x
მეტი
  • 29.03.2024
  • სტატია:134058
  • ვიდეო:353919
  • სურათი:508251
კვებითი აშლილობა (ნერვული ანორექსია)

imageნერვული ანორექსია შეიძლება განვიხილოთ როგორც კვებითი აშლილობის უფრო დიდი ჯგუფის ქვეჯგუფი, რომელიც შედგება ნერვული ანორექსიისა და ბულიმიის
კლინიკურად მსგავსი მდგომარეობებისგან, მაგრამ
ისინი ვერ აკმაყოფილებენ ამ დიაგნოზის ზუსტ კრიტერიუმებს. ეს აშლილობები DSM-IV-ის
მიხედვით კლასიფიცირდება, როგორც კვებითი აშლილობები, რომლებიც სხვაგვარად არ არის დაზუსტებული. ისინი ასევე ცნობილია, როგორც ატიპური კვებითი აშლილობები და რეალურად უფრო ხშირად გვხვდება ვიდრე ნერვული ანორექსია და ნერვული ბულიმია. ამ ტიპის აშლილობების მქონე ბევრ პაციენტს ანამნეზში აღენიშნებოდა ნერვული ანორექსია და ნერვული ბულიმია და მათი ნაწილი საბოლოოდ შესაბამისობაში მოვიდა ამ ორი დაავადების კრიტერიუმებთან. ის ფაქტი , რომ კვებითი აშლილობის მქონე პაციენტები მიდრეკილნი არიან „მერყეობისკენ“ ამ ორ დიაგნოზს
შორის, გვაფიქრებინებს, რომ ნერვულ ანორექსიას, ნერვულ ბულიმიასა და EDNOS-ს
საერთო პათოფიზიოლოგია აქვს, რომელიც შეიძლება ასე განისაზღვროს როგორც, სხეულის წონისა და ფორმისათვის განსაკუთრებული მნიშვნელობის მინიჭება.
ეს იმას ნიშნავს, რომ კვებითი აშლილობის მქონე პაციენტები საკუთარ ღირსებას აფასებენ მხოლოდ სხეულის წონის, ფორმისა და მისი კონტროლის უნარის თვალსაზრისით.
ტერმინი „ნერვული ანორექსია“ პირველად გამოიყენა ინგლისელმა ექიმმა გალმა, 1868 წელს. თუმცა ნერვული ანორექსიის მრავალი შემთხვევა ადრეც იყო დაფიქსირებული. მან ხაზი გაუსვა ამ მდგომარეობის ფსიქოლოგიურ საფუძველს, წონის აღდგენის საჭიროებას და ოჯახის როლს.
პაციენტების უმრავლესობა ახალგაზრდა ქალია. ეს მდგომარეობა, როგორც წესი ვითარდება მოზარდობის პერიოდში, თუმცა, ის შეიძლება ბავშვობაში და უფრო გვიანდელ ასაკშიც განვითარდეს. ის ჩვეულებრივი დიეტის დაცვის მსგავსად იწყება, მაგრამ შემდგომში უმართავი ხდება. ცენტრალური ფსიქოლოგიური
ნიშანია სხეულის ფორმასა და წონასთან დაკავშირებული ზეღირებულოვანი იდეები. პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს დამახინჯებული წარმოდგენა თავის სხეულზე, სჯეროდეს, რომ ის ძალიან მსუქანია, ხოლო სინამდვილეში წონის მწვავე დეფიციტს განიცდიდეს. ამით აიხსნება ის ფაქტი, რომ პაციენტების უმრავლესობას არ სურს, რომ წონაში მატების მიზნით სხვისგან დახმარება მიიღოს.
სიგამხდრისკენ სწრაფვა შეიძლება რამდენიმე ფორმით გამოვლინდეს. ზოგადად, პაციენტები ჭამენ ძალიან ცოტას და საკუთარ თავს ძალიან დაბალკალორიულ ზღვარს
უწესებენ (ხშირად 600-სა და 1000 კკალ-ს შორის). ზოგიერთი ცდილობს, წონის დაკლებას მიაღწიოს პირღებინების გამოწვევით, ინტენსიური ვარჯიშით და საფაღარათე საშუალებების ბოროტად გამოყენებით. ხშირად პაციენტებს მოიცავს
საკვებზე ფიქრი და დროდადრო სიამოვნებას იღებენ იმით, რომ სხვისთვის „კულინარიულ შედევრებს“ ქმნიან.
ერთ-ერთი ფიზიკური ანომალია არის ამენორეა, რომელიც ტრადიციულად შეტანილია დიაგნოსტიკურ კრიტერიუმებში. ის ვლინდება ნერვული ანორექსიის ადრეულ სტადიაზე და შემთხვევათა მეხუთედში წინ უსწრებს წონის მკვეთრ კლებას. თუმცა, ანამნეზის შეკრების დროს ირკვევა, რომ პაციენტს დიეტა ადრე ჰქონდა დაწყებული. რიგ შემთხვევებში, თავიდან ყურადღებას იქცევს ამენორეა, ხოლო მოგვიანებით-კვებითი აშლილობა. რაც შეეხება სხვა სიმპტომებს, ესენია: დეპრესიული, შფოთვითი და ობსესიური სიმპტომები, გუნებ-განწყობის ლაბილობა და სოციუმიდან გარიყვა. როგორც წესი, მას თან ახლავს სექსუალური ინტერესის დაქვეითება.
საკმაოდ რთულია დაადგინო ნერვული ანორექსიის გავრცელების ჭეშმარიტი მაჩვენებელი, რადგან ამ მდგოარეობის მქონე ბევრი პირი უარყოფს მისთვის დამახასიათებელი სიმპტომების არსებობას. გამოკითხვა გვიჩვენებს, რომ გავრცელების მიახლოებითი ხარისხი სკოლის მოსწავლე და სტუდენტ გოგონებში 0, 7 %-ია.
ნერვული ანორექსიის დადგენილი შემთხვევები ბიოლოგიურ დებში 5-10%-ს შეადგენს, მაშინ როდესაც ამავე ასაკის გოგონების მთელ პოპულაციაში ის მხოლოდ 0.5-1.0% -ია. ბიოლოგიურ დებში ასევე მაღალია კვებითი აშლილობის ხვა ფორმის განვითარების რისკი, რაც ადასტურებს ოჯახური პრედისპოზიციის მნიშვნელობას. მაღალი ოჯახური რისკი შეიძლება იყოს როგორც ოჯახური გარემოს, ასევე გენეტიკური ზემოქმედების შედეგი.
ის ფაქტი რომ ნერვული ანორექსია გერკვეული სოციალური ფენის პრობლემას წარმოადგენს გვაფიქრებინებს, რომ მის განვითარებაში მნიშვნნელოვან როლს ასრულებს კულტურული ფაქტორები. ამ ფაქტორებ შორის ცენტრალურია ფართოდ გავრცელებული თვალსაზრისი, რომლის თანახმად, სიგამხდრე მიმზიდველი და სასურველია. შეძლებული სოციალური ფენის შესწავლამ აჩვენა, რომ ამ ფენის მოსწავლე და სტუდენტი გოგონების უმრავლესობა დროგამოშვებით დიეტას
იცავს. თუ არ გავითვალისწინებთ ერთჯერად რისკ-ფაქტორებს, პირები,
რომლებსაც უვითარდებათ ნერვული ანორექსია, არ განიცდიან სხვა რისკფაქტორების მნიშვნელოვან ზემოქმედებას. ეს გვაფიქრებინებს, რომ ამ შემხვევაში მთავარია ინდივიდის რექცია დიეტაზე და არა თავისთავად დიეტის დაცვა.
ნერვული ანორექსიით დაავადებული პაციენტების ოჯახებში საკმაოდ ხშირია გართულებული ურთიერთობები, რის გამოც შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ამ ტიპის პრობლემები გარკვეულ როლს თამაშობს დაავადების განვითარების მექანიზმში. ასევე ითვლება, რომ დაავადების განვითარების საფუძველს შეიძლება ოჯახური ურთიერთობის სპეციფიკური მოდელი წარმოადგენს. ასეთი მოდელი გულისხმობს გადაჭარბებულ მფარველობას, სიხსტეს და კონფლიკტების მოგვარების
უუნარობას. ასევე მიიჩნევენ, რომ ნერვული ანორექსიით დაავადება ემსახურება ოჯახური უთანხმოების მოწესრიგებას.
ეპიდემოლოგიური კვლევებით დადგინდა რომ პირები, რომელთაც უვითარდებათ ნერვული ანორექსსია, ბავშვობაში იზრდებოდნენ კონფლიქტურ ოჯახურ გარემოში. თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ეს რისკ-ფაქტორები არ არის სპეციფიკური ნერვული ანორექსიისთვის, რადგან ამ ფონზე იმავე სიხშირით გვხვდება სხვა ფსიქიკური აშლილობებიც.
საწყის სტატიაზე ნერვული ანორექსიის მიმდინარეობა ცვალებადი ხასიათისაა. ერთმანეთს ენაცვლება გამწვავებისა და ნაწილობრივ რემისიის პერიოდები. ხანმოკლე ანამნეზის შემთხვევაში სრული გამოჯანმრთელება არ წარმოადგენს იშვიათ მოვლენას.
პაციენტების უმრავლესობას არ სურს ფსიქიატრთან კონტაქტი, ამიტომ
ძალიან მნიშვნელოვანია მათთან კარგი ურთიერთობის დამყარება, რაც გულისხმობს პაციენტის მოსმენას და მისი თვალსაზრისის გაგებას, პაციენტისთვის მკურნალობის ალტერნატივების განმარტებას.
ფსიქიკური სტატუსის შეფასებისას, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მივაქციოთ დეპრესიულ სიმპტომებს. სრული ინფორმაციის მისაღებად და პაციენტის ნდობის მოსაპოვებლად შეიძლება საჭირო გახდეს ერთზე მეტი ინტერვიუს ჩატარება. მშობლებისა და სხვა ინფორმატორების გამოკითხვა რაც შეიძლება ადრეულ ეტაპზე უნდა მოხდეს.
ნერვული ანორექსიის დროს სხვადასხვა სახის ფსიქოთერაპიას იყენებენ. საერთო მოსაზრების თანახმად, ამ შემთხვევაში გამოუსადეგარია ინტენსიური ფსიქოანალიტიკური მეთოდების გამოყენება. კლინიკური გამოცდილება იმას გვეუბნება, რომ პიროვნული ურთიერთობების გაუმჯობესებასა და თვითეფექტურობის განცდის ამაღლებაზე მიმართული საშუალებები გარკვეულწილად ღირებულია. ბოლო წლებში რეკომენდირებულია ოჯახური თერაპიის ჩატარება. შედეგები აჩვენებს, რომ ამ ტიპის თერაპია გარკვეულ რეზულტატებს იძლევა შედარებით უფრო ახალგაზრდა პაციენტების შემთხვევაში, მაგრამ, ზოგადად ოჯახური თერაპიის ეფექტურობა საეჭვოა. თუმცა ამ ტიპის თერაპია მაინც გამოიყენება. ის უნდა ჩავატაროთ სელექციურად, ანუ იქ, სადაც დომინირებს ოჯახური პრობლემები და ოჯახის სხვა წევრები გამოთქვამენ თერაპიის პროცესში მონაწილეობის სურვილს. სხეულის ფორმაზე, წონასა და კვებაზე ანომალიური წარმოდგენების შეცვლის მიზნით, კოგნიტურ-ბიჰევიორული თერაპიაც გამოიყენება.
რაც შეეხება მედიკამენტურ მკურნალობას, ნერვული ანორექსიის დროს მედიკამენტური თერაპია არ არის წამყვანი, თუმცა ბევრ პაციენტს აღენიშნება დეპრესიის სერიოზული ნიშნები და ამ მიზნით რიგ შემთხვევებში სეროტონინის უკუმიტაცების სელექციური ინჰიბიტორი გამოიყენება. ჩვეულებრივ დეპრესიული სიპტომები, წონის აღდგენსთანავე ქრება. არსებობს წინასწარი მონაცემები ახლად აღდგენილი წონის შენარჩუნების მიზნით ფლუოქსეტინის გამოყენების თაობაზე, მაგრამ მისი ეფექტურობა დამტკიცებას მოითხოვს.
მკურნალობის წარმატება დიდად არის დამოკიდებული პაციენტთან კარგი
ურთიერთობის დამყარებაზე. პაციენტს კარგად უნდა გავაგებინოთ, რომ აუცილებელია ადეკვატური წონის აღდგენა, შიმშილით გამოწვეული ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ეფექტების მოსახნელად. მნიშვნელოვანია, რომ თერაპევტი პაციენტს შეუთანხმდეს დიეტის სქემაზე, მაგრამ არ უნდა ჩაერთოს კამათში. აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ წონის კონტროლი, პრობლემის გადაჭრის მხოლოდ ერთი ასპექტია. აუცილებელია პაციენტისა და მშობლების გათვითცნობიერება აშლილობასთან და მის მკურნალობასთან დაკავშირებულ საკითხებში. შემთხვევათა უმრავლესობის
მკურნალობა მიმდინარეობს ამბულატორულ და დღის სტაციონარის პირობებში. ჰოსპიტალიზაცია კი უნდა მოხდეს მაშინ, თუ სახეზეა ქვემოთ ჩამოთვლილი ჩვენებები:
1.პაციენტის უკიდურესად დაბალი, საფრთხის შემცველი წონა.


2.გამოხატული მძიმე დეპრესია და თვითმკველობის რისკი.


3. თუ ამბულატორულ მკურნაობას არ მოჰყვა შედეგი.
პაციენტის ჰოსპიტალიზაცია
აუცილებელია, თუ საჭიროა წონის კლების შედეგად განვითარებული სიცოცხლისთვის საშიში ელექტროლიტური დარღვევების, ჰიპოგლიკემიისა და მწვავე ინფექციის მკურნალობა.

0
260
1-ს მოსწონს
ავტორი:0 ნინო ხურცილავა 0
0 ნინო ხურცილავა 0
260
  
კომენტარები არ არის, დაწერეთ პირველი კომენტარი
0 1 0