ეგვიპტის სამარხებში, სხვა ნივთებთან ერთად, არქეოლოგები ხშირად პოულობენ უნაკლო ხარისხის ქვის ჭურჭელს. მსგავსი არტიფაქტები, დიდი რაოდენობით, ფარაონ ჯოსერის საფეხუროვანი პირამიდაშია აღმოჩენილი. ჯოსერი ეგვიპტეს ძვ. წ. აღრ. 2635–2611 წლებში მართავდა.

საკითხავი ახლა ის არის, საიდან ჰქონდათ ეგვიპტელებს ენელოითის ხანაში (ძვ. წ. აღრ. IV–III ათასწლეული) ტექნოლოგიები, რომლითაც ასეთი ნივთების გაკეთება შეიძლებოდა?

ექსპერიმენტის ფარგლებში, მეცნიერებმა, მხოლოდ იმ ხელსაწყოების გამოყენებით, რომელიც ძველ ეგვიპტეში შეიძლებოდა ჰქონოდათ, ამ ჭურჭლის მსგავსი, ნივთების გაკეთება გადაწყდა. მათ მასალად დიორიტი შეარჩიეს, რადგან არტიფაქტების უმრავლესობა სწორედ ამ ნედლეულისგან იყო დამზადებული და დახმარებისთვის ერთ–ერთ სახელოსნოს მიმართეს. მაგრამ, ქვა, დამუშავების პროცესში, უბრალოდ დაიშალა:

მოკლედ რომ ვთქვათ, ამ საქმიდან არაფერი გამოვიდა. ასეთი ნაკეთობების შესაქმნელად, მექანიკური ხელსაწყოები ნამდვილად არასაკმარისი აღმოჩნდა. თუმცა არა, დარჩენილი ნაწილიდან, რაღაც მაინც გამოვიდა. თანამედროვე «შედევრს», ხუმრობით, თვალები და ხელები მიახატეს.

მოცემული მაგალითი აჩვენებს, რომ დიორიტის დამუშავებასთან დაკავშირებით, არც ისე მარტივად არის საქმე. მართალია ის მყარია, – მაგრამ, ამავდროულად, მყიფეც არის და ეს ექსპერიმენტი მოწმობს, რომ ძველ ეგვიპტეში ქვის ჭურჭლის შექმნა, ამ მეთოდით ნამდვილად არ ხდებოდა.

ეს კი, ჰერაკლიონის (კრეტა) მუზეუმში დაცული, იდუმალი არტიფაქტია:

რა მიზნებისთვის იყო გაკეთებული ქვისგან ასეთი რთული ფორმის საგანი — უცნობია. ან იქნებ, ის უფრო დიდი კონსტრუქციის ნაწილი იყო? კარგად თუ დავაკვირდებით ექსპონატს, დავინახავთ უფრო პატარა დეტალებს, – მილისებურ ნახვრეტების, რომლის გაკეთება ელ. ბურღის გარეშე, სავარაუდოდ, შეუძლებელი იქნებოდა.

მუზეუმში ამაზე უფრო უცნაური არტიფაქტებიც არის, რომლის ფოტო და ვიდეო გადაღება კატეგორიულად აკრძალულია.