1929 წლის 11 თებერვალს ვატიკანი სუვერენული სახელმწიფო გახდა. დამოუკიდებელი წმინდა საყდრის ისტორია სათავეს იღებს ე.წ ლატერანის ხელშეკრულებების ხელმოწერიდან - დოკუმენტების ერთობლიობა, რომელიც განსაზღვრავს ვატიკანის უფლებებს, პრივილეგიებსა და პოზიციას იტალიის სახელმწიფოში. ამასთან, ამ მოვლენას უფრო ფორმალური მნიშვნელობა ჰქონდა: მრავალი საუკუნის განმავლობაში პაპობა გავლენას ახდენდა მთელი მსოფლიოს ბედზე.

ვატიკანის საიდუმლო არქივი, რომელიც XIX საუკუნის მიწურულიდან თანდათანობით ცნობილი ხდება მსოფლიოსთვის, შეიცავს ფასდაუდებელი ხელნაწერების უზარმაზარ კოლექციას - წმინდა საყდრის ძლიერების მტკიცებულებებს.

არქივი გამოიყო ვატიკანის ბიბლიოთეკისგან 1610 წელს პაპ პავლე V- ის დროს და მას შემდეგ წარმოადგენს საიდუმლოებების უდიდეს საცავს მსოფლიოში. 650 განყოფილებად დაყოფილი თაროების საერთო სიგრძე 85 კილომეტრია - 35 ათასზე მეტი წიგნით და დოკუმენტით.

ზოგიერთი ცნობით, არქივი შეიცავს ოკულტური ლიტერატურის უდიდეს კოლექციას მსოფლიოში. უდიდეს ინტერესს იწვევს ჩანაწერები არა მისტიკური რიტუალების შესახებ, არამედ ისტორიული დოკუმენტები, რომლებიც მოიცავს კაცობრიობის 16 საუკუნოვან ისტორიას.

გვერდი გალილეო გალილეის დაკითხვის ოქმიდან მისი ხელმოწერით, 1638 წ.

მარია ანტუანეტას მიერ გაკეთებული წინასასკვდილო ჩანაწერი, დაწერილი სიკვდილით დასჯის წინ“ 1793 წ.

«აქ ყველაფერია - ძველი ევროპიდან აზიამდე, ამერიკის აღმოჩენებიდან მეორე მსოფლიო ომამდე. ჩვენს ყურადღებას არცერთი ქვეყანა არ გამოპარვია» - ამბობს სერჟიო პაგანო, არქივის მცველი.

ინკვიზიციის განაჩენი, გამოტანილი ასტრონომ ჯორდანო ბრუნოსთვის, 1600 წელს.

პაპმა კლემენტ VII- მ ინგლისელი დიდებულებისგან მიიღო ეს წერილი, რომელშიც აცნობეს მეფე ჰენრი VIII- ის და კატალინა არაგონელის ქორწილის შესახებ.

ტამპლიერების სასამართლო პროცესის ანგარიში, 231 ჩვენება 60 მეტრიან პერგამენტზე, 1311 წ

ბიბლიოთეკაში შეგიძლიათ იხილოთ ინკვიზიციის ყველაზე ცნობილი პროცესების ხელნაწერები, ჯვაროსნული ლაშქრობების დროინდელი ნამუშევრები, ცნობილი მოაზროვნეებისა და მეცნიერების ხელნაწერები.

პაპ პიუს XI- ს ადოლფ ჰიტლერისადმი გაგზავნილი წერილი მისი წერილის საპასუხოდ, რომელშიც გერმანიის რაიხის კანცლერი იმედოვნებს ვატიკანთან კავშირის განმტკიცებას, 1934 წელი.

შთამბეჭდავია წმინდა საყდარს და მნიშვნელოვან პირებს შორის კავშირების სივრცე. მაგალითად, არქივში ინახება კანადური ტომის ბელადის ოჯიბვას წერილი, 1887 წელს დაწერილი, რომელშიც ის მადლობას უხდის ვატიკანს მისიონერის გაგზავნისთვის

პერგამენტი, რომელზეც აღწერილია რომის საღვთო იმპერიის იმპერატორის, ოტო I- ის საჩუქრები ეკლესიისთვის, 950 წ.

მაროკოს ხალიფას წერილი პაპ გრიგოლ VII- სთან, , რომელშიც ის ახალი ეპისკოპოსის დანიშვნას ითხოვს.

არქივი მეცნიერებისთვის 1924 წელს გაიხსნა. თავდაპირველად, გაასაჯაროეს დოკუმენტები მე-XIX საუკუნის შუა ხანებამდე. თანდათანობით, ხელმისაწვდომი მასალების მოცულობა გაიზარდა და ახლა სპეციალისტებს საშუალება აქვთ შეისწავლონ დოკუმენტები 1939 წლამდე. რამდენიმე წლის წინ გაჩნდა იმფორმაცია, რომ ვატიკანი აპირებს მეორე მსოფლიო ომის დროინდელი არქივების გასაჯაროებას.

საფრანგეთის დედოფლის მარია სტიუარტის უკანასკნელი წერილის ფრაგმენტი პაპ სიქსტუს V- სადმი, 1586 წ.