ისტორიული შერეული კრივი (საქართველოს ისტორია) 2012, 25 ოქტომბერი, 13:59 ამ სტატიაში მოგაწვდით ზოგად ცნობებს ქართულ საბრძოლო ხელოვნებებზე. კრივი რომ ნამდვილი კლასიკაა, ამას ჩმი მტკიცება არ ჭირდება. ქართული კრივი კი ბრძოლის ერთერთი უძველესი სახეობაა. მისი დამადასტურებელი არქეოლოგიური მასალა აღმოჩენილია ვანის ნაქალაქევში, ძვ. წ. I–II სკ–ის ქანდაკების ფრაგმენტი – მოკრივის მარჯვენა ხელი ტყავის უთითო ხელთათმანით, ლითონის აბზინდებითა და მაჯაზე დახვეული თასმით.
ახლა, ფოტო მასალის სახით მოგაწვდით ინფორმაციას შერეული კრივის დარტყმებზე.
    აბასტად – უწუმ, მოსხლეტით, არდისულა აბრაგანი, აბრაგინი – ამოკვრა, აპერკოტივით ათო – ქმედების ქვემო მიმართულება (მეგრ.) ალა–მალა – აქეთ–იქით (მეგრ.) ალაფალა – ყურთაგლეჯით ატაცება ალიყური – სილა ალმედად – მხარიღლივ ალახმალახი – წაღმა–უკუღმა ალქატად – მსუბუქად ამგნივ – აქაით, ამ მხრიდან ამლათი – უცაბედი ამპა – კინაღამ ამფაზი – მეწყვილე ანაზდი – მყისი, იჩქითი, არდი, ნვინი ანასტარ – ანაზდად, არგონით ანდედ – ადმათ, ალალბედზე ანკრად – გადაკვრით დარტყმა ანტრად – მრავლად არადიათ – იშვიათად, არიელად არვად – აფორიაქებით არინი – არინება, ასხლეტა დაკვრისა აფარება – დარტყმის შეკავება აფრაკი – იფრიტი, ჩახვეული, მაჯაში ბრუნით დაკვრა ახმური – ტერფის ზურგით ახრევს – აქნევს (ხრევა) ბაგუნი – ბასკუნი, რბილზე ცემა ბარიბარ – თანაბრად ბარიშალი – ჩხუბი ბასმურა – ტერფის შიდა მხრით ბაქი – სიტყვით შეშინება ბაღვა – გლეჯა, ხოკვა ბაყუნი – ღონივრად რტყმევა, ბეთქვა ბაჯი – სალოკ–შეშუალის ტაკება ბეგვა – ცემის სახეა, ზაპუნი, ბერტყვა ბეკება – კუნტრუში ბილა – ვერმორტყმა, დაცილება დაცდენა ბინიკი – ჩარტყმა, წარტყმა ბიძგი – ხელის ან მხრის კვრა ბლიკვი – მუშტი (ცერით თითებქვეშ) ბრექა – გულმკერდის ბზეკა ბრიალი – ჰაერში ტრიალი ბრკოლა – ფეხის შეცდენა ბრმა სილა – სილის სახეა ბრჯუ – გვიან მოქმედი ბუბნა – წაქცეულის ტორვა, ბეყვა ბუზვანი – მუშტის ცემა ბუქნა – ჩაცუცქვა–ახტომა ბუჩვა – ღონივრად შემოკვრა ბღვერა – ავად ყურება გაბეჭვა – ბეჭებში დაკვრა გაბუნდაგება – განადგურება გაგლა – გათელვა გათხოვნა – საპაექროდ გაწვევა გაკვრა – განზე მორტყმა გამა – დარტყმა გამუშტვა – მუშტით ცემა გამხან – გვერდიდან (სვან.) განთხი – ფეხის ღონე (მეგრ.) განქრევა – წვრილად დალეწვა გარისაკ – გარეთ მიმართული გასხირპვა – გაჭიმვა გაჟღოლვა – გვემა, მძიმედ გალახვა გარდით – შორიახლო გასხლეტა – შებორკვისგან თავდაღწევა გატოშვა – ბღაჯით ცემა გაშპობა – მოსხლეტით გაცლა გაცემება – ორმხრივი დარტყმები გეზად – ცერად, ირიბად, ქეშად, ალმეშად გერივ! – დარტყმის გამეორება გერინა – დგომა (მეგრ.) გვემა – მეტისმეტი ცემა გლა – მოსრესა გორიანი – მუშტის სახეა გორინა – დისტანციის დაცვა (მეგრ.) გულგარა – ზერელედ დაბალთვა – დაფითვა, წვრილად დაკოდვა დაგანება – დასარტყმელად მიტანება დაზმა – დახანება დათრგუნვა – ზერგნა, ფეხით ქელვა დაკაული – ტეხილი დარტყმა დაკოვზვით – სილა ჭაჭვით ყურზე დარეგვა – ზემოდან ბლიკვით ცემა დარტყმა – დაკვრა, თხლეშა, დრუზვა, თქეფა, დგვეფა დასანგება – დაყოვნება დასარსამება – დარეტიანება დასევება – ძალის გამოლევა დასპარტება – თავით დახეთქება დაურვება – დამორჩილება დაღალატება – დარტყმის ჩაქრობა დაღირება, ზურტუხი – დასარტყამად შემართვა, (დაკვრა სჯობს დაღირებასა) დაღლეტა – კანის დაზიანება დაშთობა – მოხრჩობასავით დაჩალება – დაგლახება (მეგრ.) დაძეკვა – ზეპვა, დაზეპვა დაწნეხა – ფეხით შედგომა დგერი – დგომი, შაქი დირსაფი – თავის კვრა (მეგრ.) დლაყვი – იდაყვით წინ კვრა დოგადოგა – მონდომებით დოკინა – უკანდახევა (მეგრ.) დორთა – მხრის აქცევა (მეგრ.) დღუზვა – დარტყმის სახეა ელანძე – მეყსეულად ერგცერი – თითებგამართული ტერფი ვეგურა – დარტყმა კოჭით, ფეხამობრუნებით ვერაგი – ცრუ დარტყმა ზემზემ – ზემოდან, ზეგარდმო ზერე – ზემოთა ზმული – აჩქარებული ზორვა – ზურგზე ცემა ზუზარა – ზუსტი ზუზივ – ზუსტად თავროკა – მაგართავიანი თაურები – (იხ. ილუსტრაცია) თაფთაფანა – ცხარე ჩხუბი თეძური – თეძოს კვრა თვალისიერი – აღქმის სისხარტე თქრომა – მიფრენა იაღმა – უკუღმა იგურდივ – გვერდულად ილარინა – გვერდით ამოდგომა (მეგრ.) ილინცურად – ირიბად იონქრად – ზერელედ, მსუბუქად ირმიცი – დახრილი ისკუპი – ადგილზე შეხტომა იხელთა – ჩაავლო, იგდო კამუკი – მსუბუქი ჩხუბი კანტი – სხარტი კაურა – მოხრილი მკლავით შემოკვრა კებეხი – კელენჯერი, მიუდგომელი კემუტი – შეუპოვარი კერკეში, კესელო – მკვრივი კეში – უხეში, გამაგრებული კვარტი – წიხლის სახეა (მეგრ.) კვიდომი – ჯიჯგვი, მკვიდრი კვინტი – წიხლი კირთება – შეტევა მოუსვენებელი კირწიკორწა – კისერზე გადაბრუნება კიწანით – მტევნის გარე კიდით კოდო – მძიმე, ნელი კონტი – საპირისპირო ხერხი კორიკი – რწევა, ქანაობა კოჭა – როკვა ბუქნასავით კოჭუკუღმა –? კოხი – წიხლის სახეა კუკუ – პანღურის სახეა ლაჟორა ქვადყიე – დაკოვზვით შემოკვრა (სვან.) ლაჩაკვა – ჩალაკვა, ლახვაჩა, კაკვია, ცაცია ლახვა – ცემა ლიგმად – ოდნავ ლიმა – ბრძოლა, ომი (მეგრ.) ლიღუ – ნაკრავი, მორტყმის კვალი ლიყაარია – უიარაღოდ(!) კრივი (სვან.) ლიჯლიქყია – ორი ხელის ნეფით კვრა (სვან.) მადგინო – ურყევი მანქანება – ხრიკთა ერთობლიობა მაოტი – გამაქცევი მალიად – სწრაფად, ხაფად მეოტი – გაქცეული მისკმა – მირტყმა მოკოტვა – ჩხუბიდან გაქცევა მომუშტავი – მოკრივე (თუშ.) მონუსხვა – ნებისყოფის წართმევა მორინა – მხარდაჭერა (მეგრ.) მოსარგალება – მოსრაგნა, გაქელვა მოქედურება – ქედის მოხრა მოქლეშა – წაგლეჯა ხორცთა მოჭენტა – მოგრეხვა, მოხამურება მოხრესა – დაჭირებით მოგლა მუქარანი – მეტოქენი მუქაფა – მორგენა, საპასუხო დაკვრა მუღრაობა – რისხვით ქადილი მუშტა’ობა – თუშური კრივი მუშტი – თუ ცერს გარდა სცე, მუშტუკუნი მუჯლუგანი – იდაყვის უკუკვრა მჯიღი – თუ ნეკის მხრიდან სცე, მჯიხი ნები – ბღაჯის ქვედა ბალიში ნჯიქვა – იდაყვის კვრა ოინულ – ეშმაკურად ორგნით – ორივე მხრიდან ორპოტიკი – ორიანი შეტევა ოჩოკური – უხეირო ქმედება, დაკვრა ოხტი – სამაგიერო პარაკად – უნებურად პარეხი – მოძრავი, ენერგიული პაღური – უკან მუხლის ამოკვრა პიწკით – მოხრილი ფეხისთითებით პუწკით – სამი თითის შეერთებით ჟატვა – დაკრულვასავით, ჟუჟი ჟეჟა – ხორცთ დაჯეჭკა ჟვერვა – ჟვარუნი, ჟღოლვა, ჟინ – ზევით (ლაზ.) ჟრიატი – იდუმალი შიში რაგვინი – დატაკება (მეგრ.) რაჟაფი – მძიმე დარტყმა (მეგრ.) რთხმა – გაჭიმვა როფვა – ხმაურიანი დარტყმა რტინა – ოტება (მეგრ.) სავარცხელა – მტევნის ზურგით საზალტით – მტევნის ზურგით საფრთხოლი – დასაფრთხობელი, ყურადღების გადასატანი საცდური – ცრუმოძრაობა სილა, სილაქი – გაშლილი ხელით შემოკვრა სისრა – გატყორცნა სკმა – სკმევა, ცემა ტალამაში – ქიმუნჯის დაკვრა ტაროცი – მზადყოფნა ტახუნი – ცივი ხმის დაკვრა ტკეპნა – დატერფვა ტკეცება – შეხეთქება ტლინკი – ტყუპი წიხლი ტოლიკი – მირტყმა–მორტყმა ტონტორიკი – ცრუდარტყმა, ტუნტური ტორცაფი – ძლიერი დარტყმა (მეგრ.) ტოჩება – მუქარა ტრელად – მიპარვით, უჩუმრა ტრელი – ფარული დაკვრა ტურინი – გაფრენა (მეგრ.) უდიერი – ძალის დატანება უკუდგომა – უკანდახევა უკუყრა – მოგერიება ურგაბი – მოუდრეკელი უხრული – უხერხული ფა – მაგი (ცალფა – ცალმაგი) ფარიზი – დაფარული ადგილი ფეთი – საფრთხოლთაგანია ფეხდაბიჯება – შეტევის ელემენტია ფოცი – სწრაფად მომუშავე ფრენწიხლი – ნახტომში ჩაწიხლვა ქალოქვად ბელიე – მზის წნულში კვრა (სვან.) ქაფო – მკლავმრუდი ქიმუნჯი – მუშტის სახეა ქიშტი – გოგებით ქურჯვა ქოთება – ხეთქება ღაფლად – ვერაგულად ღუზვა – ყვინთი, ყურვა შარამათი – ჩხუბი შაქი – საბრძოლო დგომი შებმა – შერკინება შეთე – ფეხმოუცვლელი შიგისაკ – შიგნით მიმართული შიშხათი – დაშინება შუნდუკ – გორიანით კვრა (სვან.) ჩანარი – მაჩხუბარი ჩეჩქვა – ძეგვა, ნაყვა, ჯეჭკა ჩოქელა – დაჩოქილ მდგომარეობაში ჩუვ – ქვემოთკენ (სვან.) ჩურგნა – თავის გლაჯუნი ჩუჩხური – წაქეზება ცაკვა – დაკვრის სახეა ცემა – ბუბნა, ტყეპა, ბეგვა, ჟაპუნი, ბეჟვა, ტორვა, ჯეგვა ცრეხა – მოღრეცა ცუდაობა – უხეიროდ მოქმედება ცხაკვა – სუსტი დარტყმა (მეგრ.) ცხუნება – დაკვრის სახეა წკეპა – მცირედ ცემა წკიპი – ტერფის წინა ბალიში წრიხი – წიხლი, კვინტი, კოხი ჭაჭვი – პეშვის დაკოვზვით ჭვინტით – თითგამართული ფეხის კვრა ჭიტლაყი – პანღურის სახეა ხალახუნცული – ჯგუფური ჩხუბი ხაცხაც – შეცდომით ხდომა – თავდასხმა ხელამუთა – ფრთხილი ხელბუკი – ზანტი ხელუკუღმა – სავარცხელათი ხენკალი – დაღლილის მუშაობა ხვატა – კბილის კრეჭა ხლეწა – დარტყმის სახეა ხომურა – ტერფის კიწანით ხურთვა – ზემოდან ბლიკვნა ჯაათი – წინააღმდეგობა ჯალდვა – მორევნა ჯგვერება – გორიანის ტაკება ჯგვლემა – ბლიკვნა ჯგლითი – შეხლა–შემოხლა ჯეკნა – ქუსლით ჩაძნეყვა ჯილეხი – ძნელმისადგომი ჯიქურ – პირისპირ ჯიხი – თავით პირდაპირი ჯიჯა – მუშტით პირდაპირი ჯლიქვი – იდაყვის განზე კვრა ჯმაჯურა – მხუთავი ილეთი 
ესენია დარტყმების დასახელებები, რომლებიც გამოიყენება შერეულ კრივში. დღეს ცოტა არ იყოს, მივიწყებას მიეცა ეს ყველაფერი, მაგრამ ღვთის მადლით საქართველოში კვლავ არსებობენ ადამიანები, ვინც ეწევა ამ სპორტის პოპულარიზაციას. საკმაოდ პოპულარული გახდა ბოლო წლებში ქართული საბრძოლო ხელოვნება ხრიდოლიც. იგი ერთერთ ყველაზე ძლიერ სპორტის სახეობად ითვლება. იმართება შეჯიბრები ხრიდოლსა და შერეულ კრივშიც. არტ გენის ფესტივალზე თითქმის ყოლევ წელს იმართება ე.წ. ქალაქური კრივი, რომელიც სხვა სპორტისაგან განსხვავებით ხელთათმანებისა და ყოველგვარი დამცავების გარეშე მიმდინარეობს. როგორც კრივის წესია, გამოიყენება მხოლოდ ხელები, მაგრამ ნამდვილი კრივისაგან განსხვავებით ხელის გამოყენება შესაძლებელია ყველანაირად. შესაძლებელია დაჭერა, გდება და სხვა მრავალი ილეთის გამოყენება. ასევე დასაშვებია თავის გამოყენებაც. ამ ჩემპიონატებზე საკმაოდ ხშირია ტრამვები, მათ შორის ისეთებიც კი, როგორიცაა ხელის, ფეხის, ნეკნების, ყბის ძვლის გატეხვა და მრავალი ამდაგვარი. თუმცა მისი მონაწილეები ამას სულაც არ თვლიან ტრავმად. "ეს არის ნამდვილი კაცების საქმე და კაცები ტკივილს მუდამ უნდა იტანდნენ. მე თუ მკითხავთ ამ სპორტს ბავშვობიდან უნდა სწავლობდეს ყველა ქართველი" - განაცხადა ერთერთმა მონაწილემ, რომელსაც გახეთქილი ტუჩიდან და ცხვირიდან სისხლი ჩამოსდიოდა და 2 ნეკნი ჰქონდა გატეხილი. ასეთივე შეუპოვრები იყვნენ ჩვენი წინაპრებიც და იმედია ჩვენი თაობაც არ მისცემს დავიწყებას ამ ყველაფერს.
 829 15-ს მოსწონს
|
  |
Intermedia.ge © 2011-2024 წელი
საავტორო უფლებები დაცულია
 |
