კონფლიქტები იაპონია-საბჭოთა კავშირის პაქტი ნეიტრალიტეტზე ანუ როგორ "გადააგდო" სტალინმა იაპონიის იმპერატორი 2021, 13 აპრილი, 12:05  მოლოტოვ-რიბენტროპის 1939 წლის პაქტი სსრკ-სა და გერმანიას შორის თავდაუსხმელობის შესახებ ცნობილია ყველასთვის, მაგრამ აი, ზუსტად 80 წლის წინ- 1941 წლის 13 აპრილს მოსკოვში გაფორმებული საბჭოთა-იაპონური პაქტი ნეიტრალიტეტზე ნაკლებად ცნობილია, თუმცა ამან უდიდესი გავლენა იქონია მსოფლიო ისტორიის მიმდინარეობაზე.
მანამდე მოსკოვმა არაერთხელ შესთავაზა ტოკიოს მოეწერათ ხელი თავდაუსხმელობის შესახებ, პირველად 1925 წელს -დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარებისთანავე. მაშინ იაპონელებმა უარი თქვეს. მეორედ, როდესაც იაპონელები მიუახლოვდნენ საბჭოთა კავშირის საზღვრებს (ბრძოლები ხასანის ტბასთან 1938 წლის აგვისტოში და ხალხინ -გოლთან 1939 წლის სექტემბერში ). 30-იანი წლების შუა ხანებამდე სსრკ-სთვის ომის ყველაზე დიდი საშიშროება სწორედ იაპონიიდან მოდიოდა - მისი გეგმებში შედიოდა ბაიკალამდე შეჭრა. მხოლოდ მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტის შემდეგ შეიცვალა ვითარება.  მოსკოვში გამართულ მოლაპარაკებებზე იაპონიის საგარეო საქმეთა მინისტრი მაცუოკო ბერლინიდან ჰიტლერთან მოლაპარაკებების შემდეგ ჩავიდა, მან ურჩია სტალინს სამხრეთით წასულიყო: ავღანეთის და ინდოეთის მიმართულებით და არ შეხებოდა შორეულ აღმოსავლეთს. სტალინი დიდხანს მოთმინებით უსმენდა მაცუოკოს. შემდეგ შეაწყვეტინა საუბარი და შესთავაზა პაქტის პირობები. შედეგად, სტალინიც და მაცუოკოც კმაყოფილი იყვნენ "დიპლომატიური ბლიცკრიგით". კრემლში გამართულ ბანკეტზე სტალინმა იაპონელს ჭიქა ღვინით თავად შეუვსო. მაცუოკომ სადღეგრძელო წარმოთვა: ”ხელშეკრულება გაფორმებულია. Მე არ ვიტყუები. თუ ვიტყუები, თავი მომაჭერით. თუ იტყუებით, თქვენ თავზე მოვალ ”. სტალინმა უპასუხა: ”ჩემი თავი მნიშვნელოვანია ჩემი ქვეყნისთვის. შენი თავი შენი ქვეყნისთვის. მოდით ვიზრუნოთ იმაზე, რომ ჩვენ ჩვენი თავები მხრებზე დაგვრჩეს ”. ხელშეკრულება დაიდო რატიფიკაციის დღიდან 5 წლის განმავლობაში: 1941 წლის 25 აპრილიდან 1946 წლის 25 აპრილამდე და ავტომატურად უნდა გაგრძელებულიყო 1951 წლამდე. პაქტს თან ახლდა დეკლარაცია და გაცვლითი წერილები 
სტალინი მაცუოკოს გასაცილებლად იაროსლავის სადგურშიც კი მივიდა. რაც პროტოკოლოთ გათვალისწინებული არ იყო! გამცილებლებს შორის იყო გერმანიის ელჩი, ვერნერ ფონ შულენბურგიც და სსრკ-ს ლიდერისთვის მნიშვნელოვანი იყო გერმანელებისთვის ეჩვენებინა, რომ რუსებმა შეთანხმდნენ იაპონელებთან. ამიტომ, სტალინი დემონსტრაციულად ჩაეხუტა მაცუოკოს და მასთან ერთად ფოტოებიც გადაიღო.
 მსოფლიოში რეაქცია დადებულ ხელშეკრულებაზე უარყოფითი იყო, როგორც ჰიტლერული კოალიციის ქვეყნებში, ასევე ინგლისში, საფრანგეთსა და შეერთებულ შტატებში. გერმანია და იტალია უკმაყოფილო იყო, რადგან მათ დაკარგეს მოკავშირე საბჭოთა კავშირთან წინააღმდეგ ომში. ხელშეკრულებაზე შეშფოთება გამოთქვეს შეერთებულ შტატებმა და დიდმა ბრიტანეთმა. ამ ქვეყნების მთავრობებს ეშინოდათ, რომ ამ ხელშეკრულებით იაპონია გააფართოვებდა ექსპანსიას სამხრეთ- აღმოსავლეთ აზიის მიმართულებით. ს.ა. ლოზოვსკი (მოლოტოვის მოადგილე, რომელიც პასუხისმგებელი იყო იაპონიასთან ურთიერთობებზე), 1945 წლის 15 იანვარს სტალინს წერდა: " საბჭოთა კავშირი-გერმანიის ომის პირველ პერიოდში ჩვენ იაპონელებზე მეტად ვიყავით დაინტერესებული პაქტის შენარჩუნებით, სტალინგრადის შემდეგ კი იაპონელები უფრო მეტად არიან დაინტერესებული ნეიტრალიტეტის პაქტის შენარჩუნებით" 1945 წლის 5 აპრილს სსრკ საგარეო საქმეთა სახალხო კომისარმა ვიაჩესლავ მოლოტოვმა დაიბარა სსრკ-ში იაპონიის ელჩი ნაოტაკე სატო და გააკეთა განცხადება სსრკ-სა და იაპონიას შორის ნეიტრალიტეტის პაქტის გაუქმების შესახებ. აღინიშნა, რომ პაქტის ხელმოწერის შემდეგ გერმანიამ შეუტია სსრკ-ს, ხოლო იაპონია, როგორც გერმანიის მოკავშირე, ეხმარება გერმანიას სსრკ-ს წინააღმდეგ ომში. გარდა ამისა, იაპონია ომობს აშშ-სა და ბრიტანეთთან, რომლებიც საბჭოთა კავშირის მოკავშირეები არიან. ასეთ ვითარებაში ნეიტრალიტეტის ხელშეკრულებამ "დაკარგა აზრი". 1945 წლის 9 აგვისტოს სსრკ-მ ომი გამოუცხადა იაპონიას, რამაც ფაქტობრივად დაადასტურა ნეიტრალიტეტის პაქტის ანულირება. 571 3-ს მოსწონს
|
  |
Intermedia.ge © 2011-2024 წელი
საავტორო უფლებები დაცულია
 |
