(ნაწყვეტი)

დიდი ხანი ვსწავლობდი და ბოლოს მივხვდი, უნივერსიტეტებში ვერაფერსაც ვერ ისწავლი. თუ ცოდნის მიღება გინდა, კი არ უნდა ჩაიკეტო ოთახში და მწერლებს სულში ჩრჩილივით ჩაუძვრე, მკვდარ ქაღალდზე კი არ უნდა სცადო აზრის ამოკითხვა, ნამდვილი, ცოცხალი წიგნების კითხვა უნდა დაიწყო - უფრო მეტი დრო გაატარო ადამიანებთან.

გინდა ცხოვრების სწავლა? უცნობ ადამიანებს უნდა დააკვირდე, თვალებში ჩახედო და ბევრ რამეს ამოიკითხავ. თუ ამბის გაგება მართლა გინდა, არ დაუსვა კითხვა, როგორც კი ადამიანები ხვდებიან ვინმე მათ მოსმენას აპირებს, სიმართლეს ძვირფასეულობასავით მალავენ ლეიბის ქვეშ და ზღაპრების მოყოლას იწყებენ, ჰგონიათ, რომ გამოგონილი ამბები უფრო კარგად წარმოაჩენთ, ვიდრე სინამდვილე. სიტყვები ამბებისთვის ისეთივეა, რაც ქსოვილისათვის მაკრატელი, მან შეიძლება ძვირფასი აბრეშუმისგან ბრწყინავალ კაბაც შექმნას და ძონძების გროვაც, ამიტომ რისკზე წასვლა არ ღირს. ყველაზე დიდი ბოროტება ტყუილში არეული სიმართლეა, ისე ითქვიფება, თითქოს შაქარი და კვერცხი შეგერიოს ერთმანეთისათვის და მიგეღოს „გოგლიმოგლი“, რომლიდანაც ვეღარავინ შესძლებს შაქრის მარცვლების გამორჩევას.

ცოდნის მიღება თუ გადაწყვიტე, უნდა მდევარი გახდე, ჩაუსაფრდე ადამიანებს და მაშინ დაიწყო კითხვა, როცა ჰგონიათ რომ მარტონი არიან, როცა ფიქრობენ რომ არავინ უყურებს. შუბლზე გაჩენილ ხაზებში ნათლად დაინახავთ, როგორი იყო მისი გზა, უყვარდა თუ სძულდა, დათესა თუ სხვისი დათესილი მიითვისა, წვიმდა თუ მზე იდგა მის განვლილ წლებში. ყველას თვალის კუთხეებთან გაჩენილ ნაოჭებში გვაწერია ჩვენი შეცდომები და შიშები, ჩვენი მიღწევები და დამარცხებები.

ბევრი წიგნი ვიკითხე და ვერაფერიც ვერ გავიგე, იქნება მე ვარ ცუდი მკითხველი, ან მადამ ბოვარი ქართველი ქალისთვის მასწავლებლად ვერ გამოდგება, ასეა თუ ისე, რაც მეტი წიგნი გადავხარი, მით მეტად მომშივდა და როდესღაც, შემოდგომის ერთ უსაქმურ საღამოს, სარკეში რომ ვითვლიდი ნაადრევად შემოპარულ ჭაღარებს, ყველაფერს მივხვდი: საკუთარ თავსაც კი ვუმალავდი უძილო ღამეების, უფიქრო დღეების მიზეზს, ვუმალავდი წაგებული ომების ამბავს, უთქმელი სიტყვების სასაფლაოზე გასვლის უფლებას არ ვაძლევდი გონებას, მაგრამ მთელი ეს საიდუმლოებები ვიტრიანაში გამოფენილი მანეკენებივით იწონებდნენ თავს ჩემს თვალებში და ყველას შეეძლო მისი დანახვა, ვისაც ეს მოესურვებოდა. ჯერ იქნება არც ისე გვიან იყო ცოდნის მისაღებად, იქნება ჯერ კიდევ შეიძლებოდა რამის გამოსწორება და ფართოდ გამოვაღე ჯერ ჩაბნელებული ოთახის ფანჯრები და სინათლე შემოვუშვი სახლში, რათა მზის შუქზე უკეთ დამენახა უკვე ოჯახის წევრად გამხდარი ობობები, სულ უფრო რომ აფართოებდნენ საკუთარ საზღვრებს და კუთხეებიდან ჭაღისაკენ მიიწევდნენ. მტვერი გადავაცალე ძველი ფირფიტებივით მაგიდაზე უწესრიგოდ მიმოყრილ მოგონებებს და მერე სულის სკივრსაც ავხადე სახურავი, რომელიც თითქმის ცარიელი აღმოჩნდა.

ქონების დაგროვებას თავისი ასაკი აქვს, მას თუ გადააბიჯე, მერე ოქრო უფასურდება და გინდა მოგიხვეჭია და გინდა არა, აღარაფერს გძენს, რადგან წლებთან ერთად სულ უფრო კარგავ ინტერესს მატერიის მიმართ, აი, თავგადასავლები კი, ასეთი უფერული და უსარგებლო რომ ჩანს ახალგაზრდობაში, ანტიკვარივით, წლებთან ერთად იძენს ფასს და მისი შეძენა, ქონებისაგან განსხვავებით, ბოლო ამოსუნთქვამდე შეიძლება. და რადგან მე უკვე ვეღარ გავხდებოდი მილიარდელი, გადავწყვიტე, თავგადასავლების ძებნა დამეწყო.

სად შეიძლება გადაგხდეს ყველაზე მეტი თავგადასავალი ისეთ ქალაქში, როგორიც თბილისია? ქალაქში, სადაც ყველა გახამებულ-„გაკრახმალებული“ საყელოსავით დადის, ზამბარასავით დაჭიმული ნერვებითა და მაწონში ჩაყრილ სოდასავით აფუებული თავმოყვარეობით, რომელიც ცოტა მეტი თუ მოგივა, გადმოვა და ცარიელი ქილა შეგრჩება ხელში და დაემშვიდობე მერე დაბრაწულ ბლინებს, რომელიც დილის ჩაიზე უნდა მიგეყოლებინა. ქალაქში, სადაც ყველამ ყველაფერი იცის, სადაც დედოფლებივით მიდიან და ზურგზე მოგდებული გუდასავით მიაქვთ მონის ფიქრები? ქალაქში, სადაც ძვირდაღირებული მანქანებში სხედან და არ იციან სად წავიდნენ, რომელი გზა მიიყვანს ფულთან, რომლითაც ამ მანქანაში ჩასასხმელ საწვავს იყიდიან, ქალაქში, სადაც შიმშილით კვდებიან და მუშაობა ერცხვინებათ, ქალაქში, სადაც უჰაერობისგან გული უგუბდებათ და აღარც კი ახსოვთ მამისეული ეზოს გასაღები, რომელიც წლებია ჩაჯანგებული ჰკიდია საკიდზე. . .

მას შემდეგ რაც მივხვდი, რომ წიგნებით ვერაფერს შეიძენ და ცხოვრება ქვიშის საათია, რომელიც შანსს არ გვიტოვებს და ეს ესაა ჩამოიცლება მელნისფერი ქვიშის ბოლო მარცვლები, გადავწყვიტე, თავგადასავლები შემეგროვებინა და მეტროში ჩავედი. რა შეიცვალა ამით? ბევრი რამ ვისწავლე, ბევრი გავიგე, ბევრი დავინახე და იქნებ სჯობდა, არც დამენახა, იქნებ სჯობდა, უცნობი ადამიანების ტკივილისა და სიხარულის მოზიარე არ გავმხადირიყავი, მაგრამ როცა საკუთარი სულის სკივრი ცარიელი გაქვს, სხვისი ცხოვრებით ცდილობ, სიცარიელის ამოვსებას.

მეტრო საინტერესო რამაა, მაგრამ უფრო საინტერესო მეტრომდე მისასვლელი გზაა, სადაც ათასობით ადამიანს შეიძლება შეხვდე, შეიძლება ქერა, მწვანეთვალება გოგოს ფეხი დაუცდეს კიბეზე და თავის შესამაგრებლად შენი ჯინსის უკანა ჯიბეებს ჩაეჭიდოს და წითელი საცვლების ამარა დაგტოვოს ამდენი ადამიანის წინაშე, შეიძლება ციგნის ბავშვმა შეგაფურთხოს, ფულს თუ არ მისცემ, შეიძლება შეზარხოშებულმა, კრიზისის პირას მყოფმა მამაკაცმა, დღისით-მზისით შენი კაბის ქვეშ შეაცუროს ხელი და საჯდომზე ისე მოგითათუნოს, გაოცებისგან ხმის ამოღებაც ვერ შესძლო, შეიძლება ვინმეს შეეშალო გაზეთების მეშვეობით გაცნობილ ქალში და თუ შენც ვინმეს ელოდები, მთლად უარესი, იქნება გაუგებარი პაემანიც კი შედგეს, შეიძლება მეტროს ჩასასვლელთან გაიცნო სიმპათიური მამაკაცი, რომელიც მოგვიანებით ლექსებს დაგიწერს, შეიძლება შეხვდე 80 წელს მიტანებულ ხელგამოწვდილ ბებოს, რომელიც იმდენად ამაზრზენი თვალებით გიყურებს და დაჟინებით ითხოვს მოწყალებას, რომ მისი დახმარების სურვილი არც გაგიჩნდეს. შეიძლება, შეიძინო მოპარული სუნამო, გიმკითხაოს ბოშა ქალმა ხელისგულზე, გიმღერონ ახალგაზრდა მუსიკოსებმა, რომელსაც წინ ქუდი უგდიათ და ხურდებს ელოდებიან, მაგრამ შენ მათი სიმღერის მოსმენისას თავი იმდენად ქალად იგრძნო, რომ მათი, როგორც მამაკაცების, შეურაცხყოფას მოერიდო და არ დაეხმარო ხურდით, რომელიც ჯიბეში გიყრია და ხმაურობს. შეხვდე ახალგაზრდა ჯან-ღონით სავსე კაცებს, რომლებიც გთავაზობენ მეტროში გატარებას სულ რაღაც 50 თეთრის სანაცვლოდ, რადგან ამ 50 თეთრიდან 15 თეთრი თავად რჩებათ, შეხვდე მძიმე ჩანთააკიდებულ მოხუცებს, სპორტული აღნაგობის ახალაგზრდებს შორის რომ ცდილობენ გზის გაკვალვას. საღამოსკაბიან, წითელპომადიან გოგონებს, კონტექსტიდან ამოვარდნილები რომ მიპაკუნობენ ამ გაუგებრობაში, ფალსიფიცირებულ პროდუქტის გამყიდველებს, იაფფასიან საათებს, შანელის 5 ლარიან სუნამოებს, მოპარულ წინდებს... მეტროს ჩასასვლელები ცალკე სამყაროა, რომელიც ერთდროულად მთელ ქალაქს იტევს და თან ქალაქისაგან აბსოლუტურად განსხვავებული ტემპით არსებობს.

.............

ერთ დღეს, გაზაფხულის მზიანი დღე იყო, პეპლები რომ ფართხალებენ მუცელში და გინდა შენი ცხოვრება დღესასწაულად აქციო, გინდა გამოიღვიძო და გვერდით გყავდეს ადამიანი, ვინც შენთან ერთად გაიზიარებს სიხარულსა და მარტის ქარებს გადაგატანინებს. ასე მგონია გაზაფხულზე ადამიანები უფრო კეთილები არიან, უფრო ხშირად იღიმებიან, უფრო მეტად სჯერათ, რომ დასრულებული არაფერია და შესაძლოა მათ ცხოვრებაში რაიმე მნიშვნელოვანი შეიცვალოს. ჰოდა, ასეთ გაზაფხულის შუადღეს მეტროში შევედი და, როგორც მჩვევია, კარს მივეყრდენი. ბავშვი შემოვიდა, ქერა თმა და გამჭვირვალე, ქარვისფერი თვალები ჰქონდა. კართანვე ჩაიჩოქა და თავისხელა გარმონის გაწელვა დაიწყო, ვერაფერი მუსიკოსი გამოდგა, მერე თავისი სათამაშო საყვირის ჩაბერვაც უნდოდა, მაგრამ ვერ მოახერხა და, არ ვიცი, შერცხვა თუ ეწყინა, თვალები ცრემლით აევსო. ძლივ-ძლივობით წამოდგა, გამოწვდილი პლასტმასის ჭიქით და პირველივე სკამთან მჯდომ გოგონასთან შეჩერდა, რომელსაც მუხლებზე რვეული ედო და რაღაცის დაწერას აპირებდა.

-მათხოვეე, - შეეხვეწა და კალამზე ანიშნა. გოგონამ კალამი გაუწოდა და პატარა მუსიკოსი მასა და ვიღაც ქალს შორის ჩაჯდა. ქალი, რომელსაც ვარდისფერი პალტო ეცვა და ყველა თითზე ბეჭედი ჰქონდა ახონხლილი, სასწრაფოდ წამოხტა სკამიდან და ხელის ზურგით ის მხარი ჩამოიწმინდა, რომელსაც შეიძლებოდა, შემთხვევით, შეხებოდა მაწანწალა. ბავშვმა ხაზების გავლება დაიწყო ფურცელზე.

-წერა არ იცი?

-არა.

-რატომ, არ დადიხარ სკოლაში?

-არა.

-რამდენი წლის ხარ?

-7-ის.

-დედა გყავს?

-კი.

-მამა?

-მყავს.

-სად ცხოვრობ?

-რუსთავში.

-რა გქვია?

-გიორგი.

-გიორგი აქ ვის მოჰყავხარ?

-ჩემით მოვდივარ.

-მარტო?

-კი.

-რატომ ხარ აქ?

-დედა მგზავნის.

მზერა მოარიდა გოგონამ, მივხვდი, ცოტაც და ატირდებოდა. გიორგი კი თავისი ჭუჭყიანი თითებით უფორმო სახეებს ხატავდა. გოგო, რომელიც ვიფიქრე, კესარია ერქმევა-მეთქი, და, ალბათ, კესარია არ ერქვა, თმაზე მოეფერა პატარას. ბავშვმა ხატვას თავი მიანება და თვალებში ჩააჩერდა კესარიას, ალბათ მის დამახსოვრებას ცდილობდა. ასეთი ნათელი და სევდიანი თვალები არასდროს მინახავს. რამდენიმე მგზავრმა ხურდა მოიჩხრიკა, გოგონამ კი ფურცლები ამოუხია და კალამთან ერთად გაუწოდა. ბავშვმა ჩაბღუჯა თავისი ნადავლი და კარისკენ ისე წავიდა, ხურდა არ გამოურთმევია მგზავრებისთვის. ჩასვლას რომ აპირებდა კიდევ მოუბრუნდა თავის ანგელოზს და ჰკითხა:

-შენ მე მაჩუქე ესენი?

-კი, გაჩუქე.

ბავშვი მიბრუნდა და რომელიღაც სადგურზე ჩავიდა.

მე კი გამახსენდა ის, რაც უკვე დამვიწყებოდა, ამ პატარა ქარვისფერთვალება ბავშვებს, ჩამომტვრეული კბილებითა და დასაჭრელი ფრჩხილებით, ფული კი არ უნდათ, სითბოს ითხოვენ, უნდათ ცოტა ხანს მაინც თავი ოჯახში იგრძნონ, უნდათ ვინმემ თავზე ხელი გადაუსვას. მე ამას მივხვდი, მინდოდა ის ვარდისფერპალტოიანი ქალიც მიმხვდარიყო, მაგრამ ვერაფერს მიხვდა- როდესაც გარმონიანი ბიჭი მატარებლიდან ჩავიდა და ადგილი გათავისუფლდა, ქალი აღარ დაჯდა კესარიას გვერდით, ფეხზე იდგა რუსთაველამდე.

....................

ცხოვრება მეტროს მატარებელს ჰგავს, სინათლიდან სიბნელეში ჩადიხარ და მიდიხარ ისევ სინათლისაკენ. გზა ძალიან მოკლეა, ხშირად ისე სწრაფად მოვა შენი გაჩერება, ვერც იგრძნობ, თუ მიდიოდი. არჩევანი გაქვს, შეგიძლია ფეხი-ფეხზე გადადებული დაჯდე და ღრმად დაიძინო, ან სხვას დაუთმო ადგილი და თავი ცოტა უკეთესად იგრძნო, ვიდრე სინამდვილეში ხარ. ცხოვრება მატარებელს გავს, ფრთხილად უნდა იარო, რომ სხვის „მაზოლიან“ ფეხს არ დააბიჯო. და ყურადღებით უნდა იყო, შენი გაჩერება არ უნდა გამოგრჩეს, თორემ კარები იხურება და შემდეგი სადგური უკვე სხვა ეკუთვნის.

ქეთი გაბინაშვილი