საზოგადოებრივი ნაირის ქვეყნები 2019, 1 ივნისი, 18:01 
ნაირის ქვეყნები, რომლებიც იბერო-კავკასიურ ქვეყნებს წარმოადგენდნენ, არსებობდა 1114-860 წლებში, სანამ მათ ადგილას ურარტუ არ წარმოიქმნა და მას შეუერთდნენ. ნაირის ქვეყნების რაოდენობა საკმაოდ ბევრი იყო, მაგალითად ტიგლათფილესერ I-ის დიაოხის (დაიაენის, ტაოს) გარდა კიდევ 22 მათგანს ასახელებს. ასურეთის მეფე თუქულთი-ნინურტა I-ის წარწერა კი საუბრობს ნაირის და შავი ზღვის ხალხების ერთიან კოალიციაზე, რომელიც აერთიანებდა კოლხებს, ტაოელებს და ნაირის ქვეყნებს და ასახელებს ამ კოალიციის 40 ქვეყანას, 40 მეფეს, რომელთანაც მას ომი ჰქონდა გაჩაღებული. ნაირის ქვეყნების მოსახლეობა ქართველური და ხურიტული (ვაინახების წინაპრები) იყო. დღევანდელი არზრუმისა და ყარა-სუს სათავეების რაიონი დიაოხის ქართველური სამეფოს სამხრეთ პერიფერიას წარმოადგენდა. დიაოხის ტერიტორია აქედან ჩრდილოეთით ვრცელდებოდა. ამაზე მიუთითებს მაგალითად ის, რომ დიაოხის მეზობლად იხსენიებენ ურარტული წყაროები კიდევ ერთ ქართველურ სამეფოს "ზაბახას" (ე.წ. ჯავახეთს). დიაოხის ერთ-ერთი ოლქი ხუშანი ანუ ხუშალქი, შემდგომში უკვე კოლხეთის, ფარგლებში ექცევა. დიაოხის (დაიაენის) ქვეყნის ტოპონიმიკა, მმართველთა სახელები (მაგალითად "სენი" - ხურიტულად ძმა). ხშირად ხურიტულ ელფერს ატარებს. სუფიქსი "ხი"-ც, რომლითაც ეს სახელი (დაოხი, ტაოხი), ასე ხშირად გვხვდება (ძირეული მასში დიაო, ტიაო, ტაო), აგრეთვე ხურიტული კუთვნილების სუფიქსია. უნდა ვიფიქროთ, რომ დიაოხის მოსახლეობა, დამოუკიდებლობის მოპოვებამდე მითანის სამეფოს შემადგენლობაში უნდა ყოფილიყო. გამორიცხული არ არის აგრეთვე ისიც, რომ ამ ქვეყნის ტერიტორიაზე ან მის მეზობლად ეცხოვრათ ცალკეულ ხურიტულ ტომებს. ძვ.წ. XII საუკუნიდან დიაოხი ყველაზე ძლიერი ჩანს ნაირის ქვეყნებს შორის და მათ კოალიციაში გამაერთიანებელს და ლიდერს წარმოადგენს. მკვლევარები ამ დასკვნამდე მიდიან იმ განსაკუთრებული როლის მიხედვით, რომელსაც ასრულებს დაიაენი და მისი მეფე - სიენი ასურეთის ლაშქრობის დროს ნაირის ქვეყნების წინააღმდეგ, ტიგლათფილესერ I-ის მეფობის მესამე წელს (ძვ.წ. 1112 წელს). ის თავის წარწერაში ამბობს: 
"იმ დროს ღვთაება ასურის, ჩემი მეუფის დიადი ძალით, მამაცი ღვთაება შამაშის ერთგული წყალობით, დიად ღვთაებათა შემწეობით, მე ტიგლათფილესერი, რომელიც სამყაროს ოთხივე მხარეზე სამართლიანად ვმბრძანებლობ, რომელსაც არ მყავს მძლეველი ომში და ტოლი ბრძოლაში, შორეულ მეფეთა ქვეყნებისაკენ, რომენიც ზემო ზღვის ნაპირას ცხოვრობენ, და რომელთაც არ იცოდნენ თუ რა არის მორჩილება, ღვთაება ასურმა, მეუფემ, გამგზავნა. გავემართე გაუვალი გზებითა და მძიმე გადასასვლელებით, რომელთა წიაღიც არ უხილავს წინათ არცერთ მეფეს. დახშული გზებითა დაჩაკეტილი ბილიკებით გადავლახე მთები: ელამა, ამადანა, ელხიშ, შერაბელი, თარხუნა, თირქახული, ქისრა, თარხანაბე, ელულა, შახთარაე, შახიშარა, უბერა, მილიადრუნი, შულიანზი, ნუბანაშე და შეშე - 16 უზარმაზარი მთა. კარგ ადგილას ჩემი ეტლით მივდიოდი, ხოლო ძნელად გასავლელებში კი ბრინჯაოს წერაქვებით ვიკვლევდი გზას. მთის ხეები მოვჭერი და ხიდები გავდე ჩემი ჯარების გასავლელად. გადავედი მდინარე ევფრატზე, თუმეს, თუნუბეს, თუალის, ქინდარის, უზულას, უნზამუნის, ანდიაბეს, ფილაქინის, ათურგინის, ქულიბარზინის, შინიბირნის, ხიმუას, ფაითერის, უირამის, შურურიას, აბაენის, ადაენის, ქირინის, ალბაიას, უგინას, ნაზაბიას, აბარსიუნის, დაიაენის ქვეყნების მეფეებმა, სულ ნაირის ქვეყნების 23-მა მეფემ. შეკრიბეს თავიანთ ქვეყნებში ეტლები და ჯარები, და ბრძოლისა და ომისათვის გამოემართნენ. ჩემი თავზარდამცემი იარაღის სიშმაგით თავს დავატყდი მე მათ. ღვთაება ადადის ნიაღვრის მსგავსად აღვასრულე მათი მრავალრიცხოვანი ჯარების განადგურება. მათი მეომრების გვამები მიმოვფანტე მთების მწვერვალებსა და მათი ქალაქების მახლობლად. მათი 120 შეჭურვილი ეტლი ბრძოლაში ხელთ ვიგდე, ნაირის ქვეყნების 60 მეფეს, რომელიც მათ დასახმარებლად მოვიდნენ, ჩემი შუბით ზემო ზღვამდე მივსდიე, მათი დიდი ქალაქები დავიპყარი, მათი ნადავლი, მათი ქონება, მათი სარჩო-საბადებელი, წამოვიღე. მათი ქალაქები ცეცხლში დავწვი, დავარბიე, დავანგრიე, ნანგრევთა გორაკებად და ნამსხვრევებად ვაქციე ისინი. ცხენების, ჯორების, ჯორ-ცხენების, მრავალრიცხოვანი ჯოგები და მათი მინდვრების პირუტყვი ურიცხვი წამოვიყვანე. ნაირის ყველა მეფე ჩემმა ხელმა ცოცხლად დაატყვევა, ეს მეფეები შევიწყალე. მე მათ სიცოცხლე შევუნარჩუნე. ისინი, დატყვევებულნი და შებოჭილნი შამაშ ღვთაების, ჩემი მეუფის წინაშე გავათავისუფლე და ფიცი მსახურებისა ჩემს დიად ღვთაებათადმი დავადებინე მომავლის დღეთათვის და სამარადისოდ. მათი ძენი, მათი სამეფო ნაშიერნი, მძევლებად გამოვართვი. 1200 ცხენი, 2000 სული მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვი ხარკად დავადე და თავიანთ ქვეყნებში გავუშვი მე ისინი. სიენი - მეფე დაიაენის ქვეყნისა (როგორც დანარჩენთა მოთავე), რომელიც არ ემორჩილებოდა ღვთაება ასურს, ჩემს მეუფეს, დატყვევებული და შებოჭილი ჩემს ქალაქ ასურში წავიყვანე და იქ შევიწყალე იგი. ჩემს ქალაქ ასურიდან დიდ ღვთაებათა მორჩილი გავუშვი მე იგი მორჩილებისა და სიცოცხლისათვის. ნაირის ვრცელ ქვეყნებს მთლიანად დავეუფლე, და მათი ყველა მეფე ჩემს ფერხთ წინაშე დავამხე." 
დაიაენის განსაკუთრებული მდგომარეობა ნაირის ქვეყნებში კარგად ჩანს ასევე ამ წარწერიდან. ასურეთის მეფე ნაირის მეფეთა შორის მხოლოდ დაიაენის მეფეს ასახელებს. მხოლოდ ის მიჰყავს ასურეთში მაშინ, როდესაც სხვა მეფეებს ადგილზევე ათავისუფლებს და უშვებს თავ-თავიანთ ქვეყნებში. ამ განსაკუთრებული ყურადღების მიზეზი ისაა, რომ დაიაენი ყველაზე ძლიერი იყო ნაირის ქვეყნებს შორის და მათ კოალიციას ედგა სათავეში როდესაც ძლიერი მტერი მოდიოდა ამ რეგიონზე თავდასასხმელად. ნაირის ქვეყნების ეს კავშირი არ იყო შემთხვევითი. საქმე ეხება გარკვეულ დაჯგუფებას, რომელიც გარეშე მტრის მიმართ მუდამ კოალიციურად მოქმედებს. ამაზე ასევე მიგვითითებს ის, რომ ძვ.წ. მე-13 საუკუნის ბოლოს ამ ადგილებში მოლაშქრე ასურეთის მეფე თუქულთი-ნინურტა I-ს ბრძოლა მოუხდა ასევე ნაირის ქვეყნების დიდ კოალიციასთან - "ნაირის 40 ქვეყნის გაერთიანებასთან" დიაოხის მოთავეობით. ეს ნაირის ქვეყნები საკმაოდ დიდ ტერიტორიას მოიცავდა, დაიაენი ამათგან ყველაზე ჩრდილოეთით მდებარეობდა. უფრო ჩრდილოეთით კი კოლხეთი იწყებოდა. ნაირის ქვეყნების უკიდურესი სამხრეთი ქვეყანა კი - თუმე გალხდათ. სწორედ აქედან იწყებს ტიგლათფილესერ I ნაირის ქვეყნების ჩამოთვლას. ამაზე ისიც მიუთითებს, რომ ტიგლათფილესერ I არაერთხელ ეძახის თავის თავს ნაირის ქვეყნების დამპყრობელს სხვა წარწერებშიც და ასე მოიხსენება - "ნაირის ქვეყნების დამპყრობელი თუმედან ვიდრე დაიაენამდე". ამით ის გამოჰყოფს ნაირიში მის მიერ დაპყრობილი ქვეყნებიდან ასურეთთან ყველაზე ახლოს (ყველაზე სამხრეთით) და შორს (ყველაზე ჩრდილოეთით მდებარე) ქვეყნებს. 
ასევე აშკარაა, რომ დაიაენის გავლენა არ ვრცელდებოდა მხოლოდ მის სამხრეთით და გვერდით მდებარე ნაირის ქვეყნებზე, არამედ ასევე მის ჩრდილოეთით მდებარე კოლხებზე. ტიგლათფილესერ I-ის ზემოთმოყვანილ წარწერებში ყურადღებას იქცევს ის, რომ ნაირის 22 ქვეყნის კოალიციის მოსაშველებლად მოდის კიდევ სხვა - "60 მეფის ლაშქარი" ზემო ზღვის (შავი ზღვის" ნაპირებიდან). დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიების ხალხები, რომლებიც დაიაენის მეფის მოწოდებით წამოვიდნენ ნაირის და დიაოხის კოალიციის მოსაშველებლად და დამპყრობლის გასანადგურებლად, რაც ვერ მოხერხდა. კოლხთა, დიაოხელთა და ნაირის ქვეყნების კოალიციაზე ტიგლათფილესერ I-ამდე პერიოდშიც საუბრობენ ლურსმნული წარწერები. და "ზემო ზღვისპირას" მცხოვრები მრავალრიცხოვანი ქართველური ხალხები უპირისპირდებიან ასურელთა იმპერიას. მაგალითად ასურეთის მეფე თუქულთი-ნინურტა I (მეფობდა 1245-1209 წლებში) ბევრს წერს თავის ბრძოლებზე "ნაირის ქვეყნების 40 მეფესთან". ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ ზოგიერთ თავის წარწერაში იგი უკვე მარტო ნაირის ქვეყნების შესახებ კი არ საუბრობს, არამედ "ნაირის ქვეყნების და ზემო ზღვის (შავი ზღვის) ნაპირას მდებარე ქვეყნების" შესახებ. ერთ-ერთ ასეთ წარწერაში ვკითხულობთ: "როდესაც ღვთაება ასურმა ნაირის ქვეყნებზე და ზემო ზღვის ნაპირას მდებარე ქვეყნებზე გამგზავნა, ნაირის ყველა ქვეყანა და ზემო ზღვის ნაპირას მდებარე ყველა ქვეყანა ჩემმა ხელმა დაიპყრო. მათი 40 მეფე დავიმორჩილე. ჩემს ფერხთ წინაშე დავამხე და ხარკი დავადე." თუქულთი-ნინურტა I-ის კიდევ ერთი წარწერა იხსენიებს ამ "ნაირის ქვეყნებისა და ზემო ზღვისპირა ქვეყნების 40 მეფეს" და მათგან ქალაქ ასურში ხარკის აკრებას. (მეტის წასაკითხად გადადით ლინკზე). ასე რომ ნაირის ქვეყნების რიცხვი დიაოხის გამოკლებით იყო 22. ნაირის ქვეყნები: 1. თუმე2. თუნუბე3. თუალი4. ქინდარი5. უზულა6. უნზამუნი7. ანდიაბე8. ფილაქინი9. ათურგინი10. ქულიბარზინი11. შინიბირნი12. ხიმუა13. ფაითერი14. უირამი15. შურურია16. აბაენი17. ადაენი18. ქირინი19. ალბაია20. უგინა21. ნაზაბია22. აბარსიუნისხვა ქართული სახელმწიფოები (არასრული სია):1. კოლხეთის სამეფო 2. დიაოხის სამეფო 3. იბერიის სამეფო 4. დიდნაურის ქალაქ-სახელმწიფო 5. ლაზიკას სამეფო 6. აფხაზთა სამეფო 7. კახეთის სამეფო 8. ჰერეთის სამეფო 9. კახეთ-ჰერეთის სამეფო 10. კახეთის სამთავრო 11. ჰერეთის სამთავრო 12. ქართლის საერისმთავრო 13. ქართლ-კახეთის სამეფო 14. თბილისის საამირო 15. ქართველთა სამეფო 16. სამცხე-საათაბაგო 17. იმერეთის სამეფო 18. ქართლის სამეფო 19. სვანეთის სამთავრო 20. გურიის სამთავრო 21. აფხაზეთის სამთავრო 22. სამეგრელოს სამთავრო 23. საქართველოს სამეფო 24. ზაბახა კრებულები:1. საქართველო2. მეცნიერება3. ქართული მითოლოგია4. რელიგია5. ჰიტლერი6. ნაციზმი7. კავკასიური პროტოცივილიზაციებიავტორი: თორნიკე ფხალაძე2281 1-ს მოსწონს |
  |
Intermedia.ge © 2011-2024 წელი
საავტორო უფლებები დაცულია
 |
"At that time, in the name of my God, Asur and with his great power, and with a devoted help of the brave God Shamash, with a help of the great Gods. (I, Tiglathpileser), who rightfully rule over the four sides of the Earth, and no one can defeat me in war, and no one is equal to me in the battle. i went to the distant Kingdoms, who did not know what the obedience is, and who (live) near the shores of the northern sea, God Asur, My lord, sent me there and i went through the pathless roads and through the hard passovers, that was not seen by any other King before me. through the stifling paths and locked roads, I overwhelmed Mountains: Elama, Amadana, Elkhish, Sherabeli, Tarkhuna, Tirkakhuli, Kisra, Tarkhanabe, Elula, Shakhtarae, Shakhishara, Ubera, Miliadruni, Shulianzi, Nubanashe and Sheshe - 16 enormous mountains. on the good roads, i used to move with my cab, (but) on the locked roads, i paved the ways with a bronze pickaxes. i cut the trees of the mountains and build the bridges to take my troops through the River Euphrates. The king of Tumme, the king of Tunube, the king of Tuali, the king of Kindari, the king of Uzula, the king of Unzamuni, the king of Andiabe, the king of Pilakinni, the king of Aturgini, the king of Kulibarzini, the king of Shinibirni, the king of Khimua, the king of Paiteri, the king of Uiram, the king of Abaeni. the king of Adaeni, the king of Kirini, the king of Albaia, the king of Ugina, the king of Nazabia, the king of Shururia, the king of Abarsiuni and the king of Daiaeni, thoroughly 23 kings of Nairi countries united their troops in their countries, with their Chariots and soldiers and came to me for war. with my horrifying weaponry, i attacked them. Like the downpour of the God Adad, i destroyed their troops and scattered their dead bodies near the territories of their cities and hill-tops.
Tiglath-Pileser I (Reign 1114–1076 BC) - King of the Middle Assyrian Empire. Text is written in 1112 BC.
here we can see, that in only Nairi Countries coalition and in its territory, there are very developed Cities and every City is in fact a City-State and Each of them has their own kings. It was like Greek or Mesopotamian, Sumerian City-States, but when the enemy used to come, they were united and used to form a coalition of Nairi countries. we know the names of 23 Nairi countries that existed from the 12'th century BC to 860 BC, when Urartu was formed on these territories and united these 23 countries. the population of Nairi countries were Ibero-Caucasians: Hurrians and Kartvelians (Georgians). these Ibero-Caucasian countries, were:
2) Tunube (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
3) Tuali (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
4) Kindari (Nairi Country) - approx. 1114-860 BC. Succeeded by Urartu.
5) Uzula (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
6) Unzamuni (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
7) Andiabe (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
8) Pilakinni (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
9) Aturgini (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
10) Kulibarzini (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
11) Shinibirni (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
12) Khimua (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
13) Paiteri (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
14) Uiram (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
15) Abaeni (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
16) Adaeni (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
17) Kirini (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
18) Albaia (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
19) Ugina (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
20) Nazabia (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
21) Shururia (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
22) Abarsiuni (Nairi Country) - approx. 1243-860 BC. Succeeded by Urartu.
As we can see, Also there is mentioned 60 other kings of Nairi (South Caucasian) countries, who came to help these 23 Kings. That another 60 kings were the kings of the countries, that was northward from these 23 Nairi countries - on the territory of 21'st century's Georgia. According to these sources there was at least 83 small states in south Caucasus in 13th century BC.
Upper sea, that is mentioned here is a Black sea and the countries near the seashore of the black sea are the territories of Colchian tribes. it seems, that in 143-1207 there were at least 40 Independent states, or City-states in South Caucasus in the XIII century BC.
A few words of cuneiform inscriptions from the vicinity of Lake Van (Kingdom of Urartu) were deciphered by Archibald Sayce. The material is taken from his book.
Here are the big city-states that were developed on the territory of Georgia at that time, they were called: Irduani, Irmaani, Irhuiani and Anistiri.
Also there are the names of 3 regions on the territory of Georgia, that were called: Lusa, Huisusini and Uriani.
There are also 2 names of Proto-Georgian kings: King Huedaini of Irmaani and King Ultuzaini of Anistyri.
Author: Tornike Pkhaladze