როდესაც საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრი ედუარდ შევარდნაძე თეირანში, აიათოლა რუჰოლა ხომეინთან ასე იშვიათი შეხვედრისთვის ჩავიდა, მიზანი მეზობლებს შორის ხანგრძლივი დაძაბული ურთიერთობების დათბობა იყო.

ისლამური რესპუბლიკის ოფიციალურმა საინფორმაციო სააგენტომ განაცხადა, რომ შევარდნაძე, საბჭოთა უმაღლესი თანამდებობის პირი, რომელიც ირანში 1979 წლის ისლამური რევოლუციის შემდეგ იმყოფებოდა, ხომეინისთვის საბჭოთა პრეზიდენტის მიხეილ გორბაჩოვის გზავნილს აჟღერებდა.

შევარდნაძის მთავარ მიზანს ახლო აღმოსავლეთში მოსკოვის გავლენის გაძლიერება წარმოადგენდა.

საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრმა არ თქვა, განიხილავდა თუ არა ხომეინთან ირანის ლიდერის სასიკვდილო განაჩენს ბრიტანელ მწერალ სალმან რუშდისთან დაკავშირებით, სავარაუდოდ, ისლამის შეურაცხყოფისთვის თავის წიგნში „სატანური ლექსები:.

დასავლეთ ევროპის ქვეყნებმა პროტესტის ნიშნად, თეირანიდან თავიანთი დიპლომატები გაიყვანეს. ბრიტანულმა წყაროებმა განაცხადეს, რომ ინგლისმა შევარდნაძეს სთხოვა, ზეწოლა მოეხდინა ირანზე, რომ მათ მწერლის სიკვდილით დასჯაზე უარი ეთქვათ.

მოსკოვი ერაყისთვის იარაღის მთავარი მიმწოდებელი იყო, ირანის მტერი სპარსეთის ყურის რვაწლიან ომში მან საბრძოლო მოქმედებების დაწყებისთანავე ათასობით საბრძოლო ტექნიკა გამოიყენა.

მაშინ არ დაუწერიათ, თუ როდის შეხვდება შევარდნაძე ირანის რევოლუციონერ 88 წლის პატრიარქს, რომელიც უცხო ქვეყნის მაღალჩინოსნებს იშვიატად იღებს.

ხომეინმა გორბაჩოვს უპრეცედენტო პირადი შეტყობინება გაუგზავნა, სადაც მისი რეფორმები შეაქო და მოუწოდა, მეტი ყურადღება მიექცია საბჭოთა კავშირის სულიერ მოთხოვნილებებზე.

ორივე ქვეყნის ოფიციალურმა წარმომადგენლებმა ამ შეტყობინებას ”გარდამტეხი წერტილი” უწოდეს ურთიერთობებში, რაც ასევე გაუმჯობესდა საბჭოთა კავშირის სამხედრო ძალების გაყვანამ მეზობელი ავღანეთიდან და უფრო მეტად რელიგიურმა თავისუფლებამ. საბჭოთა კავშირში ხომ 50 მილიონი მუსლიმი ცხოვრობდა.

თეირანის ინგლისურენოვანი ყოველდღიური, Kayhan International– ის ცნობით, შევარდნაძის სამდღიანი ვიზიტი თეირანში ახლო ურთიერთობებს აყალიბებდა: ”ირანსა და საბჭოთა კავშირს რეგიონალურ და საერთაშორისო ასპარეზზე თანამშრომლობის ფართო შესაძლებლობები აქვთ."

IRNA– ს ცნობით, შევარდნაძეს თეირანის მეჰრაბადის საერთაშორისო აეროპორტში დახვდნენ საგარეო საქმეთა მინისტრი ალი აკბარ ველაიატი და სხვა მაღალჩინოსნები.

საბჭოთა და ირანის ურთიერთობების დათბობის მოხდა, როდესაც თეირანმა გამოაცხადა, რომ იგი დაიწყებს 3 მილიარდი კუბური მეტრის ბუნებრივი გაზის ექსპორტს მოსკოვში, საბჭოთა მძიმე სამრეწველო დანადგარებისა და მისი ნავთობსადგურების სათადარიგო ნაწილების სანაცვლოდ.

ყურის რეგიონში მცხოვრებმა დასავლეთის დიპლომატებმა ხომეინის გადაწყვეტილება შევარდნაძესთან შეხვედრაზე შეაფასეს, როგორც დასავლეთისკენ მიმავალი ნაბიჯი.

საბჭოთა კავშირის უმაღლესი დიპლომატი ირანში ერაყის დედაქალაქ ბაღდადიდან ჩაგრინდა.

ერაყის ოფიციალურმა სააგენტომ განაცხადა, რომ პრეზიდენტმა სადამ ჰუსეინმა შევარდნაძეს უთხრა, რომ იგი უარყოფს ირან-ერაყის გაჩერებული სამშვიდობო მოლაპარაკებების გაყინვის მცდელობებს. გამოცემა წერდა: ”ერაყს სურს ყოვლისმომცველი და გამძლე მშვიდობა”.

შევარდნაძის ვიზიტი პირველი იყო ერაყში საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრის მიერ. გამგზავრებამდე ის მათ სპარსეთის ყურიდან საზღვაო ძალების გაყვანისკენ მოუწოდებდა.

იათოლა რუჰოლა ხომეინმა განაცხადა რომ მას მოსკოვთან მჭიდრო კავშირები სურს, , რათა დაეხმაროს ″ ეშმაკ ″ დასავლეთთან ბრძოლაში, ხოლო ირანის კანონმდებლები შეთანხმდნენ, ბრიტანეთთან კავშირის გაწყვეტა განიხილონ.

ხომეინის შემოთავაზებები საბჭოთა კავშირში, რომელიც მან მანამდე დაგმო ათეისტური იდეოლოგიის გამო, მოვიდა საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრ ედუარდ შევარდნაძესთან 1/2-საათიანი შეხვედრის დროს.

მოგვიანებით შევერდნაძე შეხვდა პრემიერ მინისტრ ჰუსეინ მუსავს და მოსკოვში მიიწვია - განაცხადა ირანის ისლამური რესპუბლიკის ოფიციალური სააგენტომ.

ხომეინი შევარდნაძეს ეუბნება, რომ მას დასავლეთთან დაპირისპირებისთვის ძლიერი ურთიერთობები სურს.

ინგლისურენოვან Tehran Times- მა განაცხადა, რომ მტრული ურთიერთობა დასავლეთთან, რუშდის რომანიდან გამომდინარე, მოსკოვთან ურთიერთობების გასაუმჯობესებლად ყველა გზას ხსნის.

საბჭოთა კავშირის ლიდერი შეხვდა მუსავს და ორივე შეთანხმდა, რომ შეიქმნება მექანიზმები ″ პოლიტიკური ურთიერთობების მოწესრიგებისთვისთვის მოსკოვსა და თეირანს შორის.

შევარდნაძის ახლო აღმოსავლეთში მოგზაურობა 10 დღიანი იყო.