეთის სამხრეთში, სადაც გადაიზარდნენ კათარებად — ევროპაში ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ მწვალებლურ მოძრაობად.

ისინი გავლენას ახდენდნენ შუასაუკუნეების ალტერნატიულ ქრისტიანობაზე. ზოგის აზრით, მათი იდეები შორეულ მომავალშიც გაცოცხლდა — კითხულობდნენ თუ არა მათთან მსგავს ტექსტებს პროტესტანტი რეფორმატორები?

რატომ უნდა გვაინტერესებდეს ბოგომილები დღეს?

https://www.vagabond.bg/who-were-bogomils-3090

ბოგომილთა ხმა, თითქოს, დღევანდელ კითხვებში ისმის:
– რისთვის არსებობს რელიგია?
– არის თუ არა ღმერთთან მისასვლელი გზა მხოლოდ ერთი?
– რამდენად წყვეტს ეკლესია და რამდენად – რწმენა?

ისინი თითქოს გვეუბნებიან: „შეიცან თავი და იქვე იპოვი ღმერთსაც“ — სხვაგვარად, უშუამავლოდ, შიგნიდან.

ბოგომილები ისტორიამ თითქოს ჩაახშო, მაგრამ მათი იდეები დროდადრო ბრუნდება — სხვა ფორმით, სხვა ხმებით, მაგრამ იმავე არსით:
ღირებულება არ დგება ოქროს ჯვრებით, არამედ გულით, რომელიც სიმართლეს ეძებს.