ეტრუსკებ – რომის იმპერიის წინამორბედები

რომის იმპერიის აღმოცენებამდე, ასობით წლით ადრე, აპენინის ნახევარკუნძულზე სხვა კულტურა დომინირებდა — ეს ეტრუსკები იყვნენ. მისი ცენტრი თანამედროვე ტოსკანაში და მის შემოგარენში მდებარეობდა. ეტრუსკები შესანიშნავი ფერმერები და ხელოსნები იყვნენ და ასევე, ლითონთან მუშაობის უნარით იყვნენ განთქმულები. გარდა ამისა, ისინი აქტიურად ვაჭრობდნენ მეზობელი, ხმელთაშუა ზღვის ცივილიზაციებთან. ამასთან, მათი კულტურა ძალიან განსხვავდებოდა მათი კულტურისგან. ხელოვნება უფრო იმპრესიონისტული იყო და აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთის გავლენას ასახავდა. ქალებს მამაკაცებთან თანაბარი უფლებები ჰქონდათ, რაც იმ დროს, იშვიათობა იყო. ეტრუსკულ ენას, რომელიც დღემდე, სამარხებზე, ფრაგმენტული სახით არის შემორჩენილი, არაფერი ჰქონდა საერთო იმ ენებთან, რომელზეც მათი მეზობლები საუბრობენ. მათი კულტურის შესწავლისას, შეიძლება, იმ დასკვნამდე მივიდეთ, რომ ეს სრულიად სხვა ხალხი იყო, რომელსაც არაფერი ჰქონდა საერთო მეზობლებთან. თუმცა, ეტრუსკული დნმ-ის კვლევამ აჩვენა, რომ გენეტიკურად, ისინი არ განსხვავდებოდნენ სხვა ადგილობრივი მოსახლეობისგან. მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ კულტურა და ენა მათ კიდევ უფრო ადრეული ცივილიზაციისგან მემკვიდრეობა მიიღეს.
ეტრუსკების მიმართ ინტერესი, ჯერ კიდევ ბერძენმა ისტორიკოსმა ჰეროდოტემ გამოიჩინა. დაახლოებით, ძვ. წ. აღრ. 500 წ. ის წერდა, რომ ეტრუსკები მიგრანტები იყვნენ ანატოლიიდან, რომლებიც ევროპაში, ძვ. წ. აღრ. XIII-XII სს–ში გამოჩნდნენ, ტროას ომის მსვლელობის პარალელურად და თან გამორჩეული ენა და კულტურა ჩაიტანეს. მეცნიერი თვლიან, რომ ამ ხალხმა, უდიდესი გავლენა მოახდინა რომაულ ცივილიზაციაზე, განსაკუთრებით, მისი ჩასახვის, ადრეულ პერიოდში.

ძველი რომი

როგორც ეტრუსკების ისტორიის მკვლევარი, ჰარვარდის უნივერსიტეტის ისტორიკოსი მაიკლ მაკკორმიკი (Michael McCormick) ამბობს, რომის პირველი მმართველები ეტრუსკები იყვნენ. შესაძლოა, რომ თვით, რომიც კი, ეტრუსკებმა დააარსეს... ახალმა ქვეყანამ და შემდგომ იმპერიამ, მრავალი დაწესებულება და კულტურული ჩვევები, სწორედ მათგან მიიღო ან მისთვის იყო ადაპტირებული ეტრუსკების მიერ.

მიუხედავად ამისა, ეტრუსკები ტერიტორიულ საზღვრებს ძველებურად იცავდნენ, ტოსკანაში ჩასულ მიგრანტებს საკუთარ ენას და კულტურას ასწავლიდნენ. შედეგად, მიგრანტების ინტეგრირება ეტრუსკულ საზოგადოებაში ხდებოდა (შესაძლოა, მიგრანტების ტალღა იმდენად დიდი იყო, რომ თანამედროვე კვლევის შედეგებმა, ეტრუსკების და სხვა ხალხების დნმ-ს შორის განსხვავება ამიტომ არ აჩვენა). ასე გრძელდებოდა ძვ. წ. აღრ. III საუკუნემდე, ვიდრე მას რომის იმპერია არ დაუპირისპირდა.

რომმა თანდათანობით, ეტრუსკების ქალაქები დაიპყრო ან მთლიანად გაანადგურა. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ დაპირისპირებული მხარეები ერთმანეთს გამუდმებით არ ებრძვოდნენ და ხან, მშვიდობიანად თანაარსებობდნენ – ერთმანეთთან ვაჭრობდნენ და უფრო მეტიც, ეტრუსკები რომის სამხედრო კამპანიების დროს, მათი მოკავშირეებიც კი იყვნენ. მაგ., გალების წინააღმდეგ ომში. ისინი რომაელების მხარეს იბრძვოდნენ, ჰანიბალის (ძვ. წ. აღრ. 275 – 187 წწ.) არმიასთან დაპირისპირების დროს.

რომის მიერ ეტრურიის დაპყრობის შემდეგ, გარკვეული პერიოდის მანძილზე, ეტრუსკული ანკლავები არსებობდა. მასში კულტურული თვითმყოფადობაც შენარჩუნებული იყო და ეტრუსკულ ქალაქებს, გარკვეულწილად, პოლიტიკური ავტონომიაც გააჩნდა. თუმცა, ბოლოს, ისინი საკუთარ მდგომარეობას შეეგუვნენ და ძვ. წ. აღრ. 89 წ. რომის მოქალაქეობა მიიღეს. ამ დროისთვის, ერის რომანიზიის პროცესი, პრაქტიკულად, დასრულებული იყო და ისინი, რომაელებს საბოლოოდ შეერწყნენ.

არხის სხვა სიახლეები:

* უძველესი ცივილიზაციების საფრენი აპარატები

* ჰიდრავლიკური ტელეგრაფი – როგორ გზავნიდნენ მესიჯებს ძველ მსოფლიოში

* უდიდესი კატასტროფა დედამიწაზე, რომელმაც ძველი ცივილიზაციები გაანადგურა

* 5 საინტერესო კრიმინალური ფაქტი

* 6 ნიშანი, რომ კორონავირუსი უკვე გქონდათ

* მამაკაცის 12 სექსუალური ფანტაზია – მოლოდინი და რეალობა

* გინდათ, რომ ასაკთან შედარებით, უფრო ახალგაზრდულად გამოიყურებოდეთ? – 8 ხრიკი