1934 წლის ზაფხული. ნაცისტები უკვე მყარად დგანან გერმანიის სათავეში, ჰიტლერი კი ქვეყნის ლიდერად გვევლინება. მაგრამ სანამ ის „ფიურერის“ ტიტულს მიიღებდა და აბსოლუტურ ძალაუფლებას მოიპოვებდა, ერთი ძალიან ბნელი და სისხლიანი საქმე უნდა მოეგვარებინა — საკუთარი გარემოცვის გასუფთავება.

რა იყო გრძელი დანების ღამე?

გრძელი დანების ღამე ეწოდება მოვლენებს, რომლებიც 1934 წლის 30 ივნისს დაიწყო და რამდენიმე დღეს გაგრძელდა. ეს იყო ფართომასშტაბიანი პოლიტიკური წმენდა, რომელსაც ჰიტლერის მითითებით ატარებდა SS და გესტაპო. მოკლედ რომ ვთქვათ — ჰიტლერმი სასტიკად გაუსწორდა თავისივე თანამებრძოლებს, რომლებიც მის გზას უკვე საფრთხეს უქმნიდნენ.

რატომ გააკეთა ეს?

ჰიტლერის ერთ-ერთი მთავარი მოკავშირე და SA-ს (ნაცისტური ნახევრად-სამხედრო ორგანიზაცია) ლიდერი იყო ერნსტ რემი. მას ჰიტლერისგან უფრო რადიკალური რეფორმები სურდა — მემარცხენე მიმართულებით, და ეს არმიას არ მოსწონდა.

SA ძალიან გაძლიერდა და მათი ლიდერი ისე იქცეოდა, თითქოს დამოუკიდებელი ძალა იყო. ჰიტლერს კი ამ დროისთვის სჭირდებოდა არმიის მხარდაჭერა, განსაკუთრებით პრეზიდენტ ჰინდენბურგის სიკვდილის შემდეგ, რათა ფიურერის პოზიცია მოეპოვებინა. ამიტომაც გადაწყვიტა — რემი და მისი მხარდამჭერები უნდა გაეწმინდა.

როგორ განვითარდა მოვლენები?

1934 წლის 30 ივნისს დილით ჰიტლერი ბავარიაში ჩავიდა და პირადად დააკავა ერნსტ რემი. ამას მოჰყვა მასობრივი დაპატიმრებები და მკვლელობები მთელი გერმანიის მასშტაბით.

მოკლული იყვნენ არა მხოლოდ SA-ს ლიდერები, არამედ ჰიტლერის ძველი პოლიტიკური ოპონენტები და ზოგჯერ პირადი მტრებიც — მაგალითად, ყოფილი კანცლერი კურტ ფონ შლაიხერი.

სამი დღის განმავლობაში, სხვადასხვა წყაროს მიხედვით, მოკლეს 85-დან 200-მდე ადამიანი.

რა შედეგი ჰქონდა ამას?

• ჰიტლერმა მოიშორა მთავარი შიდა საფრთხე — SA და მისი ლიდერები.

• არმია და ელიტა დააშოშმინდა — მათ ნახეს, რომ ჰიტლერი მყარად აკონტროლებს პროცესს.

• SS (ჰაინრიხ ჰიმლერის ხელმძღვანელობით) ძალაში შევიდა — გახდა ჰიტლერის მთავარი დასაყრდენი.

• გერმანელ ხალხს მკაფიოდ აჩვენა: ვინც ჰიტლერს ეწინააღმდეგება — გადარჩენის შანსი არ აქვს.

საბოლოოდ, ივლისში ჰიტლერმა საჯაროდ აღიარა ეს „ოპერაცია“ და განაცხადა, რომ იმოქმედა სახელმწიფოს დასაცავად. ამავე წლის აგვისტოში ჰინდენბურგი გარდაიცვალა და ჰიტლერმა თავი გამოაცხადა გერმანიის ფიურერად — უმაღლეს ლიდერად.

საინტერესო ფაქტები:

• ერნსტ რემს თვითმკვლელობა „შესთავაზეს“, მაგრამ როდესაც ამის გაკეთება არ ისურვა, იგი მოკლეს ციხის საკანში.

• ეს ერთ-ერთი პირველი მაგალითია, როცა ჰიტლერმა კანონიერი სახელმწიფოს სახელით ჩაატარა მკვლელობები — რაც მალე ნაცისტური რეჟიმის ყოველდღიურობად იქცა.

• ტერმინი „გრძელი დანების ღამე“ აიღეს შუასაუკუნეების პოეზიიდან და სიმბოლურად აღნიშნავს მოულოდნელ, ღამის განმავლობაში მომხდარ სისხლიან ანგარიშსწორებას.

„გრძელი დანების ღამე“ იყო გამაფრთხილებელი სიგნალი — ნაცისტური გერმანია შიშზე, ძალადობაზე და დაუნდობლობაზე შენდებოდა. ჰიტლერმა ეს ღამე გამოიყენა როგორც გზის გაწმენდა სრული ძალაუფლებისთვის და ამით დაიწყო ტოტალიტარული რეჟიმის ყველაზე ბნელი ფაზა.