თუ ოდესმე შეგხდება წიგნი, რომლის ბოლო გვერდზე მიხვდები, რომ ავტორმა მთელი გზა ზედმიწევნით მოაწყო მხოლოდ იმისთვის, რომ ბოლოში აგაფეთქოს – დიდი შანსია, რომ ის წიგნი აგათა კრისტის ეკუთვნის.
დეტექტივის დედოფალი, ქალი, რომელმაც დანაშაულის ლიტერატურას დაუმატა სილამაზე, ეშმაკობა და საოცარი გონებრივი ხრიკები – აგათა კრისტი დღესაც რჩება ერთ-ერთ ყველაზე კითხვად ავტორად მსოფლიოში.

ცხოვრება პატარა ქალაქიდან მსოფლიო ლეგენდამდე

აგათა მერი კლარისა მილერი დაიბადა 1890 წლის 15 სექტემბერს, ინგლისის ქალაქ ტორკიში. მას ჰქონდა წყნარი, მხატვრულად დატვირთული ბავშვობა. მისი მამა ამერიკელი იყო, დედა კი – შემოქმედებითად მოაზროვნე ინგლისელი ქალბატონი, რომელიც ამტკიცებდა, რომ ბავშვებს წერა–კითხვა სპონტანურად უნდა ესწავლათ. აგათამ წერა მართლაც თვითონ დაიწყო – ჯერ პატარა მოთხრობებით, შემდეგ კი თავისი პირველი რომანით „დუმილი უჩვეულო სახლისკენ“.

პირადი ცხოვრება და მისი ხმაურიანი გაუჩინარება

1914 წელს აგათა დაქორწინდა არქიბალდ კრისტიზე, ბრიტანეთის არმიის ოფიცერზე. მათ ერთი ქალიშვილი შეეძინათ – როზალინდი. თუმცა 1926 წელს, მას შემდეგ რაც ქმარმა უთხრა, რომ სხვა უყვარდა, აგათა კრისტი გაუჩინარდა – და ეს ამბავი დღემდე ერთ-ერთი ყველაზე მისტიკური ეპიზოდია მის ცხოვრებაში. ათი დღის განმავლობაში მთელი ინგლისი ეძებდა მას. საბოლოოდ, იგი ერთ სასტუმროში იპოვეს – ფსევდონიმით და გაფანტული მეხსიერებით. დღემდე დარჩა კითხვა: იყო ეს ფსიქოლოგიური აფეთქება თუ გონივრული პროტესტი?

მოგვიანებით, აგათა მეორედ გათხოვდა – არქეოლოგ მაქს მალოუანზე, რომელთან ერთადაც ნანახი აღმოსავლეთის ექსპედიციები და პეიზაჟები მისი ბევრი ნაწარმოების შთაგონებად იქცა.

შემოქმედება, რომელიც არ ბერდება

აგათა კრისტის კალამს ეკუთვნის:

• 66 დეტექტიური რომანი

• 14 მოთხრობების კრებული

• რამდენიმე პიესა (მათ შორის ყველაზე ხანგრძლივი – „თაგვის ხაფანგი“, რომელიც დღემდე იდგმება ლონდონის სცენაზე)

• ავტობიოგრაფია და მოგზაურობის დღიურები

მისი ორი ყველაზე ცნობილი პერსონაჟი – ერკიულ პუარო და მის მარპლი – დღესაც უამრავ წიგნში, ფილმში და სერიალში ცხოვრობენ.

პუარო vs. მის მარპლი – გონების ოსტატები

ერკიულ პუარო – მოწესრიგებული, ნერვულად სიმეტრიული, ლოგიკით შეპყრობილი ბელგიელი დეტექტივი, რომლისთვისაც თითოეული ნივთი და მიმიკა არის საკვანძო მინიშნება.

მის მარპლი – მოხუცი ინგლისელი ლედი, რომელიც დანაშაულს სოფლის ჭორების, ადამიანური ბუნების და მშვიდი დაკვირვების გზით ხსნის.

ამ ორ პერსონაჟში თითქოს თვითონ აგათა კრისტიც იყოფა – ლოგიკასა და ინტუიციას შორის.

მემკვიდრეობა, რომელიც ყველა თაობას გადაეცემა

აგათა კრისტის წიგნები ითარგმნა 100-ზე მეტ ენაზე და მისი გამოცემების რაოდენობა მილიარდს აჭარბებს. ის გინესის რეკორდსმენია როგორც ყველაზე გაყიდვადი მწერალი მსოფლიოში (შექსპირისა და ბიბლიის შემდეგ).

მისი ნაწარმოებები უამრავჯერ გადაიღეს, თეატრში დადგეს და თანამედროვედ გადაამუშავეს – მისი მოთხრობები არ ბერდება, რადგან ადამიანის ბუნება – ეჭვი, შიში, მოტივი და სიცრუე – ყოველთვის აქტუალურია.

„ადამიანებს სიმართლე არ უყვართ, როცა ის არ შეესაბამება მათ წარმოდგენებს“

აგათა კრისტი არ იყო უბრალოდ დეტექტივების ავტორი – ის იყო ადამიანის ბუნების შესანიშნავი დამკვირვებელი. მისი ნაწარმოებები არ ცდილობს დაიმკვიდროს ადგილი მხოლოდ დანაშაულის თემატიკაში – ისინი ფსიქოლოგიური სარკეებია, რომლებშიც ყველამ შეიძლება საკუთარი ჩრდილი დაინახოს.

აგათა კრისტი იყო ქალი, რომელმაც დეტექტიური ლიტერატურა ხელოვნების დონეზე აიყვანა. ქალი, რომელიც თავისუფლად შეიძლებოდა ყოფილიყო ერთ-ერთ თავგადასავალში საკუთარი პერსონაჟების გვერდით. მისი წიგნები გვახსენებენ, რომ დეტალებში იმალება ყველაფერი – მოტივიც, მკვლელიც, და ზოგჯერ – ჭეშმარიტებაც.