კორონავირუსის პანდემია გახდა ნამდვილი გამოცდა არა მხოლოდ გლობალური ეკონომიკისთვის, არამედ ინდივიდუალურად ყველა ქვეყნისთვის, მათი მთავრობებისთვის და პოლიტიკური რეჟიმებისთვის.

ვაქცინა, რომლებიც შეაჩერებს ინფექციის გავრცელებას, უნდა გახდეს მაშველი რგოლი არსებულ ვითარებაში. პანდემიასთან ათი თვის ბრძოლის შემდეგ, რამდენიმე ვაქცინა კლინიკური კვლევების ბოლო ეტაპზეა, ხოლო წინასწარი შეკვეთების რაოდენობა მილიარდობით დოზაა. იმისთვის, რომ პირველმა მიიღოს ნანატრი პანაცეა, ქვეყნებს შორის სერიოზული ბრძოლა გაჩაღდა: ერთი, ის რომ ვაქცინა ხელს შეუწყობს მოსახლეობის დაცვას და ქვეყნების მთავრობების დაცემული რეიტინგის ამაღლებას, სხვები ელიან საგარეო პოლიტიკაში პოზიციების განმტკიცებას და ახალი მოკავშირეების პოვნას. როგორ ჩანს ვაქცინა ახალ პოსტკოვიდურ მსოფლიოში იქნება საგარეო და საშინაო პოლიტიკის ეფექტური ინსტრუმენტი.

ამჟამად მსოფლიოში 190 ვაქცინა გადის გამოცდას, აქედან მხოლოდ 10 დაწინაურდა, რომლებიც გამოცდის მესამე ეტაპს გადიან.

ათი მათგანი დასკვნით ეტაპზეა - ყველაზე ამბიციურ და გადამწყვეტ ფაზაში, რომელიც მიზნად ისახავს საბოლოოდ გასცეს პასუხი კითხვაზე მათი ეფექტურობისა და უსაფრთხოების შესახებ, განსაკუთრებით ბავშვების, მოხუცებისა და სუსტი ჯანმრთელობის მქონე ადამიანების შემთხვევაში. თეორიულად, ერთ-ერთი ასეთი ვაქცინა შეიძლება გახდეს ნანატრი პანაცეა.

რბოლაში 10 საუკეთესო ვაქცინიდან ოთხი მუშავდება ჩინეთში. ამერიკული კომპანიები Novavax, Moderna და Pfizer კიდევ სამზე მუშაობენ (ამ უკანასკნელ შემთხვევაში, გერმანულ BioNTech- თან და ჩინურ Fosun Pharma- სთან ერთად). გარდა ამისა, ბრიტანულ-შვედური ვაქცინა AstraZeneca- ს და ოქსფორდის უნივერსიტეტისგან, რუსული ვაქცინა გამალეას ეპიდემიოლოგიისა და მიკრობიოლოგიის ეროვნული კვლევითი ცენტრიდან, აგრეთვე ამერიკული კომპანია Johnson&Johnson-ის შვილობილი, ბელგიური Janssen Pharmaceutical Companies მიერ შემუშავებული პრეპარატი.

"ვაქცინის შემუშავება აშშ-სა და საბჭოთა კავშირს შორის კოსმოსური შეჯიბრის მსგავსია ... ეს ცივი ომს მოგვაგონებს”, - განაცხადა ბრედ ლონკარმა, აშშ-ში ჩინეთზე ორიენტირებულ ბიოტექნოლოგიური ფონდის დამფუძნებელმა. მისი თქმით, ჩინელი ოფიციალური პირებისთვის ეს, თავის მხრივ, "არა მხოლოდ ეროვნული სიამაყის საკითხია და მნიშვნელოვანი ნაბიჯი საკუთარი ჯანმრთელობის დასაცავად, არამედ მათი უპირატესობის დემონსტრირების საშუალებაც".

წარმატებული ვაქცინა არამარტო გაამდიდრებს დეველოპერულ კომპანიას, არამედ მნიშვნელოვან გავლენას და ამავე დროს კოლოსალურ უპირატეოსობას და პასუხისმგებლობას მიანიჭებს იმ სახელმწიფოებს, რომლებიც მას პირველად მიიღებენ.

რამდენი ვაქცინის გაიგზავნება სხვა ქვეყნებში და რამდენი შეინახავენ? თუ სხვებს მისცემენ, რის საფუძველზე? რა უნდა მოითხოვონ სანაცვლოდ? ამ რთულ კითხვებზე პასუხის გაცემა განსაზღვრავს ქვეყნების იმიჯსა და გეოპოლიტიკურ გავლენას მომდევნო წლებში, შექმნის ახალ პარტნიორობასა და ალიანსებს და გაამძაფრებს არსებულ წინააღმდეგობებს.

”ათწლეულების განმავლობაში, ერთი და იგივე დაღლილი ხმები გვთავაზობდნენ იგივე წარუმატებელ გადაწყვეტილებებს, რომლებიც მისდევდნენ გლობალურ ამბიციებს საკუთარი ხალხის ხარჯზე. თანამშრომლობის ნამდვილი საფუძველი მხოლოდ მაშინ შეგვიძლია გამოვნახოთ, როდესაც თქვენ საკუთარ მოქალაქეებზე ზრუნავთ. მე, როგორც პრეზიდენტმა, უარი ვთქვი წარსულის წარუმატებელ მიდგომებზე და ვამაყობ, რომ ამერიკას პირველ ადგილზე ვაყენებს, რადგან, უპირველეს ყოვლისა საკუთარი ქვეყანა უნდა დააყენოთ ყველაფერზე მაღლა. ამაში არაფერია ცუდი - ეს არის ის, რაც თქვენ უნდა გააკეთოთ ”, - ამ სიტყვებით მიმართა გლობალური პანდემიის ფონზე, აშშ-ს პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გაეროს გენერალური ასამბლეის 75-ე სესიასზე.

ვაქცინისთვის რბოლაში დაწინაურების შემთხვევაში ამერიკელებს პრიორიტეტი მიცემათ - ისევე, როგორც მსგავსი დაპირებები - შეიძლება ტრამპის დიდად დახმაროს საპრეზიდენტო არჩევნებში. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმ გაზრდილი კრიტიკის ფონზე, თუ როგორ უმკლავდება მისი ადმინისტრაცია ქვეყნაში პანდემიას.

"როგორ ფიქრობთ, ტრამპის ელექტორატი კმაყოფილი დარჩება ვაქცინაციის სტრატეგიით, რომელიც" ამერიკას კვლავ დიდს არ გახდის "?" - აღნიშნავს დევიდ სოლსბერი, დიდი ბრიტანეთის ჯანდაცვის დეპარტამენტის იმუნიზაციის ყოფილი დირექტორი, რომელიც ამჟამად არის ლონდონის კვლევითი ცენტრის Chatham House- ის თანამშრომელი.

"დავუშვათ, თქვენს ქვეყანაში ვაქცინა სხვაზე ადრე დაამზადეს, მაგრამ დაუყოვნებლივ აწვდით სხვა სახელმწიფოს - ამით აშკარაა, რომ ხმებს ვერ მიიღებთ"

დევიდ სოლსბერი.

როგორც ჩანს, ამ მოსაზრებების საფუძველზე, აშშ-ს მთავრობამ უკვე დადო წინასწარი შეთანხმებები Novavax, Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson და Sanofi- სთან ვაქცინების მიწოდების შესახებ.

ჩვენ ვსაუბრობთ 100 მილიონ დოზაზე მარეგულირებელი ორგანოს დამტკიცების შემდეგ. AstraZeneca– ს აშშ – ს ხელისუფლება შეუთანხმდა 300 მილიონი დოზის მოწოდებაზე გარდა ამისა, ივნისში შეერთებულმა შტატებმა იყიდა რემდესივერის თითქმის მთლიანი მარაგი, რომელიც COVID-19 დაავადებული პაციენტების სამკურნალოდ გამოიყენება.

შეერთებული შტატები არ არის ერთადერთი ქვეყანა, რომელმაც წინასწარ იმარაგებს რამდენიმე სახის ვაქცინას. მაგალითად, დიდი ბრიტანეთი დათანხმდა 340 მილიონი დოზის მოწოდებას ხუთი მწარმოებლისგან (68 მილიონი მოსახლეობისთვის). ევროკავშირი 600 მილიონ დოზას მიიღებს ორ კოპანიისგან, მოლაპარაკებები აქვს კიდევ ოთხთან. იაპონია შეთანხმდა Pfizer– სა და AstraZeneca– სგან, რომ შეიძინონ თითოეული ვაქცინის 120 მილიონი დოზა და მოლაპარაკებებს აწარმოებს Moderna– სთვის კიდევ 40 მილიონ დოზაზე. ავსტრალიამ კი შეძლო 25 მილიონიანი მოსახლეობა ორი სახეობის ვაქცინის 85 მილიონი დოზით მოამარაგოს .

რიგი განვითარებადი ქვეყნები, როგორიცაა ინდონეზია, ვიეტნამი და ბრაზილია, ანალოგიურ ორმხრივ ხელშეკრულებებს აფორმებენ მწარმოებლებთან. ინდოეთი, რომლის ფარმაცევტული კომპანია Serum Institute of India აწარმოებს უცხოურ ვაქცინებს, ასევე იმედოვნებს, რომ მომავალი წლის შუა ხანებში დაახლოებით 500 მილიონ დოზას მიიღებს.

რაც შეეხება საქართველოს, მოლაპარაკებულია ბრიტანულ-შვედურ კომპანია AstraZeneca-სთან, თენგიზ ცერცვაძის განცხადებით - საქართველო ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა იქნება რომელიც AstraZeneca-სა და ოქსფორდის უნივერსიტეტის ვაქცინას მიიღებს.