შიდსი(შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომი)-ეს არის იმფექციურიდაავადება, რომელსაც იწვევს ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსი(აივ).ეც ვირუსი უშუალოდ აზიანებს ადამიანის დამცველ, ე.წ. იმუნურ სისტემას და მწყობრიდან გამოყავს იგი, რის შედეგადაც ინფიცირებულ ოირს ადვილად უცნდება სხვადასხვა ინფექციური ან სიმსივნური დაავადებები, როგორც წესი სიკვდილით მთავრდება.

თანამედროვე კლასიფიკაციით დაავადებას ეწოდება ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსული ინფექცია(აივ ინფექცია), ხოლო საკუთრივ ტერმინით "შიდსი"აღინისნება დაავადების მხოლოდ ბოლო სტადია, როდესაც გამოიხატება დაავადების ძირითადი კლინიკური ნიშნები.

ეპიდემიოლიგია:

ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსში, გამოიყოფა ორი ტიპი, რომელიც აინფიცირებს ადამიანს:აივ-1 და აივ-2.აივ-1 არის მეტად საშიში და ასევე უფრო იოლად გადამდები.მსოფლიოსი აივ ინფექციის ძირითადი ნაწილი მისგან არის გამოწვეული.2006წლის 25 მაისს ჟურნალ "საიენს"-ში გამოქვეყნდა, რომ სწორედ აივ-1 არის მსგავსი მაიმუნის იმუნოდეფიციტის ვირუსისა, რომელიც აღმოაცინეს შიმპანზეში.მოლეკულური დაკვირვებებიდან ჩანს, რომ აივ შიმპანზიდან ადამიანში გადაცემულა ახლო წარსულში.მეცნიერების მტკიცებით ვირუსისშიმპანზიდან ადამიანში გავრცელდა X|X საუკუნის ბოლოს ან XX საუკუნის დასაწყისში კამერონის ტყეებში, მდინარე სანაგასთან ახლოს ან კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დედაქალაქ კინშასას მიმდინარე ტერიტორიებში. ერთ-ერთი ვერსიის მიხედვით აივ გავრცელდა მონადირისგან, რომელსაც ნადირობის
1140 პაციენტს, 450 გარდაიცვალა.აივ მკურნალობას იტარებს 550 პაციენტი, მათგან 25 ბავშვია.

გადაცემის გზები:

შიდსის გადაცემის რამოდენიმე ძირითადი გზა:

~სქესობრივი კობტაქტი(ვაგინალური, ანალური, ორალური);

~ინფიცირებული სისხლის ან მისი ცალკეული კომპონენტების გადასხმით(აივ ინფიცირებული სისხლით დაბინძურებული შპრიცის, ნემსის და სხვა სამედიცინო ინსტრუმენტის გამიყენებისას);

~ინფიცირებული დედიდან ნაყოფზე ან ახლშობილზე გადაცემის გზით(მუცლადყოფნის, მშობიარობის ან ძუძუთი კვების დროს) და სხვა.

აივ ინფექციის ყველაზე მეტი შემთხვევარეგისტრირებულია თბილისში(760 შემთხვევა).ზოგადად საქართველოში აივ ინფექციის პირველი შემთხვევა გამოვლინდა 1989 წელს და ღინიშნება ამ ინფექციის ახალ შემთხვევათა ნელი, მაგრამ სტაბილური ზრდის ტენდენცია.

საქართველოში შიდსის გავრცელების ხელშემწყობი ფაქტორებია:

-ნარკომანიის ფართოდ გავრცელება(ინტრავენულუ ნარკომანთა სავარაუდო რიცხვი 200 000-ს აღემატება);

-მოსახლეობის სულ უფრო მზარდი მიგრაცია და არასახარბიელო ეპიდსიტუაცია საქართველოს მეზობელ ქვეყნებში შიდსის მხრივ;

-მოსახლეობის დაბალი სანიტარული კურტურა და შიდსის შესახებ ცოდნის დაბალი დონე;

პრეზერვატივით უხრუნველყოფის დაბალი დონე და მათზე ტრადიციულად დაბალი მოთხოვნილება;

-სამედიცინო აპარატურის, სადიაგნოსტიკო საშუალებათა ნაკლებობა.

შიდსი არ გადაეცემა:

საყოფაცხოვრებო კონტაქტით, ხელის ჩამორთმევით, საუბრით, მწერის ან ცხოველის კბენის შედეგად იმ შემთხვევაშიც თუ ის (მწერი ან ცხოველი ) უკბენს ინფიცირებულს და შემდეგ ჯამრთელ ადამიანს.ეს დაავადება ასევე არ გადაეცემა საერთო ჭურჭლის, აბაზანის, თეთრეულის და სხვა საყოფაცხოვრებო ნივთებით.

სიმპტომები:

ინკუბაციური პერიოდის განმავლობაში, რომელიც საშუალოდ 3-10 წელს გრძელდება, ინფიცირებული ადამიანი თავს პრაქტიკულად ჯამრტელად გრძნობს.შიდსი კლინიკურად გამოვლინდება იმუნური სისტემის ღრმა დაზიანების შემდეგ და ხასიათდება მრავალფეროვანი სიმპტომებით.ყველაზე ხშირად მას ახასიათებს:

*ტემპერატურის უმიზეზო მომატება 1 თვეზე მეტი ხნის მანძილზე;

*ლიმფური კვანძების გადიდება;

*ძლიერი საერთო სისუსტე;

*მუქი წითელიფერის ლაქებიკანსა და ლორწოვან გარსებზე;

გახანგრძლივებული პნევმონია, რომელიც არ არ ექვემდებარება ჩვეულებრივ მკურნალობას;

*ძლიერი ოფლიანობა, განსაკუთრებით ღამით;

*თეთრი ფერის ნადები პირის ღრუს ლორწოვანზწ;

*პათოლოგიური მოვლენები ცენტრალური ნერვული სისტემის მხრივ.

დიაგნოსტიკა:

შიდსის ვირუსით ინფიცირების დიაგნოზის დასმა სპეციფიკური ლაბორატორიული გამოკვლევის გარეშე შეუძლებელია.აივ ინფექციის ლაბორატორიული დიაგნოსტიკა ემყარება სისხლში საკუთრივ ვირუსის, მისი ცალკეული ცილების9ანტიგენები)ან ვირუსის საწინააღმდეგო ანტისხეულების გამოვლენას.შიდსის ვირუსის საწინააღმდეგო ანტისხეულები სისხლში ჩნდება ორგანიზმში ვირუსის შეჭრიდან მხოლოდ 6-8 კვირის შემდეგ, ამიტომ გამოკვლევა უნდა ჩატარდეს შესაძლო ინფიცირების მომენტიდან სულ ცოტა თვენახევრის სემდეგ.

მკურნალობა:

დღესდღეობით სრული განკურნება შიდსისგან შეუძლებელია.მაგრამ არსებობს სპეციალური სახის მკურნალობა, რომელიც აიც ინფიცირებულ/შიდსით დაავადებულ პაციენტს სიცოცხლეს უხანგრძლივებს და სრულფასოვანს ხდის.

სასურველია, რომ ყველა 18-50 წლის მოქალაქემ ჩაიტაროს გამოკვლევა აივ ინფექციაზე. დაავადების ადრეულ ეტაპზე გამოვლენას დიდი მნიშვნელობა აქვს მიმი სემდგომი მკურნალობისათვის, რადგან დაავადების ადრეულ დიაგნოსტიკაის შემტხვევაში მკურნალობა ბევრად ეფექტურია.

როგორ უნდა დავიცვათ თავი შიდსისგან:

-დაიცავით იჯახური სიწმინდედაერთგულება ართი ჯამრთელი სქესობრივი პარტნიორისადმი;

-თავი შეიკავეთ შემთხვევითი სქესობრივი კავშირისაგანან ასეთი კავშირის შემთხვევაში აუცილებლად ისარგებლეთ პრეზერვატივით;

-არ დაუშვათ აივ ინფექციაზე შეუმოწმებელი სისხლის გადასხმა;

-ისარგებლეთ მხოლოდ ერთჯერადი ან სათანადოთ გასტერილებული შპრიცით და სხვასამედიცინო ინსტრუმენტებით;

0ორსულმა ქალებმა ჩაიტარეთ გამოკვლევა შიდსის ვირუსზე, რომ თავიდან აიცილოთ ინფცირებული Bავშვის დაბადება.