ქალბატონი ცირა ინწკირველი ფილოლოგიის მეცნიერებათა კანდიდატი, ბიბლიის სპეციალისტი, რუსთველოლოგი, მთარგმნელი და ჟურნალისტი იყო. მუშაობდა გამომცემლობა "მერანში". თბილისის დამოუკიდებელ ქართულ-ამერიკულ უნივერსიტეტში კითხულობდა ბიბლიის სახისმეტყველებას. თარგმნილი აქვს-ივნინი, სმირნოვი, კატაევი, დიუმა, ცვატაევა და ბევრი სხვა... ეს თარგმანები სპეციალისტების აზრით, მიჩნეულია თარგმანშედევრებად.

-ქალბატონო ცირა, რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, თქვენ განსაკუთრებული წვლილი შეიტანეთ რუსთველოლოგიაში, რადგან თქვენი საკვალიფიკაციო ნაშრომი განსხვავებული აზრია რუსთაველის "ვეფხისტყაოსანზე". თუ შეიძლება ძალიან მოკლედ საუბარი ამ თემაზე?

-საკვალიფიკაციო ნაშრომის ძირითადი კონცეფციით, კვინტესენციით, შოთა რუსთაველის "ვეფხისტყაოსანი" არ არის პოემის ავტორის საქართველოს მეფე თამარისადმი მიჯნურობის ამბავი, და არც საერთოდ არ არის ავტორისა და თამარის თანამედროვეთა ამბავი. ჩემი აზრით, "ვეფხისტყაოსანი" ზემოთაც ითქვა, ეს ქართველთ წინაპრების ბიბლიური ანუ საღვთო ისტორიაა. ისტორიული რეალური პლანის თვალსაზრისით ეს ამბავი ჯერ დაუწერელია და ამდენად, როგორც რუსთაველი გვასწავლის, ვერვისგან დასაჯერებელია: ამბავი ცნობილია მხოლოდ ვეფხის ტყავის კაბით შემოსილი მზე-ხელმწიფისათვის. ამ სამოსელს ატარებდნენ ბიბლიის ჭეშმარიტად შემქმნელი წინასწარმეტყველნი. ამბავი დაუნჯებელია წინასწარმეტყველთა იგავებში, რომელსაც, როგორც მთლიან სისტემას, სტრუქტურას, წარმოაჩენს მხოლოდდამხოლოდ ბიბლიის ქართული თარგმანები უკლებლივ ყველა "მცხეთური" და "ოშკური" ხელნაწერების ჩათვლით. "ესე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები"-წმინდა ბიბლია გახლავთ. ტერმინი თარგმნა რუსთველის მიერ გამოიყენება სიტყვის საღვთისმეტყველო მნიშვნელობით: "თარგმნა" კანონიკური ტექსტების ანუ წმინდა ბიბლიის განმარტებას ნიშნავს. ის, რომ ბიბლია ბაბილონური ამბავია, ეს უკვე შენიშნულია სპეციალურ ლიტერატურაში, ოღონდ რელიგიის დასავლეთევროპელი მკვლევარებისათვის ბაბილონი ებრაული ქალაქია; მაგრამ ბაბილონი შუმერების დაარსებული ქალაქია. შუმერებს ბიბლიის წინასწარმეტყველები მოიხსენიებენ ბაბილონელების, სპარსელების, ქალდეველების სახელით. ქართულ წყაროებზე დაყრდნობით რუსთაველი ჩვენს ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ ქალდეველებს, ე.ი. ნებროთის ნათესავებს, ქართული წყაროები მოიხსენიებს სპარსებად, უფრო სწორად, "მზის აღმოსავლეთის სპარსებად". რუსთაველი გვასწავლის აგრეთვე იმას, რომ ბიბლიის სახისმეტყველება ქართულად უნდა განიმარტოს და რომ თნამედროვე სპარსელებმა ეთნიკური სახელი "სპარსი" ქალდეველებისგან ანუ შუმერებისაგან მიიღეს. ქალდეველებთან, ბიბლიის ჭეშმარიტად შემქმნელ წინასწარმეტყველებთან, ქართველთა მეფეების სისხლხორცეული ნათესაობის დღემდე აუხსნელ წერილობით ცნობას გვაწვდის წყაროები, -ეს ზემოთაც ითქვა და რადგან ეს ცნობები კვლავაც სათანადოდ განუმარტავია, ქართულ სინამდვილეში გაბატონდა აზრი, რომ ისინი ისტორიულ რეალობად არ დასტურდება, ამდენად მიწერილია ლეგენდის სფეროს. ისტორიულ რეალობად ქართული წყაროების ამ ცნობებს ადასტურებს ქართველთა წინაპრების ბიბლიური ისტორია რუსთაველის "ვეფხისტყაოსანი" უბადლო პოეზიად ქცეული, სახელდობრ ქართველთა წინაპრების ბიბლიური ისტორიაა, ბაბილონური, ქალდეური, ანუ შუმერული ამბავია, მზის აღმოსავლეთის სპარს მეფეთა ამბავია. ბიბლიური წინასწარმეტყველების აბრაამისა და დავითის სახლის მზე ხელმწიფეთა მეფე წინასწარმეტყველთა ამბავია. მათგანაა იდეურად, ხორციელად ქრისტე, წინასწარმეტყველთა სულის უფალი, მესია და მაცხოვარი, "ხალხების დროშა" და "ხალხების მეფე". რუსთაველი ეყრდნობა ბიბლიის სახისმეტყველებას, კანონიური ტერმინოლოგიით "ჭრელობისა მეცნიერებას" იგავის ანუ სიცრუის სიბრძნეს და გვაძლევს წინასწარმეტყველთაგან კოდირებული წმინდა ბიბლიის წიგნების დეკოდირების შესაძლებლობას. მე მრავალი წლის მანძილზე ვსწავლობდი ბიბლიის ქართულ თარგმანებს და სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია განვაცხადო: აღმოსავლეთის ეკლესიის ლამპარად აღიარებული გიორგი და ექვთიმე მთაწმინდელების სახელთან დაკავშირებული ბიბლიის ქართული თარგმანები შეიცავს ტიპოლოგიურ, პრინციპულ სხვაობებს ებრაულ ორიგინალთან და მათი შედარებითი ანალიზი გვაძლევს ცალსახა დასკვნის გამოტანის შესაძლებლობას: ბიბლიის ორიგინალი მისი ქართული თარგმანია! წარმოდგენილ დებულებას, ცხადია მოსდევდეს ლოგიკური კითხვა: მაინც რად დასჭირდა ბიბლიის შემქმნელ წინასწარმეტყველებს იგავი ან სიცრუის სიბრძნე? დასმული ლოგიკური კითხვის ძალზე მოკლე პასუხი ის არის, რომ სული წინასწარმეტყველი ტყვე არის წინარე ისტორიული, მითოლოგიური დროიდან და იგი, როგორც ცნობილია, კავკასიონის კლდესაა მიჯაჭვული (პრომეთე წინასწარმეტყველს ნიშნავს ქართულად!). სული წინასწარმეტყველი არის ბიბლიური ისტორიითაც. ამისი ძალზე მოკლე საბუთია დავით მეფე წინასწარმეტყველის ფსალმუნი: "გთნდა უფალო, ქუეყანა შენი, მოაქციე ტყვეი იაკობისი" (84, 2), ბიბლიური წინასწარმეტყველები ქალდეველები ისრაელ-იუდეველთა თეოლოგიური ეთნარქის იაკობის ტყვეები არიან, მაგრამ წინასწარმეტყველთა ეს ტყვეობა სამარადჟამო არ არის. ეს გახლავთ ღვთის საიდუმლო, რომელსაც გამჟღავნების თავისი დრო აქვს, ღვთის ამ საიდუმლოს თვით ღმერთი გაამჟღვნებს. პრობლემა უაღრესად რთულია, რადგან ჯიქი, იესო ქრისტეს კანონიკური ემბლემა წინასწარმეტყველური "ჭრელობისა მეცნიერებით" იგავით ანუ სიცრუის სიბრძნით არის შექებული ბიბლიაშიც და "ვეფხისტყაოსანშიც'. პრობლემა იმდენად რთულია, რომ თვით გამო გამობრძმედილი ღვთისმეტყველი, საქართველოს კათოლიკოსი ანტონ პირველიც კი ვერ ჩასწვდა და იმ აზრის დარჩა, რომ ბრძენმა, მაღალმა ღვთისმეტყველმა შოთა რუსთაველმა "ვეფხისტყაოსანში" არ მოიწადინა თავისი მაღალი ღვთისმეტყველებით თავის გამოჩინება. ანტონ კათალიკოსის წმინდა და მაღალი სახელისადმი ჩემი უდიდესი მოწიწების მიუხედავად აქ უნდა ითქვას, რომ ძირშივე მცდარია თვით საკითხის ამგვარად დასმა. თუ რუსთაველი იყო ბრძენი და მაღალი ღვთისმეტყველი, -ხოლო "ვეფხისტყაოსნის" ტექსტი იმისი დასტურია, რომ იგი დანამდვილებით იყო ასეთი, -სწადოდა მას ეს თუ არ სწადოდა, მისი სიბრძნე და მაღლი ღვთისმეტყველება უდავოდ ჰპოვებდა ასახვას "ვეფხისტყაოსანში" და კიდევაც ჰპოვა. მეცნიერებამ აღიარა, რომ ენერგიად აზროვნება გარდაიქმნება და რომ მისი შეჩერებაშეუძლებელია. განა რუსთაველი თავშივე არ აცხადებს, რომ სერიოზულ პოეზიას შეიძლება ჰქონდეს მხოლოდ რელიგიური მიზანი? რუსთაველი გვასწავლის, რომ მის პოემაში ასახულია "მიჯნურობა პირველი", ის ერთი მიჯნურობა, რომელსაც "ჭკვიანნი ვერ მიხვდებიან" და ეს ფაქტი "ვეფხისტყაოსანში" წარმოადგენს ქრისტიანულ მოტივს, რადგან ქრისტიანული დებადით წინასწარმეტყველის ურთიერთობა ღმერთთან განიხილება, როგორც მიჯნურობა, რომლის ზნეობრივ ფორმად ეკლესია რაცხს საღვთო ქორწინებას, ჰიეროგამიას და მას საღვთო საიდუმლოდ სახავს. წინასწარმეტყველთა ღმერთი ძველ აღთქმაში საკუთარ თავს მოიხსენიებს წინასწარმეტყველთა ქმრად, ამიტომ ღვთისგან განდგომა იწოდება მეძაობად. მიჯნური "ვეფხისტყაოსნისა" არის ღმერთი, ხოლო მიჯნური ღვთისა არის ვეფხისტყავით მოსილი მეფე-წინასწარმეტყველი. მიჯნური ღვთისა არის ის, ვინც კანონიკურ ტექსტებში იწოდება "მეძავად". ეს არის ქალდეის ურელი წინასწარმეტყველის აბრაამის ძე ისააკის, "აღთქმული თესლის" ნამდვილი პირმშო, ესავი, ედომწითელი ქვეყნის მეფე, რომელმაც საკუტარ ტყუპისცალ ძმას იაკობს, ისრაელის მომავალ თეოლოგიურ ეთნარქს, ცერცვს ერთი ინჯრა წითელ შეჭამანდში ფიცით მიჰყიდა საკუთარი პირმშოება. საქართველოს რესპუბლიკის მეცნიერებათა აკადემიის ხელნაწერთა ინსტიტუტის ფონდში დღემდის დაცულია ხელნაწერი (S.-154), რომელიც განმარტავს, რომ ცერცვი იგავია და ცხოვრებასა კაცთასა მოასწავებს, ცერცვი იესო ქრისტეს ხორვიელი გენეალოგიის რელიგიური სიმბოლოა, სადაც ესავი, ღვთისაგან უკუგდებული მიჯნური ღვთისა, ნათესავ მოუხსენებელი დარჩა. ემოციური დამოკიდებულებაუსერიოზულესი საკითხისადმი-პირმშოებისადმი-ღვთის თვალში ესავს ღალატად ჩაეთვალა და ამიტომაც დაისაჯა. უკუგდებული იქნა ღვთისგან. მაგრამ ის მაინც დარჩა ნამდვილ პირმშოდ, აღთქმის მიხედვითპირმშოდ. ამის დასტურია ბიბლიის სახისმეტყველება, რომლის მიხედვითაც ის იბადება სულმთლად წითელი და ტყავ-ფუჩით შემოსილი. ესავს დედის მუცლიდან მოსავს ტრიონი, გარე თმა ტყავისა, წინასწარმეტყველთა, მოგვთ და ფილოსოფოსთა საკულტო სამოსელი. ტრიონი ვეფხისტყაოსანში მოსავს ტარიელს, ტყავი ვეფხვისა, ჯიქისა, პანთერისა, ლეოპარდისა, ავაზისა. დასახელებული ცხოველების ტყავის სიჭრელე ზოლიანი კი არა არის, არამედ ლაქოვანია და ამით მოგვაგონებს ვარსკვლავებით მოჭედილ ზეცას-იესო ქრისტეს დიდ მშვენიერ დიდებას, დამბადებელი მამა-ღმერთის დიდებას. ჩვენს ისტორიაში ტრიონი ემოსა თამარის მეუღლეს, დავით სოსლანს, ოვსეთის ბაგრატიონს, რომელიც "ვეფხისტყაოსანში" ისე ვით ქართველთ ისტორიაში, თამართან ერთად, იწოდება ქართველთ ღმერთად, ქართველთ მზედ, ქართველთა განმანათლებლად.

არის სხვა სიმართლეც. ბიბლიის განმარტება, როგორც ცნობილია, პატროლოგიის და ეკლესიის პრეროგატივაა. სამართლიანადაც ბიბლიის ტექსტის ისტორია მოწმობს, რომ კანონიკური ტექსტის განმარტების მსვურველებისათვის ხსნილია ფანტაზიის კარი და შეცდომა გარდაუვალია. არ შიძლება ჩემს შემთხვევას ეწოდოს გამონაკლისი: ნაჩუმათევად არც საკვალიფიკაციო ნაშრომი დამიცავს და არც "რელიგიისა და კულტურის მასწავებლის" გამზადების დიპლომი ანუ თანამედროვე ტერმინოლოგიით, სერთიფიკატი ამიღია. მე ვისარგებლე საქართველოს საპატრიარქოსთან მრავალი წლის თანამშრომლობით და საჯარო დაცვის წინ ავტორეფერატი ეკლესიის ხელმძღვანელობას შევთავაზე; ჩემთვის ხელი არ შეუშლიათ, პირიქით, ავტორეფერატი იკურთხა.

რუსთაველზე დაყრდნობით ბიბლიის სახისმეტყველების ახსნა, როგორც ითქვა, დაკავშირებულია ურთულეს პრობლემებთან, მაგრამ მას, ვფიქრობ, ალტერნატივა არ გააჩნია: წმ. ბიბლიის სახისმეტყველების რუსთველის ღვთისმეტყველებაზე დაყრდნობით განმარტება არ ეწინააღმდეგება არც დოგმატიკურ და არც ძირითად ღვთისმეტყველებას, ხოლო იქ, სადაც ტუსთაველის სწავლება წინ უსწრებს პატრისტიკას, კანონიკიური ტექსტი ღიად, ცალსახად ემხრობა რუსთაველს. განა შეიძება, ეკლესიამ არაკანონიკურად გამოაცხადოს ქართული თარგმანები, რომლებსაც ბიბლიის აღიარებული სპეციალისტები ორიგინალის ტოლფასად მიიჩნევენ და სცნოს მხოლოდ ძველებრაულიდან ახლახანს შესრულებული, რომელიც თვალნათლივ მოწმობს ქრისტიანობის ბურჯის პავლე მოციქულის სწავლებას: იუდაიზმისათვის დახურულია მისი საკუთარი საღვთო წერილის თეოსოფიური სიბრძნე, იუდაიზმი სულიერად ბრმა არის!

ყოვლისმომცველი ცოდნა, განსაცვიფრებელი განათლება, რომელიც ჩქეფს "ვეფხისტყაოსნის" ტექსტიდან, არსებობდა საქართველოში, მისი გამოძახილი აისახა ანტიკურ სამყაროში, სხვათაშორის იმიტომაც შევძელი დაცვა, რომ ნაშრმომს დავურთე თრგმნილი, სისტემატიზებული ემპირიული მასალა და საკითხი ასე დავსვი: ვისაც არ სჯერა ძირითადი დასკვნების დებულებები, იმან უნდა ახსნას, საიდან მოდის ეს მასალა. დანიის პრინცის ჰამლეტის სიტყვებს მოვიშველიებ: ჭეშმარიტება თვს ვერ დამალავს, თუნდ დასაფარად დედამიწა გადაეფაროს.

-რა პრობლემებს ეძღვნება სადოქტორო დისერტაცია?

-მას ეწოდება "ბიბლიის სახისმეტყველება". დამოუკიდებელი უნივერსიტეტის ადმინისტრაცია აწარმოებს ჩემს დოკუმენტაციას ოქსფორდის უნივერსიტეტთან. ეს გრძელი, სპეციალური საუბრის თემაა და მოდით, ამჯერად ტაბუ დავადოთ.

-თქვენი ჰობი? არა გაქვთ ანდა არ გქონიათ განა ასეთი?

-კი როგორ არა, ძალიან მიყვარდა და დღესაც მიყვარს ახლობლების და ნაცნობ-მეგობრების ქართული ეროვნული კერძებით გამასპინძლება ანუ ქართული სუფრის გაშლა. ახალგაზრდობის წლებიდან ვაგროვებ ცნობილი ქართველი დიასახლისების რეცეპტებს, მინდა, წიგნად გამოვცე. მრავალი წელი ვემსახურე ქართული წიგნის გამოცემმის საქმეს და ვიცი: კარგი წიგნი გამოუცემელი არ ღცება. მეცნიერებისათვის დღეს უტყუარად არის ცნობილი, რას ნიშნავს საზრდო ადამიანისათვის, იმაზე, თუ რას ჭამს და რას სვამს ადამიანი, დამოკიდებულია ადამიანთა, ერების გარეგნობა, ჯანმრთელობა, დღეგრძელობა, შრომისმოყვარეობა, გენიის ანუ თავისუფლების რეალიზაციის უნარი, ხასიათი, მაშსადამე-ბედი. ქართველთა წინაპრების სუფრის, ნადიმის მამაპაპური წესჩვეულების შემნახველები იყვნენ.

სუფრას საქართველოში არასოდეს ჰქონია მხოლოდ უტილიტარული დანიშნულება, საქართველოში ყვეა სერიოზული საკითხი დღესაც განა სუფრაზე არ წყდება? ამის მოწმწ პირადად ვყოფილვარ; სუფრა ესთეტიკურ კატეგორიას განეკუთვნებოდა. განსაკუთრებულ ფენომენს წარმოადგენდა და მისტერიონის ხასიათს ატარებს, საიდუმლო სერობაც სუფრა არ იყო განა? მე მწამს და სერიოზულად ვაპირებ იმის მტკიცებას, რომ ეს იყო ქართული სუფრა. "ჩემზე ამბობენ, აი კაცი, მჭამელი და მსმელი", -მაცხოვრის სიტყვები გახლავთ. ქართული წყაროები ინახავს ღვთისმშობლისადმი ნათქვამ მაცხოვრის სიტყვებს ქართველ ხალხზე: დედაო, არა უგულვებელყო ერთი იგი საზეპურო უფროის ყოველთ ერთა ვართ ჩვენ დღეს ჩვენზე მაცხოვრის ამა აზრის ღირსი? ქრისტეს დამოწმებულ სიტყვებში მარტო ერის დახასიათბა არ არის მოცემული, არამედ ერის წყვდიადით მოცული, მატიანეშივე გასაიდუმლოებული ისტორიაც: საზეპურო თესლს უწოდებს საკუთარ თავს გილგამეში, რომლის ადგილობრივი სახელია იადუბარა-ია. გილგამეში ქვეყნიერების უფალი, ორი მესამედით, რომ ღმერთი იყო და ერთით-ადამიანი გამოსახული იყო ქართული ეროვნული დროშის ალამზე, იგი შუმერი იყო. ისტორია, როგორც ცნობილია, იწყება შუმერიდან და ეს ქართველი ერის ისტორია გახლავთ.

-როგორი თვალით უცქერთ მომავალს?

-ოპტიმისტურად, მიუხედავად იმისა, რომ ცხოვრებამ ბევრჯერ თვს დამატეხა ქარიშხალი ვერც თავი, ვერც შვილი, ვერც შვილიშვილი, ვერც ნაშრომი, ვერც თრგმანი და ვერც ბევრი სხვა რამ ვერ გამოვაპარე მაფიის მსახვრალ თვალს. მე დამჭირდა უკომპრომისო ბრძოლა იმის დასანარჩუნებლად, რაც დანამდვილებით მე მეკუთვნოდა, დანარჩუნება კი აუცილებელი იყო, რადგან მას გაყალბებისაგან დაცვა ესაჭიროება. საქართველო ის ქვეყანაა, სადაც სვეტიცხოვლის ამშენებელს მარჯვენას სჭრიან და სადაც აგრეც დგას სვეტიცხოველი, დღემდე სათანადოდ განუმარტავი ბიბლია გვასწავლის, რომ ღვთისაგან გაჩენილ ყოველ ერს აქვს თავისი ფუნქცია, რომლის აღსრულებისკენ მიუძღვის ერთ-ერთი მთავარანგელოზთაგან, ეს გზა ნებაყოფლობითია, რადგან ქრისტიანული რელიგია გამორიცხავს ნებისმიერ ძალადობას. მე თავმოყრილი მაქვსუამრავი უტყუარი საბუთი იმისა, რომ ბიბლიური პირველკაციდან-ადამიდან მომდინარე ქართველმა ერმა იცოდა თავისი ფუნქცია, ამ ფუნქციის კაცობრიული ხასიათი და მის შესატყვისადაც ცხოვრობდა. ეს რომ ასე არ ყოფილიყოქართველი ერი ფიზიკურად ვერ მოაღწევდა აქამდე. ის ფაქტი, რომ ქართველი ხალხი არსებობს დღესაც, იმის საბუთია, რომ ისტორიულად მთელი ერი ტოტალურად თმობდა ხორცს სულისათვის. იმ სიძველიდან, საიდანაც მოდის იგი საღვთო ისტორიით, ცხოვრების ასპარეზს არც ერთი სხვა ერთი არ შემორჩენია. წმინდა ილია მართალს ვერწმუნოთ: "მომავალი ჩვენია".

-რას უსურვებთ თქვენს ხალხს?

-მაგრად ჩასჭიდონ საკუთარ კაცობრიულ ფუნქციას, ხელიდან გამოგლიჯოს ავანტიურისტებს, შეისწავლოს, ისტორიულ რეალობად დაადასტუროს, გადააქციოს სამოქმედო პროგრამად, იყოს საკუთარი კაცობრიული ფუნქციის ღირსი. კაცობრიული ფუნქციისადმი ერთგულებაში მიბაძოს დიდ ებრაელ ხალხს, საღვთო ისტორიით საკუთარ შთამომავალს და არა-წინაპარს, ბიბლიის მატარებელ ერს! ის ფაქტი, რომ ებრაელმა ხალხმა განვლო თვისი უდაბნო, იმის მომასწავებელია, რომ ქართველი ხალხიც გაივლის თავის გზას ქრისტესაკენ, დიდ ებრაელ ხალხს უნდა გაუკაფოს ქართველმა ხალხმა, თვალი უნდა აუხილოს და დაანახოს, რომ მისი მესია მის მიერვე ჯვარცმული ქრისტეა ბედისწერმიერ და შობისმიერი "ტყუპისცალ ძმას"-ქართველ ერს ებრაელი ერისადმი მონობის უღელი სახელდობრ ღვთის ამ საიდუმლოსთვის აქვს დაკისრებული. დრო მოვა და ოდესმე გადაიგდებ ქედიდან ძმის მონობის უღელს, -ასეთი არის ღვთისაგან უკუგდებული მიჯნურის, სამღვთო მემრუშის მამისეული კურთხევა, მოვიდა ეს დრო და ქართველმა ხალხმა უნდა იცნოს ის . ჩკლული სულის აღორძინება დასდებს სალბუნს ქართველი ერის ჭრილობებს.

ინტერვიუ საკმაოდ ვრცელი იყო, ამიტომ გადავწყვიტე რამოდენიმე ნაწილად გამეყო, მოცემული მონაკვეთი ინტერვიუს ბოლო, დასკვნითი ნაწილია.

ქალბატონ ცირა ინწკირველთან კი ეს ინტერვიუ მოამზადა ნანა გოგუაძემ, 1996 წელს.

ქალბატონი ცირა ინწკირველის ნაშრომები, კვლევები უფრო ხელმისაწვდომი უნდა გავხადოთ, რადგან ყველა დაინტერესებულ პირს შეეძლოს მისი წაკითხვა, გააზრება, შესწავლა.

პირველი და მეორე ნაწილები განთავსებულნი არიან მოცემულ ბმულებზე:

პირველი ნაწილი ("თავისუფლების განმარტებისათვის უნდა გვახსოვდეს მოციქულთა სწავლება: უფალი სულია და იქ, სადაც უფლის სულია, თავისუფლებაა.")

მეორე ნაწილი ("მე უბრალოდ შემოქმედების ორივე ამ სფეროსადმი შესაშური ერთგულება გამოვიჩინე.")