x
მეტი
  • 20.06.2025
  • სტატია:142881
  • ვიდეო:351928
  • სურათი:515281
ქალები და ძალაუფლება ძველ საქართველოში

image
ისტორია — კაცების დაწერილი წიგნიაო, ამბობენ. მაგრამ როცა ფურცლებს გადმოატრიალებ და ყურადღებით დააკვირდები, იქ ქალი რეალური ძალაუფლების ფიგურად ჩნდება. ძველი საქართველო — მითებით, ოქროს საფარებით და ქვაში ნაკვეთი ტაძრებით სავსე — ისეთ ქალებს ინახავს, რომლებიც მმართველები იყვნენ, მეომრები, ქურუმები და გადამწყვეტი ფიგურები საზოგადოების ბირთვში. უბრალოდ, ხშირად მათ ხმას მამაკაცური ქრონიკები ახშობს.

დედოფალი თუ მეფე?

ერთ-ერთი ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითი არის ფარნავაზის დის შვილი — სერაპიტა, რომელიც შესაძლოა, ერთგვარი მმართველი ყოფილიყო დასავლეთ საქართველოში. უფრო მკაფიოდ ჩანს ეს ტენდენცია შუა საუკუნეებში, თუმცა ფესვები გაცილებით ადრე ჩნდება. არქეოლოგიური მასალა — განსაკუთრებით ვანში და უფლისციხეში აღმოჩენილი სამარხები — მიგვანიშნებს, რომ ზოგიერთ ქალს იმდენად მდიდრული სამარხი ჰქონდა, რომ ის მხოლოდ დიდგვაროვან კაცს თუ შეხვდებოდა.

კიდევ ერთი მაგალითია კოლხეთის (ან როგორც ძველ ბერძნებს უყვარდათ თქმა, „აისის“ ქვეყნის) ქურუმი ქალები, რომლებიც რელიგიური და პოლიტიკური ძალის ცენტრში იდგნენ. ქალები, რომლებიც საკულტო პროცესების წარმმართველები იყვნენ, ფაქტობრივად, საზოგადოების მორალურ ღერძსაც ქმნიდნენ.

ვანის არქეოლოგიური აღმოჩენები განსაკუთრებით მეტყველებს იმაზე, თუ როგორ იხატებოდა ქალის ფიგურა როგორც ძალაუფლების სიმბოლო. ერთ-ერთ სამარხში აღმოჩენილი ოქროს დიადემა — წვრილად ნაჭედები, ზუსტად მორგებული ქალის თავისთვის — მხოლოდ სტატუსის კი არა, იდეოლოგიური ძლიერების ნიშნადაც შეიძლება ჩაითვალოს. მსგავსი სიმბოლიკა არა უბრალოდ მდიდარ ქალს, არამედ ქარიზმატულ ლიდერს ეკუთვნოდა — იმას, ვინც საზოგადოებრივი წესრიგის თანაშემქმნელი იყო.

და მაინც, რატომ იშლება ეს ქალის ძალა ისტორიის ფურცლებიდან?

ისტორია, რომელიც დაავიწყდათ

ქალის სახე ხშირად გადადის „დედა საქართველოს“ სიმბოლოდ — რბილი, მოლოდინით სავსე, ცისფერი თვალებით. მაგრამ რეალურ წარსულში ქალი მიწას არ უყურებდა თავჩახრილი — ის კარნახობდა, სად უნდა გაჭრილიყო გზა, ვინ უნდა ეკურთხებინათ და რომელი ტომი უნდა შერწყმოდა რომელს.

ეს არ არის მითის წერა — ეს არის აღდგენა იმისა, რაც დაკარგა კოლექტიურმა მეხსიერებამ. ქალები უბრალოდ კი არ არსებობდნენ ძველ საქართველოში — ისინი მართავდნენ, გადაწყვეტდნენ, და ზემოქმედებდნენ.

დღეს, როცა ქალის როლზე კვლავ ვსაუბრობთ პოლიტიკასა თუ საზოგადოებაში, ძველი საქართველოს მეხსიერება შეიძლება ერთგვარ ზურგის ქარად ვაქციოთ — რადგან იქ, იმ მიწაში, მტვრის ქვეშ და ოქროს სამარხებში ინახება მაგალითები, რომლებიც მხოლოდ წარსულის ნაწილი კი არა, მომავლის კონტურიც შეიძლება გახდეს.

თუ ოდესმე გიფიქრია, რომ ქალი ქართულ ისტორიაში მხოლოდ „დედა“ იყო — სჯობს, ვანში პატარა სამარხი მოინახულო. იქ, სადაც ოქროს გვირგვინს ქალი ატარებდა. არა როგორც მუზა, არამედ როგორც მმართველი.

0
77
2-ს მოსწონს
ავტორი:თამარ ჯინჭარაძე 1996
თამარ ჯინჭარაძე 1996
Mediator image
Mediator image
77
  
კომენტარები არ არის, დაწერეთ პირველი კომენტარი
0 1 0