ანგრევს თუ განამტკიცებს კვანტური მექანიკა ნიცშეს იდეალებს?

ნიცშეს ზეკაცის იდეა ემყარება ნებელობას, ძალაუფლების ნებას და სამყაროს ფარდობით, სუბიექტურ აღქმას. მაგრამ კვანტური მექანიკა ამ შეხედულებებს გარკვეულწილად გამოწვევას უქმნის. რატომ?

ნიცშეს "მარადიული დაბრუნება" vs. კვანტური შემთხვევითობა

ნიცშეს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი იდეაა "მარადიული დაბრუნება"— იდეა, რომ ყოველი მომენტი უსასრულოდ განმეორდება.

მაგრამ კვანტურ მექანიკაში სამყაროს დეტერმინისტული მოდელი აღარ მუშაობს.

კვანტური ფიზიკა აჩვენებს, რომ სამყაროს საფუძველში შემთხვევითობაა.

ელექტრონები არ მოძრაობენ განსაზღვრული ორბიტებით, არამედ მათ მხოლოდ ალბათობებით შეგვიძლია ვიწინასწარმეტყველოთ.

ეს ეწინააღმდეგება ნიცშეს იდეას, რომ სამყარო ციკლურად მეორდება ზუსტად იმავე ფორმით.

შედეგი: თუ კვანტური მექანიკა მართალია, მაშინ "მარადიული დაბრუნება" არ შეიძლება აბსოლუტურად ზუსტი იყოს.

ნიცშეს "ძალაუფლების ნება" vs. კვანტური უბუნება (Indeterminacy)

ნიცშე ხედავდა ცხოვრებას, როგორც ძალაუფლების მუდმივ სურვილს.

მაგრამ კვანტურ მექანიკაში არსებობს ჰაიზენბერგის გაურკვევლობის პრინციპი—ჩვენ ვერასდროს ვიცით ზუსტად ნაწილაკის მდებარეობა და სიჩქარე ერთდროულად.

ეს ნიშნავს, რომ სამყარო არ არის აბსოლუტურად პროგნოზირებადი.

ნიცშეს ძალაუფლების ნება გულისხმობდა, რომ ძლიერი ადამიანი შეუბრალებლად მართავს საკუთარ ბედს.

მაგრამ კვანტური სამყაროში არსებობს უცნობი და უკონტროლო პროცესები, რაც ნიცშეს "თვითგამორკვევას" გარკვეულწილად აუფასურებს.

შედეგი: ნიცშეს ზეკაცის იდეა შეიძლება მეტაფორულად იმუშაოს, მაგრამ ფიზიკური რეალობა აჩვენებს, რომ არსებობს რაღაცები, რასაც ვერ ვაკონტროლებთ.

კვანტური სუპერპოზიცია vs. ნიცშეს დიონისიური სულისკვეთება

კვანტურ სამყაროში ნაწილაკები ერთდროულად რამდენიმე მდგომარეობაში შეიძლება იყოს (სუპერპოზიცია).

ეს ჰგავს ნიცშეს დიონისიურ ხედვას, სადაც წესრიგი და ქაოსი ერთმანეთში გადადიან.

მაგრამ ნიცშე მაინც აქცენტს აკეთებდა კონკრეტულ, მყარ ნებელობაზე, მაშინ როცა კვანტური მექანიკა აჩვენებს, რომ სამყაროს შეუცნობელი და "ცვალებადი" ბუნება აქვს.

შედეგი: შეიძლება ითქვას, რომ კვანტური მექანიკა უფრო მეტად ჰგავს "დისონანსს" და შემთხვევითობას, ვიდრე ნიცშეს იდეალური ზეკაცის სტაბილურ ძალაუფლებას.

კვანტური მექანიკა ნიცშეს იდეალებს ნაწილობრივ ანგრევს:

ნიცშესთვის სამყარო გარკვეულწილად სტრუქტურირებული ძალის თამაში იყო, ხოლო კვანტური ფიზიკა აჩვენებს, რომ ყველაფერი ბევრად უფრო შემთხვევითია და გაურკვეველი.

მისი მარადიული დაბრუნება არ ემთხვევა კვანტურ გაურკვევლობას.

მისი ძალაუფლების ნება შეზღუდულია კვანტური შემთხვევითობის გამო.

მაგრამ კვანტური მექანიკა ნიცშეს იდეალებს ნაწილობრივ განამტკიცებს:

ნიცშეს ზეკაცი არ არის სამყაროს ფიზიკური წესების იდეალი, არამედ ფილოსოფიური გზაა, რომლითაც ადამიანი საკუთარ სიცოცხლეს მართავს.

ზეკაცი კვლავ შეუბრალებლად იღებს რეალობას, რაც კვანტურ გაურკვევლობაშიც შეიძლება გამოვლინდეს.

ამგვარად, ნიცშეს ზეკაცს კვანტურ სამყაროში უბრალოდ სხვა გამოწვევები აქვსნიცშეს ზეკაცის გზა შეიძლება დარჩეს აქტუალური, მაგრამ ის მეტად მოქნილი და ადაპტირებული უნდა იყოს კვანტურ შემთხვევითობასთან.

კვანტური მექანიკა გვასწავლის, რომ ყველაფერი არაა იმაზე მარტივი, როგორც ნიცშეს დროს ეგონათ.

ზეკაცი შეიძლება განვიხილოთ, როგორც ადამიანი, რომელიც თვითონვე ირჩევს, როგორ მიიღოს ეს გაურკვევლობა და მაინც შექმნას საკუთარი ცხოვრება.

კვანტური ფიზიკა ჭეშმარიტი მეცნიერებაა იმდენად, რამდენადაც ის ექსპერიმენტულად დადასტურებულია და მის კანონებს იყენებენ ტექნოლოგიებში (მაგალითად, ტრანზისტორებში, ლაზერებში, MRI-ებში და ა.შ.).

მაგრამ ის არ არის საბოლოო და აბსოლუტური ჭეშმარიტება, არამედ ამჟამინდელი საუკეთესო თეორიაა