x
image
თამილა გურაშვილი
Mediator image
კატაკლიზმები უკვე დაიწყო - ნობელის პრემიის ლაურეატი
image
ტერი კალაგანი კლიმატური ცვლილებების პრობლემების ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ბრიტანელი ექსპერტია. 2007 წელს მას ალბერტო გორის მეცნიერთა ჯგუფთან ერთად მიენიჭა ნობელის მშვიდობის პრემია. მსოფლიოში ყველაზე პრესტიჟული უნივერსიტეტების პროფესორი 74 წლისაა, მაგრამ ის ლაბორატორიაში არ ზის, დღემდე არქტიკაში მოგზაურობს. ცოტა ხნის წინ იმყოფებოდა ნადიმში.

კლიმატის ცვლილების გამო ჩატარებული სემინარის მთავარი გმირები არ იყვნენ მეცნიერები. ნობელის პრემიის ლაურეატ სუკანასკნელ წლებში იამალაზე მომხდარ უცნაურ მოვლენებზე უამბეს ადგილობრივებმა.

სერგეი სეროტეტომ გაიხსენა, თუ როგორ დაიწყო სამი წლის წინ უპრეცედენტო სიცხეები ნახევარკუნძულზე (30-40 გრადუსი). ტბები გათბა, ხავსი გადაიქცა მტვრიან ქერქად, ტორფის ღრმა ფენებში გაჩნდა ხანძარი, ირმების ძველი სამარხიდან გამოაღწია ციმბირის წყლულმა, რომელსაც ათწლეულების მანძილზე ტუნდრაში ეძინა.image

არქტიკაში ნახევარი საუკუნის მუშაობის განმავლობაში კალაგანი მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიები უძლურია, თუ მკვლევარებს მუდმივად არ ექნებათ კონტაქტი ადგილობრივ მოსახლეობასთან. მხოლოდ ადამიანებს, რომლებიც ცხოვრობენ ტუნდრაში, შეუძლიათ მოხვდნენ საჭირო დროს საჭირო ადგილას. მეცნიერები ვერც კი შეამჩნევდნენ ცნობილი იამალის ღრმულს, თუ მას არ აღმოაჩენდნენ ადგილობრივები.image


"იამალა ძალიან ლამაზი ადგილია. ამავე დროს, აშკარაა, იამალა განიცდის წარმოუდგენელ კლიმატურ და ეკოლოგიურ ცვლილებებს უფრო ფართო მასშტაბით, ვიდრე სხვა ჩრდილოეთის ტერიტორიები. ჩემთვის მნიშვნელოვანია ამ პროცესების დაკვირვება და ადგილობრივი მოსახლეობასთან მუშაობა.

ვფიქრობ, დათბობა აუცილებლად შეუქცევადია. დაკვირვების ისტორია თითქმის ორასი წლის განმავლობაში მიმდინარეობს. 30-40 წლის ციკლები აშკარად მიუღებელი თეორიაა. რას ვხედავთ მე -20 საუკუნეში? მსოფლიო ოკეანისა და ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურა მნიშვნელოვნად გაიზარდა. მყინვარების ტერიტორია გაცილებით შემცირდა, დეგრადირებას განიცდის გამყინვარება.

ოკეანის გაზრდილი მუქი ზედაპირი შთანთქავს მზის სხივებს, მყინვარები კი უფრო სწრაფად იწყებენ დნობას. ჩვენ მზად უნდა ვიყოთ იმისთვის, რომ ეს ცვლილებები გაიზრდება და გაიზრდება. იამალაში გაჩნდნენ ტკიპები, რომელიც არ იყო იქ ხუთი წლის წინ, ზაფხულში თოვს, წვიმს ზამთარში. ეს ყველაფერი 30 წლის წინ არ იყო.

ჩვენ ვერ ვხედავთ ადექვატურ რეაგირებას სხვადასხვა ქვეყნების მთავრობებიდან, მაგრამ მომავალი თაობის იმედი გვაქვს. ახალგაზრდები სულ უფრო მეტად იწყებენ ამ პრობლემის შესწავლას, უფრო მეტს ურთიერთობენ. უფრო მეტი ენა იციან, უფრო ხშირად მოგზაურობენ. ეს ყველაფერი აისახება იმაში, რომ უკეთ ერკვევიან პრობლემებში."- ამბობს ნობელი პრემიის ლაურატი ტერი კალაგანი.


0
117
1-ს მოსწონს
ავტორი:თამილა გურაშვილი
თამილა გურაშვილი
Mediator image
117
  
კომენტარები არ არის, დაწერეთ პირველი კომენტარი
0 1 0