ებრაელმა არქეოლოგებმა ქესემის (Qesem) გამოქვაბულში, როშ-აინასთან ახლოს აღმოაჩინეს ადამიანის კბილები, რომელთა ასაკი 400 ათასი წელია.

ქესემის გამოქვაბულში აღმოჩენილი რვა კბილი, სავარაუდოდ, ეკუთვნის ყველაზე ადრეული ხანის Homo sapiens-ს . ამ აღმოჩენამ შესაძლებელია საფუძვლიანად შეცვალოს ჩვენი წარმოდგენა კაცობრიობის ისტორიაზე. როგორც ჩანს, თანამედროვე ადამიანების ნამდვილი სამშობლო ისრაელის ტერიტორიაა და არა აღმოსავლეთი აფრიკა, როგორც აქამდე ითვლებოდა.

ქესემის გამოქვაბული მიწიდან ათ მეტრ სიღრმეში მდებარეობს. მისი ფართობი დაახლოებით 300 კვადრატული მეტრია. უკვე 15 წელია იქ გათხრებსა და კვლევებს აწარმოებს თელ-ავივის სახელმწიფო უნივერსიტეტის არქეოლოგთა ჯგუფი; რამოდენიმე წლის წინ გამოქვაბულში უკვე იქნა აღმოჩენილი არტეფაქტები, რომლებიც ადასტურებდნენ, რომ ამ ადგილებში ადამიანი უხსოვარი დროიდან ცხოვრობდა, მაგრამ უკანასკნელი აღმოჩენა ნამდვილად სენსაციურია.

ისრაელელ მეცნიერებს რამოდენიმე დღე დასჭირდათ, რომ კბილების ასაკი და ის ფაქტი დაედგინათ, რომ ისინი ნამდვილად ადამიანს ეკუთვნოდა და არა რომელიმე ცხოველს. შეგახსენებთ: აქამდე ითვლებოდა, რომ "ჰომო საპიენსი" ანუ მოაზროვნე ადამიანი (Homo sapiens) გაჩნდა აფრიკაში 200 ათასი წლის წინათ. მანამდე დედამიწაზე ცხოვრობდნენ ნეანდერტალელები, რომლებიც ''ჰომო საპიენსებთან'' ერთად ცხოვრობდნენ რამოდენიმე ხნის განმავლობაში, შემდეგ კი გაქრნენ. ცნობილია აგრეთვე ისიც, რომ ისინი ხანდახან ერთმანეთზე ქორწინდებოდნენ, ასე რომ ჩვენს გენებში ცოტაოდენი რაოდენობით ნეანდერტალელების გენიც ურევია...

მაგრამ ქესემის გამოქვაბულში გაკეთებული აღმოჩენა მეტყველებს იმაზე, რომ 400 ათასი წლის წინ ისრაელის ტერიტორიაზე ცხოვრობდა პირველყოფილი ადამიანების რომელიმე სახე. მას სახელწოდება ჯერჯერობით ვერ მოუძებნეს, თუმცა ერთი რამ ნათელია, რომ ისინი იყვნენ წინაპრები როგორც ნეანდერტალელებისა, ასევე ჩვენი წინაპრების - ''ჰომო საპიენსებისა''.

კბილების შემდგომმა ანალიზმა აჩვენა, რომ ქესემის გამოქვაბულის უძველესი მცხოვრებლები ვეგეტარიანელები იყვნენ და თუ ისინი მაინც ჭამდნენ ხორცს, ეს ძალიან იშვიათად ხდებოდა. მეცნიერების აზრით, ამ ადგილებში იმ დროისათვის მცენარეული საკვების ისეთი რაოდენობა იზრდებოდა, რომ მაშინდელ ადამიანებს უბრალოდ არ დასჭირდებოდათ ნადირობისთვის თავის შეწუხება, მაგრამ შემდეგ რაღაც შეიცვალა, მათ დატოვეს ეს ადგილები და გადავიდნენ საარსებოდ უფრო ხელსაყრელ მიწებზე, სადაც იძულებული გახდნენ ხელი მოეკიდათ ნადირობისა და მიწათმოქმედებისათვის, ამასთანავე ვეგეტარიანელობიდან ხორცის ჭამაზე გადასვლამ საგრძნობლად შეამცირა მათი სიცოცხლისუნარიანობა, ხოლო მოგვიანებით ცეცხლის ათვისებამ მოიტანა ის, რომ გამოქვაბულებში მუდამ იდგა კვამლის ბუღი, რის გამოც უამრავი პირველყოფილი ადამიანი იღუპებოდა ფილტვების უკმარისობით.

აღსანიშნავია, რომ რამოდენიმე წლის წინ სწორედ ქესემის გამოქვაბულში აღმოაჩინეს მსოფლიოში უძველესი ქვის კერა, რომელზეც, სავარაუდოდ, დედამიწაზე პირველი Homo sapiens-ები ცეცხლს ანთებდნენ.