ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ იმ რამდენიმე ტიპის შეცდომის შესახებ, რომელიც შესაძლოა ქართული ენის ეროვნულ გამოცდაზე შეგხვდეთ(თუ გამოგრჩათ, წაიკითხეთ მოცემულ ბმულზე >>> როგორ დავარედაქტიროთ ტექსტი მარტივად ქართული ენის გამოცდაზე - რჩევები, მითითებები, მაგალითები ).

-

დღეს ვისაუბრებთ უმნიშვნელოვანესი სასვენი ნიშნის, მძიმის შესახებ, თუ როგორ გამოვიყენოთ იგი სწორად და არ დავწეროთ მძიმე ყოველი ''რომ-ის'' წინ. სტატისტიკის მიხედვით, ქართული ენის გამოცდაზე ''ტექსტის რედაქტირებაში'' 4-5 შეცდომა სწორედ მძიმის სწორად დასმაზე მოდის.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. მძიმე დაისმის ერთგვარი წევრების შემდეგ შერწყმულ წინადადებაში, თუ მათ არ აერთებთ ''და'' ან ''თუ'' კავშირი. მძიმის დასმით ხდება ერთგვარი წევრების გამიჯვნა.

➡️მაგალითად - კონკურსანტის მღერა, სიცილი, ცეკვა ჟიურის არ მოეწონა.

✔️დაიმახსოვრეთ! ერთგვარი წევრები ეწოდება მხოლოდ იმ სიტყვებს, რომლებიც ერთსა და იმავე მეტყველების ნაწილს წარმოადგენს. ერთგვარი წევრებია, მაგალითად, რამდენიმე რიცხვითი(მასწავლებელი ითვლის: ერთი, ორი, სამი...), ზედსართავი(ქეთიმ წითელი, ყვითელი და ლურჯი ყვავილები დაკრიფა), არსებითი სახელი, ასევე, რამდენიმე ზმნა(ტეხა, კრეფა, დაწურვა - შემოდგომის განუყრელი საქმიანობებია), ნაცვალსახელი და ა.შ.

✔️დაიმახსოვრეთ! თუ წინადადებაში ერთგვარი წევრები არ არის, ჩამოთვლის მიუხედავად, მძიმე არ იწერება.

➡️მაგალითად - გიორგიმ დავალება გუშინ სახლში სწრაფად შეასრულა.

ეს წინადადება მძიმეს არ საჭიროებს(არასწორია: გიორგიმ დავალება გუშინ, სახლში, სწრაფად შეასრულა), რადგან ერთგვარი წევრები არ არის(თითოეული მათგანი გარემოებაა, თუმცა არ არის ერთნაირი ტიპის გარემოება. გუშინ - დროის გარემოებაა, სახლში - ადგილის გარემოება, სწრაფად - ვითარების გარემოება. იმ შემთხვევაში თუ აქ მხოლოდ ერთი ტიპის გარემოებები იქნებოდა, მათ გასამიჯნად მძიმე დაიწერებოდა. მაგალითად, გიორგიმ დავალება გუშინ, სამშაბათს, ხუთ წუთში შეასრულა. მძიმეები დაიწერა იმის გამო, რომ ყველა ერთი ტიპის, დროის გარემოება, იყო).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. მძიმე დაისმის განკერძოებული განსაზღვრების გამოსაყოფად.

ეს იმას ნიშნავს, რომ მძიმე დაისმის იმ შემთხვევაში, თუკი მოცემულია არსებითი სახელი და ამ არსებით სახელს მოსდევს განსაზღვრება(ზედსართავი სახელი), რომელიც აკონკრეტებს მოცემულ სახელს თვისობრივად(თუ როგორი იყო იგი).

➡️მაგალითად - სალომე, ძაღლისგან შეშინებული, სახლისკენ გარბოდა.

✔️დაიმახსოვრეთ! თუ წინადადება იწყება განსაზღვრებით, მძიმე არ იწერება.

➡️მაგალითად - მკვეთრად მოკაშკაშე მზე ზემოდან იყურება.

✔️დაიმახსოვრეთ! თუ განსაზღვრებას ადგილს შევუნაცვლებთ(მეორე ადგილზე დავწერთ), იგი განკერძოებული განსაზღვრება გახდება და მძიმე უნდა დაიწეროს.

➡️მაგალითად - მზე, მკვეთრად მოკაშკაშე, ზემოდან იყურება

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. მძიმე დაისმის განკერძოებულ გარემოებასთან და ამხსნელ-დამაზუსტებელ დანართთან.

განკერძოებულია გარემოება, რომელიც წინადადებაში პირველად მოცემულ გარემოებას იმავე ტიპის გარემოებით აკონკრეტებს.

➡️მაგალითად - ხვალ, ორშაბათს, სკოლაში მშობელთა კრებაა.

''ხვალ'' და ''ორშაბათს'' ორივე დროის გარემოებაა(იგივე ზმნიზედა) და დაისმის მძიმე. მეორემ დააკონკრეტა პირველი გარემოება.

✔️დაიმახსოვრეთ! გარემოება შეიძლება იყოს ადგილის, დროის, ვითარების, მიზეზისა და მიზნის. ამის მიხედვით, არსებობს განკერძოებული ადგილის, დროის, ვითარების, მიზნისა და მიზეზის გარემოება(ყველა სახის განკერძოებითთან მძიმე იწერება).

➡️მაგალითად - ხის მარჯვნივ, სახლის გვერდით, კატა წევს.

➡️მაგალითად - მასწავლებლები პატარა ბავშვებს თბილად, დედაშვილურად ექცეოდნენ.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. ✔️დაიმახსოვრეთ! მძიმე იწერება დანართთან(თუ შუაშია ორივე მხრიდან, თუ წინადადების თავში ან ბოლოში - ცალმხრივად). დანართი ისეთი განკერძოებული სიტყვაა, რომელიც წინადადების რომელიმე წევრის შესახებ დამატებით ცნობას, ახსნა-განმარტებას შეიცავს.

➡️მაგალითად - ჩვენ, ადამიანები, გონიერი არსებები ვართ.

ამ შემთხვევაში ''ადამიანები'' დაკონკრეტებაა ''ჩვენის''.

➡️მაგალითად - გიორგიმ, თემურის შვილმა, გაკვეთილზე დააგვიანა.

ამ შემთხვევაში დაკონკრეტებულია ის, რომ გიორგი გახლავთ თემურის შვილი, მოგვცა დამატებითი ინფორმაცია გიორგის შესახებ. წესისამებრ, დაიწერა მძიმეც.

✔️დაიმახსოვრეთ! სახელობით ან მოთხრობით ბრუნვაში ჩასმულ სახელთან, დანართი მძიმით იშვიათად გამოიყოფა. მძიმე მაშინ დაისმება, თუ მასზე ყურადღების გამახვილება გვსურს.

➡️მაგალითად - საქართველოს მეფე დავით აღმაშენებელი მთელი მონდომებით ცდილობდა საქართველოს გაერთიანებას.

მაგრამ - დავით აღმაშენებელი, საქართველოს მეფე, მთელი მონდომებით ცდილობდა საქართველოს გაერთიანებას.

✔️პირველ შემთხვევაში მძიმე არ დაიწერა იმიტომ, რომ ა) ''დავით აღმაშენებელი'' სახელობით ბრუნვაში იყო ჩასმული(ნუ დაწერთ ასეთ შემთხვევაში მძიმეს), ბ) არ გვსურდა მკითხველის ყურადღების გამახვილება იმაზე, რომ საუბარი საქართველოს მეფე დავითზეა იყო და არა რომელიმე სხვაზე, რადგან წინადადება საერთო ჯამში, გამოკვეთის გარეშეც, აღიქმებოდა სრულყოფილად.

✔️მეორე შემთხვევაში მძიმე დაიწერა იმიტომ, რომ დავაკონკრეტეთ ''დავით აღმაშენებლის'' პროფესია, სოციალური სტატუსი.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. მძიმე იწერება ''ანუ-სთან'' მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ რაიმე მიზეზით გვინდა უკვე ნათქვამზე ყურადღების გამახვილება.

➡️მაგალითად - მეფე საუბრობდა მშობლიურ ენაზე, ანუ ფრანგულად.

სხვა შემთხვევაში ''ანუ-სთან'' მძიმე არ იწერება. რადგან გამოცდაზე მოცემულ წინადადებაში, რთულია, განსაზღვრო წინადადების ავტორის დამოკიდებულება, ამიტომ ნუ დაწერთ მძიმეს ''ანუ-სთან''.

➡️მაგალითად - ბაბუამისის პატივსაცემად დაარქვეს შვილიშვილს ეს სახელი ანუ გიორგი.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. მძიმე იწერება ჩართულ სიტყვა-გამოთქმებთან.

ნებისმიერი სიტყვა, რომელიც ეკუთვნის ავტორს წინადადებაში გამოთქმულ აზრთან დაკავშირებით, მძიმით გამოიყოფა.

თუ ჩართული წინადადების თავშია ერთი მძიმე მოსდევს მას, თუ ბოლოშია - მის წინ იწერება, თუ შუაშია - ორივე მხრიდან.

➡️მაგალითად - მე, რასაკვირველია, ძალიან მომეწონა ეს ლექსი.

➡️მაგალითად - რასაკვირველია, ძალიან მომეწონა ეს ლექსი.

➡️მაგალითად - მე ძალიან მომეწონა ეს ლექსი, რასაკვირველია.

✔️დაიმახსოვრეთ! მძიმე იწერება შემდეგ სიტყვა-გამოთქმებთან

ამრიგად, ამგვარად, ასე ვთქვათ, ასე რომ, დავუშვათ, ერთი სიტყვით, რა თქმა უნდა, რასაკვირველია, მაგალითად, ვფიქრობ, სხვათა შორის, ჩემი აზრით, ერთი მხრივ და სხვ. ეს საკითხი, ჩემი აზრით, ისევ მოითხოვს განხილვას. ჩემთვის, რა თქმა უნდა, მოულოდნელი არ იყო...

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6. მძიმე იწერება მიგებით ნაწილაკებთან(მიგებითი ნაწილაკი: 1. დადებითი - კი, ჰო, დიახ და 2. უარყოფითი - არა, ვერა. - ჰო, იმას ვამბობდი. - არა, ვერ წამოვალ. - კი, ბატონო!...), შორისდებულებთან (შორისდებულები: ოჰ, ეჰ, უჰ, ვაჰ, ვაი, ფუ, ვიშ, ჰოი, უი, ვაშა და სხვ. მძიმით გამოიყოფა: ოჰ, შენა ხარ? ვაი, რა ცარიელია ეს სავსე ქვეყანა უადამიანოდ!), მიმართვასთან(მიმართვა: ახლა კი, ამხანაგებო, დავლიოთ ჩვენი მასპინძლის სადღეგრძელო!).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ამით სასვენი ნიშნების თემა არ ამოწურულა, მალე იქნება გაგრძელება!

გრამატიკასთან დაკავშირებული ნებისმიერი შეკითხვის გაჩენის შემთხვევაში დატოვეთ კომენტარი. ასევე კომენტარებში დაწერეთ, თუ რომელი გრამატიკული თემის/საკითხის განხილვას ისურვებდით შემდეგ გაკვეთილზე.

✔️

გისურვებთ წარმატებებს!

------------------------------------------------------

ავტორი: ნუგზარ გოგბერაშვილი